Dünyadaki soğuk savaş döneminde NATO’nun temsil ettiği Batı ile Varşova Paktı’nın temsil ettiği Doğu bloklarındaki ülkeler arasında diplomasi kapısını aralamak amacıyla kurulan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nda (AGİT) Türk diplomat dönemi başlıyor.
Kariyer diplomatı Feridun Hadi Sinirlioğlu, Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başdanışmanlığı görevinde bulunmasının ardından şimdi Avrupa kıtasında olası yeni bir savaşı önlemeyi hedefleyen diplomasi platformu AGİT’in genel sekterliğini üstlenecek.
Sinirlioğlu, uluslararası arenada en son Birleşmiş Milletler’in (BM) Afganistan Özel Koordinatörlüğü görevini yürütmesiyle tanınıyordu.
AGİT Daimi Konseyi, 3 Aralık’ta Viyana’da gerçekleştirdiği toplantı sonucunda oybirliğiyle Sinirlioğlu’nun genel sekreterlik görevine atanması kararını AGİT Dışişleri Bakanları Konseyi’nin onayına sundu. Böylece AGİT üyesi 57 ülkenin daimi temsilcisi büyükelçiler tarafından Sinirlioğlu’nun genel sekreterlik görevi için uzlaşma sağlandı.
Özellikle Arnavutluk Dışişleri Bakanı İlgi Hasani’nin adaylığında ısrarcı olması nedeniyle Eylül ayında uzlaşma sağlanamamıştı. Sinirlioğlu’nun adaylığında uzlaşılmasında, diğer üye ülkelerle arka kapı diplomasisi ve Yunanistan’ın Türkiye’ye destek vermesinin etkili olduğu kaydediliyor.
Sinirlioğlu, 6 Aralık’ta Malta’nın başkenti Valetta’daki AGİT 31. Dışişleri Bakanları Konseyi’nin onaylamasıyla resmen AGİT Genel Sekreterliği görevini devraldı.
Açıklamayı AGİT 2024 yılı Dönem Başkanlığı’nı üstlenen Malta Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri ve Turizm Bakanı Ian Borg yaptı.
Sinirlioğlu, Ocak 2021’den beri bu görevi yürütmekte olan Helga Maria Schmid’in yerine göreve başlayacak.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da sosyal medya üzerinden paylaştığı mesajında Sinirlioğlu’nu bu görevinden dolayı tebrik etti. Fidan mesajında , “Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarından 57 katılımcı üyenin onayıyla alınan bu karar, Türkiye’nin uluslararası arenadaki etkin rolünün ve iş birliği odaklı diplomasi yaklaşımının başarılı sonuçlarından biridir. İş birlikleri ve destekleri için tüm üye ülkelere teşekkür ediyorum” dedi.
Feridun Sinirlioğlu hangi görevlerde bulunmuştu?
1990 sonrasında oluşturulan AGİT Genel Sekterliği makamındaki ilk Türk diplomat olan 68 yaşındaki Feridun Sinirlioğlu, Giresun’un Görele ilçesi doğumlu.
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler bölümü mezunu olarak adım attığı Dışişleri Bakanlığı’nda, kariyer diplomatı olarak bakanlık görevi dahil her kademede görev aldı.
Yüksek lisans ve doktorasını Boğaziçi Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde yaptı.
Dışişleri Bakanlığı’nda 1982 yılında aday meslek memuru olarak göreve başlayan Sinirlioğlu, 1992 yılında o dönemde Doğru Yol Partisi’nin (DYP) lideri Süleyman Demirel’in başbakanlığında, Başbakanlık Dışişleri Danışmanı görevini üstlendi.
Sonrasında farklı başkentlerde görevler aldıktan sonra Demirel’in bu sefer cumhurbaşkanlığı döneminde, yakın çalışma ekibine katıldı ve Eylül 1996 ile Eylül 2000 arasında Cumhurbaşkanlığı Dışişleri Başdanışmanlığı görevini yürüttü.
Bu görevinin ardından Eylül 2000- Temmuz 2002 arasında Ortadoğu ve Kuzey Afrika’dan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı oldu.
Türkiye’nin İsrail’le ilişkilerini geliştirdiği AK Parti iktidarında döneminde ise, Temmuz 2002 ile Ocak 2007 yılları arasında Tel Aviv Büyükelçisi’ydi.
Ardından Ocak 2007 ile Ağustos 2009 arasında Müsteşar Yardımcısı olarak görev yaptı. Sinirlioğlu, Ağustos 2009 ile Ağustos 2024 dönemlerinde ise Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı görevindeydi.
Sinirlioğlu, Türkiye tarihinde Tevfik Rüştü Aras’ın ardından 8 yıl 6 ay 11 gün ile ikinci en uzun süreli Dışişleri Bakanı olarak görev yapan Mevlüt Çavuşoğlu’nun yakın çalışma arkadaşı oldu.
Çavuşoğlu’nun, AK Parti Tüzüğü uyarınca üç dönem milletvekilliğinin ardından 7 Haziran 2015’teki genel seçimlerde aday gösterilmemesi üzerine Sinirlioğlu, o dönemki seçim hükümetinde, 28 Ağustos-24 Kasım 2015 arası Dışişleri Bakanı oldu.
Mevlüt Çavuşoğlu, AK Parti’nin üç dönemlik vekillere adaylık hakkı tanımasıyla 1 Kasım’da yeniden Antalya vekili seçildi ve 24 Kasım 2015’te Dışişleri Bakanlığı görevini Sinirlioğlu’dan devraldı.
Sinirlioğlu ise, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı olarak Ekim 2016’ya kadar bu görevde kaldı.
BM’nin Afganistan Özel Koordinatörü, Türkiye’nin İsrail müzakerecisi olmuştu
Sinirlioğlu Ekim 2016’dan Şubat 2023’e kadar ABD’nin New York kentinde BM nezdinde Türkiye’nin Daimi Temsilciliği görevini üstlendi.
Ardından Nisan 2023’te BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in yönetiminde BM Afganistan Özel Koordinatörlüğü’ne getirildi.
Afganistan’la tarihi ve kültürel bağları bulunan Türkiye’nin de desteğiyle Büyükelçi Sinirlioğlu’nun, Afganistan’ın yeniden uluslararası topluma kazandırılması çalışmalarına katkı sağlayacağı açıklandı.
7 Ekim 2023’ten bu yana Gazze’ye bombardımana devam ettiği ve 50 bini aşkın sivilin ölümüne yol açtığı gerekçesiyle İsrail’e tepkili olan Türkiye’nin, geçmişte İsrail ve Başbakan Benyamin Netanyahu’yla ilişkilerindeki iyileşmeyi de Sinirlioğlu sağlamıştı.
İsrail’in 31 Mayıs 2010’da Gazze’ye insani yardım malzemeleri taşıyan Mavi Marmara Gemisi’ne askeri saldırısı nedeniyle Türkiye – İsrail hattındaki diplomatik müzakere sürecini, müsteşarlığı döneminde Sinirlioğlu yürütmüştü.
Sinirlioğlu, yine müsteşarlığı döneminde ABD Dışişleri Bakanlığı ve Savunma Bakanlığı heyetleriyle de Ankara–Washington hattındaki müzakerelerde etkin rol aldı.
Sinirlioğlu, Türkiye’nin Suriye’ye yönelik sınırötesi operasyonları tartışılırken, 2014-2015 yıllarında ABD’nin IŞİD’le Mücadele Küresel Koalisyonu Özel Temsilcisi General Allen’le müzakereleri de yürüttü.
Mevcut AGİT Genel Sekreteri Schmid Rusya’nın eleştirilerine hedef oluyordu
Almanya’nın adayı olarak seçilmiş şimdiki AGİT Genel Sekreteri Schmid, Karadeniz’deki savaşta Ukrayna’nın tarafını tuttuğu iddiasıyla Rusya’nın hedefindeydi.
Rusya ayrıca Schmid ile mevcut AGİT yönetim kadrosunu, “Viyana’nın batısındaki insan hakları ihlallerine gözü kapalı” ve “sadece doğudaki ülkeler aleyhine odaklı” olmak ile suçluyordu.
Sinirlioğlu’nun AGİT Genel Sekterliği’yle birlikte AGİT’in üst düzey yönetici ekibinde AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi Direktörlüğü için Yunanistan Dışişleri Bakanlığı Hukuk Dairesi Başkanı Maria Telalian, AGİT Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiserliği için Hollanda’nın adayı AGİT nezdindeki Daimi Büyükelçisi Christophe Kamp ile AGİT Medya Özgürlüğü Temsilciliği için AGİT’in Sırbistan Temsilcisi görevindeki Norveç’in adayı Jan Braathu olacak gibi görünüyor.
Bu ekip, üç yıl süreyle AGİT’in üst düzey yönetimi olarak 57 üye ülke açısından organize suç, terörizm gibi güvenlik tehditleriyle mücadele, hukukun üstünlüğünü güçlendirme, demokratik kurumları geliştirme, insan ve azınlık haklarını koruma ile ekonomik işbirliği alanlarında çalışmalar yürütecek.
AGİT’teki bu görev için Yunanistan’ın sınır ihlallerine sessiz kalındığı iddia edilmişti
Sinirlioğlu, Türkiye ve Yunanistan’ın Genel Sekreterlik için ortak adayıydı. Türkiye de Yunanistan’ın AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi’nin Direktörlüğü’ne aday gösterdiği Mania Telalian’ı destekleyeceğini açıklamıştı.
Geçen Eylül ayında ise, Yunanistan’ın Ege Denizi’nde Türkiye’nin sınırını ihlal ettiğine ilişkin olaylara Dışişleri Bakanlığı’nın yeterince tepki göstermediği iddiası gündemdeydi.
İYİ Parti Uluslararası İlişkiler Başkanı ve Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Kamil Erozan, VOA Türkçe’ye açıklamasında, iki ülke arasında uluslararası kuruluşlardaki görev paylaşımlarına ilişkin bir mutabakat olması nedeniyle Ankara’nın yaşanan sınır ihlali olaylarına sessiz kaldığını savunmuştu.
Emekli Büyükelçi Erozan, AGİT bünyesindeki pozisyonlarda Türkiye ile Yunanistan’ın aralarında anlaşmasında sıkıntı olmaması için Ankara’nın sınır ihlali olayını büyütmeme kararı aldığı görüşünü aktarmıştı.
Türkiye’nin yakın geçmişte uluslararası arenada üst düzey görevler üstlenen isimleri arasında İslam İşbirliği Teşkilatı’nda 2004-2014 yılları arasında genel sekterlik görevini yürüten Ekmeleddin İhsanoğlu ile Eylül 2020-Eylül 2021 döneminde Birleşmiş Milletler’de Genel Kurul Başkanlığı’nı yürüten eski Dışişleri Bakanı Volkan Bozkır bulunuyor.
