Türkiye, AİHM‘e açılan İnsan Hakkı İhlalleri davalarında açık ara önde

AİHM, 2023 istatistiklerini açıkladı. Türkiye, mahkeme önünde sonuçlanmayı bekleyen 23 bin 400 dava ile diğer tüm ülkelerden insan hakkı ihlaleri ile ilgili yapılan başvuraları geride bırakarak lider oldu. Türkiye, AİHM’e gelen dosya sayısında kendisine en yakın ülke olan Ukrayna’ya yaklaşık 3 kat fark atmış durumda.

Strazburg’da bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 2024 yılı basın konferansı gerçekleştirdi. AİHM tarihinin ilk kadın başkanı olan Siofra O’Leary 2023 yılı verilerini paylaştı ve gazetecilerin sorularını cevapladı. Mahkeme önünde sonuçlanmayı bekleyen dava sayısı 2022’ye göre yüzde 8 azalma göstererek 74 bin 650’den 68 bin 450’ye düştü.

Bekleyen davalar içerisinde en büyük payı ise 23 bin 400 dava ile (yüzde 34,2) Türkiye oluşturdu. Mahkeme Başkanı, bu davaların çok büyük bir çoğunluğunun 15 Temmuz 2016’da gerçeklesen darbe girişimi ile ilgili olduğunu ifade etti. Türkiye’yi 12 bin 450 dava ile (yüzde 18,2) Rusya takip etti. Üçüncü sırada ise 8 bin 750 dava ile (yüzde 12,8) Ukrayna yer aldı.

Rusya Avrupa Konseyi’nden ve Avrupa insan hakları Sözleşmesi’nden (AİHS) çekildiği için hakkındaki davaların sayısı düzenli olarak azalıyor. Ukrayna ise hala aktif olarak Avrupa Konseyi sistemi içerisinde yer alıyor.

Yani Türkiye, AİHM’e gelen dosya sayısında kendisine en yakın ülke olan Ukrayna’ya yaklaşık 3 kat fark atmış durumda. Rusya’nın ihracıyla birlikte hem Avrupa Konseyi’nin hem de AİHM’in en problemli ülkesi konumuna yükselmiş oldu.

2023’TE TÜRKİYE’DEN 78 DAVA KARARA BAĞLANDI

AİHM, 2023 yılında 6 bin 931 başvuruyu bir kısmını birleştirerek 1014 kararda sonuca bağladı.

Türkiye’den ise 78 davayı karara bağlandı. 72 davada bir veya daha fazla ihlal bulan AİHM, 3 davada ihlal yok dedi. 3 dava ise karşılıklı anlaşma ile sonuçlandı.

İstatistiklere göre, Türkiye AİHS’in belli maddelerini daha fazla ihlal ettiği görüldü. Türkiye, 17 kez Adil yargılanma hakkı, 16 kez özgürlük ve güvenlik hakkı, 16 kez toplantı ve dernek kurma özgürlüğü, 15 kez özel ve aile hayatına saygı hakkı, 10 kez ifade özgürlüğü hakkının ihlalinden mahkum edildi.

YALÇINKAYA DAVASI ÇOK ÖNEMLİ

Sözleşmenin diğer pek çok maddesinden zaman zaman mahkum edilen Türkiye’nin en çok dikkat çeken ihlali ise madde 7’de düzenlenen “Kanunsuz ceza olmaz” ilkesi oldu. Büyük Daire’de görülen Yalçınkaya kararında çıkan 7’nci madde ihlali, 2023’te sonuca bağlanan 1014 davada sadece 2 kez verildi. Bu maddeden ihlal alan diğer ülke ise Hırvatistan oldu.

Mahkeme başkanı O’Leary, Yalçınkaya davasına büyük önem verdiklerini söyledi. O’Leary, Türkiye’deki yargılamalardaki sistemik problemlerin bu davada altının çizildiğini de ifade etti. Normalde Büyük Daire’den karar çıkmasının çok uzun sürdüğüne dikkat çeken başkan, Yalçınkaya kararının 8 ayda açıklanmasının verilen bu önemi ispat ettiğini vurguladı.