İnsan hakları dernekleri: AB’nin İsrail ile yaptığı gaz anlaşması uluslararası hukuku ihlal ediyor olabilir

Avrupa Birliği’nin İsrail ve Mısır’la imzaladığı doğalgaz anlaşması, Filistin sularından geçtiği öne sürülen bir boru hattı üzerinden Avrupa’ya gaz ithalatını kolaylaştırıyor. Ancak insan hakları örgütleri, bu anlaşmanın Filistin halkının haklarını hiçe saydığını ve uluslararası hukukun ihlali anlamına gelebileceğini söylüyor.

Londra merkezli sivil toplum kuruluşu Global Witness tarafından Guardian’a özel olarak paylaşılan raporda, AB’nin 2022’de İsrail ve Mısır’la imzaladığı mutabakat zaptının (MoU) Filistin sularında tek taraflı inşa edilen EMG doğalgaz boru hattına dayandığı iddia edildi. İsrail’in Aşkelon kentinden Mısır’ın Ariş kentine uzanan 90 kilometrelik bu hat, Avrupa’ya ihraç edilen sıvılaştırılmış doğalgazın önemli bir kısmını taşıyor.

Raporda, hattın Filistin yönetiminin izni olmadan inşa edildiği ve hiçbir mali, çevresel ya da düzenleyici şartın Filistin tarafından belirlenmesine izin verilmediği vurgulanıyor. Rapora eşlik eden hukuki değerlendirmede, “İsrail, Filistin’in egemenliğini tanımayı reddederek uluslararası hukuku muhtemelen ihlal ediyor. AB de bu anlaşmayla bu ihlallere ortak olabilir” denildi.

Global Witness araştırmacısı Sarah Biermann Becker, “AB, Ukrayna savaşından bu yana kendini insan haklarının savunucusu gibi sunuyor ama İsrail’le olan enerji ilişkisi, bu iddianın ikiyüzlü olduğunu gösteriyor” dedi.

Hukukçulardan uyarı: AB yükümlülüklerini ihlal ediyor olabilir

KU Leuven Üniversitesi’nden uluslararası hukuk profesörü Gleider Hernández, Global Witness’ın tespitlerini genel olarak doğru bulduğunu ifade ederek, “Boru hattının inşası, İsrail’in işgalci güç olarak yetkilerini kötüye kullanması anlamına geliyor. AB’nin bu anlaşmayla bu durumu tolere etmesi, hukuki yükümlülüklerini ihlal etmesi anlamına gelebilir” dedi.

Hernández ayrıca, BM Uluslararası Adalet Divanı’nın 2024 Temmuz’unda yayınladığı danışma görüşüne atıf yaparak, İsrail’in işgali sonlandırması gerektiğini ve üçüncü tarafların da bu durumu tanımaması, yardım etmemesi gerektiğini vurguladı. Profesör, “Bu boru hattının inşası, mahkemenin işaret ettiği yükümlülüklerin ihlali anlamına gelebilir” dedi.

AB içinde artan eleştiriler

Avrupa Parlamentosu Kalkınma Komitesi Başkanı İrlandalı milletvekili Barry Andrews, “İsrail’in süregelen yasa dışı işgali, Uluslararası Adalet Divanı’nın uyarıları ve Gazze’deki soykırım suçlamaları göz önüne alındığında, AB bu enerji işbirliğini sürdürerek uluslararası yükümlülüklerini ihlal ediyor olabilir” diyerek anlaşmanın askıya alınması çağrısında bulundu.

Anlaşma otomatik uzatıldı, Brüksel sessiz

AB Komisyonu, 2022’de imzalanan anlaşmanın Haziran 2024’te otomatik olarak uzatılıp uzatılmadığına dair soruları yanıtsız bıraktı. Ancak Global Witness, enerji işbirliğinin sürdüğünü ve AB ülkelerinin, çoğunluğu EMG boru hattı üzerinden gelen İsrail gazını dolaylı yoldan ithal ettiğini belirtiyor. 2020-2024 arasında Mısır’dan Avrupa’ya yaklaşık 9 milyar metreküp sıvılaştırılmış doğalgaz gönderildiği, bunun 9 milyar dolar değerinde olduğu bildirildi. En büyük alıcılar İspanya, İtalya ve Fransa oldu.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, anlaşmanın duyurulduğu 2022’de, “İsrail’in enerji tedarikini artırmasından memnuniyet duyuyorum” demişti. İsrail’in o dönemki enerji bakanı ise anlaşmayı “tarihi” diye nitelendirmiş, ülkesini “doğalgaz süper gücü” ilan etmişti.

Gaz akışı savaşta da durmadı

Hamas’ın 7 Ekim 2023’teki saldırısı sonrası başlayan Gazze savaşına rağmen, İsrail gazının Avrupa’ya ulaşmasında büyük aksama yaşanmadı. Sadece İran’a yönelik sürpriz hava saldırılarının ardından geçici bir duraksama olmuştu. Savaşta şimdiye kadar 57 binden fazla Filistinli sivil yaşamını yitirdi. Gazze nüfusunun neredeyse tamamı yerinden edildi.

15 Temmuz’da yapılacak AB dışişleri bakanları toplantısında, AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas’ın İsrail’le ilişkiler hakkında bilgi vermesi bekleniyor. Enerji anlaşmasının da gündeme gelmesi muhtemel.

Kaynak: Tr724
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***