Serbest Görüş Ekonomi
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Bakanlığının bütçesiyle ilgili yaptığı sunumda, “3 yıllık planlama dönemi sonunda et ithalatını ülke gündeminden çıkaracağız. 22 yıllık hükümetlerimiz döneminde çiftçilerimize ve sektöre yönelik destek ve yatırımlarımız sayesinde 2023 yılında 68,5 milyar dolar tarımsal hasılayla Avrupa’da birinci, dünyada ise dokuzuncu sıradayız. Bakanlık olarak 2025 yılı faaliyetlerimizi yürütebilmek amacıyla bağlı kuruluşlarımızla birlikte 178 milyar TL yatırım yapmayı, tarımsal destek tutarını 135 milyar TL’ye çıkarmayı ve depremden etkilenen illerimiz için de 11,5 milyar TL kaynak kullanmayı hedefliyoruz” dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, Komisyon Başkanı AKP Samsun Milletvekili Mehmet Muş‘un başkanlığında toplandı. Komisyonda, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2025 yılı bütçesi görüşülüyor. Bakan Yumaklı, bakanlığının bütçesine ilişkin milletvekillerine sunum yaptı.
Son beş yılda ortalama; 35 milyon ton olan hububat üretimini 39,5 milyon tona, 1,2 milyon ton olan baklagil üretimini 1,4 milyon tona, 4,6 milyon ton olan yağlı tohumlu bitkiler üretimini ise 5,6 milyon tona ulaştırmayı hedeflediklerini söyleyen Yumaklı, “Plansız üretimden kaynaklanan kronikleşmiş dertlerimizi bitireceğiz. Üretimde istikrar ve öngörülebilirliği sağlayacağız” dedi.
Yumaklı, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Hayvansal üretimde; süt, besi ve kanatlı yetiştiriciliği için planlama kapsamında yeni bölgeler belirledik. Bu bölgeleri belirlerken su potansiyeli, iklim özellikleri, mera varlığı, yem bitkisi yetiştiriciliği ve pazara yakınlığı dikkate aldık. Planlamayla birlikte; sözleşmeli üretimin yaygınlaştırılmasını, aile işletmelerinin desteklenmesini, işletmelerin kayıtlılığının artırılmasını ve hastalıktan ari işletmelerin sayısının çoğalmasını sağlıyoruz. Böylece hayvancılık sektörünü güçlü, dirençli ve sürdürülebilir hale getiriyoruz.
“Planlama dönemi sonunda et ithalatını ülke gündeminden çıkaracağız”
3 yıllık planlama dönemi sonunda; büyükbaş hayvan varlığını 16,6 milyondan 17,7 milyon başa, küçükbaş hayvan varlığını 52,4 milyondan 61,1 milyon başa, kanatlı eti üretimini ise 2,5 milyon tondan 2,6 milyon tona çıkarmayı hedefliyoruz. Planlama dönemi sonunda et ithalatını ülke gündeminden çıkaracağız. Su ürünleri avcılığında sürdürülebilirlik ile mevcut kapasite ve potansiyel yetiştiricilik imkanlarını bir arada değerlendirerek planlama yaptık. Hamsinin de dahil olduğu 7 avcılık türü ile 4 yetiştiricilik türünü üretim planlaması kapsamına aldık. Su ürünleri planlaması kapsamında; sezonda 400 bin tonu hamsi olmak üzere toplam 445 bin ton avcılık kotası tahsis ettik.
“Yeni tarımsal destekleme modelini bu süreçte hayata geçirdik”
Üreticileri planlamaya yönlendirecek en önemli tamamlayıcı unsurumuz olan yeni tarımsal destekleme modelini de bu süreçte hayata geçirdik. Yeni modelde tarımsal destekleri, sade ve daha etkin hale getirdik. Bitkisel üretim desteklerini 21 kalemden 3 ana kaleme, hayvancılık desteklerini 22 kalemden 7 ana kaleme, su ürünleri desteklerini ise 15 kalemden 2 ana kaleme indirdik. İlk defa destek tutarlarını üretim döneminden önce ve 3 yıllık olarak açıkladık. Bitkisel üretimde üreticiler artık hangi ilçede, hangi ürüne, ne kadar destek alacağını bilecek. Destek tutarları, temel girdiler olan mazot ve gübre maliyetlerindeki değişime göre her yıl güncellenecek. Bitkisel üretimde yeni destek modelini; temel destek, planlama desteği ve üretimi geliştirme desteği olarak planladık. Bakanlık kayıt sistemindeki üreticilerimize mazot maliyetinin ortalama yüzde 50’si, gübre maliyetinin ise ortalama yüzde 25’i kadar temel destek vereceğiz.
Planlama kapsamına alınan ürünler, belirlenen ilçelerde üretilirse ilave planlama desteği vereceğiz. Böylece mazot maliyetinin tamamını, gübre maliyetinin ise yarısını karşılamış olacağız. Temel ve planlı üretim desteğine ilave olarak, yeraltı su kısıtı bulunan 52 ilçede, az su tüketen arpa, buğday, yağlık ayçiçeği, mercimek, nohut, aspir, fiğ ve yem bezelyesi yetiştiren üreticilerimize su kısıtı desteği vereceğiz. Bu ilçelerde belirlenen ürünleri üreten çiftçilerimizin, hem gübre hem de mazot maliyetinin tamamını karşılamış olacağız. Süt üretim bölgelerinde yem bitkisi üreten üreticilerimize ilave yüzde 50 destek vereceğiz. Bunlara ilave olarak belirli ürünlerde sertifikalı tohum ve fidan kullanımı, organik ve iyi tarım uygulamaları gibi faaliyetler için üretimi geliştirme desteği vereceğiz. Bu kapsamda kamu tarafından ıslah edilen milli tohumla üretim yapan çiftçilerimize de ilave destek vereceğiz.
Hayvancılıkta uyguladığımız yeni destekleme modelinde; büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık, arıcılık ve ipek böcekçiliğine temel hayvancılık desteği, çiğ süt, karkas et ve tiftik için ise ürün geliştirme desteği veriyoruz. Temel hayvancılık desteklerinin yanında ilk defa; aile işletmelerine, genç ve kadın yetiştiricilere, birinci derece tarımsal birlik ve kooperatif üyelerine ve gezginci arıcılara üretimi yönlendirme amaçlı ilave destekler vereceğiz. Hayvansal üretimde, verimliliğin artırılması amacıyla; suni tohumlama, soy kütüğü, ari işletme ve benzeri ilave destekler ödeyeceğiz. Planlama bölgesindeki aile işletmelerimize, yönlendirici ve verimlilik kriterlerini sağlamaları şartıyla, buzağı başına verdiğimiz destek miktarını 3 katına kadar çıkardık. Hastalıktan ari tüm işletmelerde doğan dişi buzağılara temel desteğin 4 katı ilave destek vereceğiz.
Su ürünlerinde; 2025 yılı için Küçük Ölçekli Balıkçılık Desteğini yüzde 100’e kadar artırıyoruz. Ayrıca, balıkçı gemisi sahibi kadınlara ilk defa yüzde 35 ilave destek veriyoruz.”
“42 ilde 61 Organize Tarım Bölgesini faaliyete geçirmeyi hedefliyoruz”
Bakan Yumaklı, 2025 yılında 41 baraj, 6 HES, 11 gölet ve bent, 70 sulama tesisi, 15 içme suyu tesisi, 162 taşkın kontrol tesisi, 2 atık su tesisi projesinin tamamlanacağını bildirdi.
Organize Tarım Bölgeleri kurulduğunu belirten Yumaklı, “42’sine tüzel kişilik kazandırdık. 14’ünün altyapı inşaatlarını tamamlayarak yatırımcıların hizmetine sunduk. Altyapı inşaatları için günümüz fiyatlarıyla 4 milyar TL kredi desteği sağladık. Organize Tarım Bölgelerinde, yatırım ve işletme kredilerine yüzde 15 ilave faiz indirimi sağladık. Yatırımın Organize Tarım Bölgesinde olması durumunda, Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı kapsamında puanına bakılmaksızın hibe desteği veriyoruz. Faaliyete geçen Organize Tarım Bölgelerinde 110 bin baş besi hayvanı yetiştirilmekte ve 22 bin ton domates eş değeri üretim yapılmaktadır. 2028 sonu itibarıyla 42 ilde 61 Organize Tarım Bölgesini faaliyete geçirmeyi hedefliyoruz” diye konuştu.
“İnsansız hava aracı kullanan Avrupa’da ilk, dünyada 2’nci ülkeyiz”
Orman yangınlarına da değinen Yumaklı, şöyle konuştu:
“2002 yılında 73 ton olan havadan su atma kapasitemizi, rezerv güçler dahil 27 uçak ve 105 helikopterle toplam 438 tona, arazöz sayısını650’den 686’ya, iş makinesi sayısını ise 140’tan 831’e çıkardık. Ayrıca, 2 bin 655 yangına ilk müdahale aracını ve 14 insansız hava aracını hizmete aldık. İnsansız hava aracı kullanan Avrupa’da ilk, dünyada 2’nci ülkeyiz.
Ormanlarımızı, 184’ü akıllı olmak üzere 776 kuleden 24 saat gözetliyoruz. Orman yangınlarında helikopter ve arazözlerin su alma süresini kısaltmak amacıyla 4 bin 796 yangın havuzu ve gölet inşa ettik. Böylece 40 dakika olan yangınlara ilk müdahale süresini 11 dakikaya kadar düşürdük. 25 bin orman kahramanımız, 127 bin gönüllümüzle yangınlarla mücadele ediyor ve zarar görmüş orman alanlarının tamamını ağaçlandırıyoruz.
11 Kasım Milli Ağaçlandırma Günü kapsamında 81 ilimizde ‘Geleceğe Nefes İnsanlığa Nefes diyerek fidanlarımızı toprakla buluşturacağız. Başta siz komisyon üyelerimiz olmak üzere tüm vatandaşlarımızı ‘geleceğe nefes’ olmaya davet ediyorum. Bu vesileyle, geçtiğimiz hafta siz değerli komisyon üyeleri adına memleketlerinizde diktiğimiz fidanların sertifikalarını sizlere takdim ediyoruz. Ülkemizin doğal güzelliklerini koruma altına alıyor, halkımızın istifadesine sunuyoruz. 2024 yılında ilan ettiğimiz 2 milli park, 3 tabiat parkı, 1 tabiat anıtı ve 7 mahalli öneme haiz sulak alanla birlikte 671 korunan alana ulaştık.”
“2023 yılında 68,5 milyar dolar tarımsal hasılayla Avrupa’da birinci, dünyada ise dokuzuncu sıradayız”
Yumaklı, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“22 yıllık hükümetlerimiz döneminde çiftçilerimize ve sektöre yönelik destek ve yatırımlarımız sayesinde 2023 yılında 68,5 milyar dolar tarımsal hasılayla Avrupa’da birinci, dünyada ise dokuzuncu sıradayız. Ülkemiz dünya bitkisel üretiminde; 7 üründe birinci ve 6 üründe ikincidir. Geçen yıl 31 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdik. Son 22 yılda ülke olarak hem kendi gıda ihtiyacımızı karşıladık hem de 106 milyar dolar dış ticaret fazlası verdik. 2002 yılında 98 milyon ton olan bitkisel üretimimiz yüzde 41 artışla 2023 yılında 138,6 milyon tona yükselmiştir. Bu miktar Cumhuriyet tarihinin üretim rekorudur. Bitkisel üretimde verimlilik artışına yönelik yürüttüğümüz çalışmalarla bugüne kadar; kuraklığa ve soğuğa toleranslı 79 bitki çeşidi geliştirdik.”
“İnsanımızın sağlığıyla oynayanların gözünün yaşına bakmayacağız”
Bakan Yumaklı, 2024 yılı Ekim sonu itibarıyla 1 milyon 100 bin denetim gerçekleştirildiğini aktardı. Yumaklı, “Bugüne kadar taklit veya tağşiş yapılan ve insan sağlığını tehlikeye düşürecek gıdalar, periyodu belli olmayan zamanlarda toplu şekilde kamuoyuna açıklanıyordu. Şimdi bu duyuruları, elektronik ortamda tüketicilerimizle anlık olarak paylaştığımız bir sisteme geçtik. Gıda işletmelerinin denetim durumunun tüketicilerimiz tarafından da takip edilmesine olanak tanıyan Gıda İşletmeleri Karekod Uygulamasını hayata geçirdik. 2025 yılında bu uygulamayı zorunlu hale getireceğiz. Denetimlerin etkinliğini artırmak ve tüketicilerimizin yanlış yönlendirilmesinin önüne geçmek için mevzuat düzenlemelerine de devam ediyoruz. Vatandaşlarımızın güvenilir gıdaya erişim hakkını koruyacak, insanımızın sağlığıyla oynayanların gözünün yaşına bakmayacağız” diye konuştu.
“Bakanlığımız bütçesi bir önceki yıla göre yüzde 55 artarak 438 milyar TL olacaktır”
Yumaklı, “Bakanlık olarak 2025 yılı faaliyetlerimizi yürütebilmek amacıyla bağlı kuruluşlarımızla birlikte 178 milyar TL yatırım yapmayı, tarımsal destek tutarını 135 milyar TL’ye çıkarmayı ve depremden etkilenen illerimiz için de 11,5 milyar TL kaynak kullanmayı hedefliyoruz. Gazi Meclisimiz de uygun görürse bakanlığımız bütçesi bir önceki yıla göre yüzde 55 artarak 438 milyar TL olacaktır” dedi.
Yumaklı, “Bakanlık olarak, başta her türlü övgüye layık çiftçilerimiz ve güzel ülkemiz için var gücümüzle çalışmaya devam edeceğiz. Hepimizin ortak paydası olan tarım ve orman sektörümüz için yapacağınız kıymetli öneri ve katkıları dikkate alacağımızı belirterek, 2025 yılı bütçemizin hayırlı olmasını diliyorum” ifadelerini kullandı. (ANKA)
