Namaz kılma oranları, bir ülkenin manevi çöküşü mü?

AHMET KURUCAN | YORUM

Namaz kılma oranı bir ülkenin dindarlığını açıklama için yeterli bir veri midir? Elbette değildir ama önemli bir veri olduğunda da şüphe yoktur.

Neden?

Çünkü imanı bir bina olarak tasavvur edecek olursanız namaz, o binayı taşıyan en önemli kolonlardan biridir. O kolonun yıkılması binanın zamanla yıkılmasına sebebiyet verebilecek en önemli faktördür.

Sadece namaz mı? Elbette değil. Sair ibadetler de en azından namaz ölçüsünde önemlidir. Mesela halk Müslümanlığı içinde haccın bu konudaki yeri tartışılmaz. Çocukluğumdan hatırlıyorum; hac bir kırılma noktasını bile oluşturabiliyor insanın hayatında. Hacca gidene kadar inanmakla birlikte bazı ticaret, eğlence vb. alanlarda zaman zaman Müslüman için ‘kırmızı çizgi’ denebilecek sınırları aşan nice insanlar, hacca gidip geldikten sonra kendisinin dahi ihtimal vermediği bir değişime uğramıştı.

Örneklerini biliyorum. İsim isim verebilirim. “Dünyanın sekizinci harikası” olarak bakardık biz o insanlara. Çünkü öyle bir değişmişlerdi ki demeyin gitsin!

5 vakit namaz kılma oranı yüzde 18,2!

Bundan bir hafta önce elime bir istatistik geçti. Türkiye’de 5 vakit namaz kılma oranının yüzde 18.2, Cuma ve Bayram namazları kılma oranının ise yüzde 36 olduğunu yazıyordu.

Şok oldum. Şok olma gerekçem her iki oranın da çok daha fazla olduğunu tahmin etmemden kaynaklanıyor. Çünkü 24 yıl önce terk ettiğim ülkemde bu oranın daha fazla olduğunu zannediyorum.

‘Zannediyorum’ dedim dikkatinizi çektiyse, ‘geçmiş zaman’ kipi kullanmadım. ‘Zannediyordum ya da biliyordum’ demedim. Demedim çünkü hiç düşünmemiştim bu ana kadar. ‘Biliyorum’ demedim çünkü elimde bir istatistiki bilgi yoktu. Onun için geriye doğru bir araştırma yapayım dedim.

İnternet ortamında bulabildiğim en eski istatistik 2014 yılına ait. O yılda 5 vakit namaz kılma oranı yüzde 38 imiş. Bir de 2023 yılı istatistikleri var. Orada da oran yüzde 21. 2023 Aralık ayında yüzde 21 olan bu oran 2024 Ağustos ayına kadar geçen süre içinde yüzde 3 daha düşerek yüzde 18 olmuş.

Ne anlatıyor bu rakamlar bize?

2024’de yüzde 18. Tatmin edici mi sizce? Söze geldiğinde yüzde 99’u Müslüman olan 85 milyonluk ülkede 89, 817 camiye rağmen 5 vakit namaz kılma oranı size de düşük gelmiyor mu? 211 bin kişilik devasa Diyanet kadrosu, ortalama aylık devlet bütçesinden aldıkları 7 ila 10 milyarlık pay, 113 İlahiyat fakültesi, 5 bini aşkın İmam Hatip Lisesi, 17 bine yakın Kur’an Kursu ve 5 vakit namaz kılma oranı 2014’de yüzde 38, şimdi yüzde 18.

Bu rakamların anlattığı ikinci şey; tedrici bir oranda tedrici bir düşüşün olması. Hele son 8 aydaki yüzde 3’lük düşüş oldukça dikkat çekici.

Meseleyi hemen ağızlarında “dindar nesil” söylemleri ile 22 yıldır iktidarda bulunan AKP’nin hırsızlıklarına, yolsuzluklarına, zulümlerine bağlamayacağım. Söz konusu oranlarda bunun çok büyük etkisi var; hatta aslan payının AKP’nin söylemi ile eylemi arasındaki uyumsuzluk olduğunu inkar ediyor değilim. Öyle şeyler yaptılar ki, insanları dinden soğuttular; bu doğru…

Ama sosyolojik, psikolojik ve ekonomik faktörleri nereye koyacağız? Son 30-40 yılda hızla globalleşen dünya içinde yaşanan kültürel etkileşimi ne yapacağız? Arkaik sayılabilecek dini söylemleri terk etmeyen din adamlarını rolünü hesaba katmayacak mıyız?

Başa döneyim, ister fert isterse toplum planında dindarlığın tek ölçüsü 5 vakit namaz kılmak olamaz. Nice 5 vakit namaz kılan insanlar var; ama ticaretlerinde sorun var… Yalan söylüyorlar, aldatıyorlar, çalıyorlar… Bunu nereye koyacağız?

Öte yandan hiç namaz kılmadığı halde namaz kılanları bile kıskandıracak ölçüde adil, dürüst, namuslu hayat yaşayanlar olabilir. Nitekim ülkemizde böyle insanlar da vardır. Hem de sayıları azımsanmayacak ölçüde.

Bütün bunlar bizi şu noktaya getiriyor; ahlakın kaynağı sadece din değildir. Ama din ahlakı besleyen en önemli damardır. Bu açıdan bakıldığında yukarıda da aktarıldığı üzere herhangi bir dine inanmayan insan da gayet ahlaklı ve dürüst olabilir…

Madem istatistiklerden gittik bu yazıda. Size bazı Müslüman ülkelerindeki beş vakit namaz kılma oranlarını 2023 yılı istatistiklerinden sunayım. Belki mukayeseler yapar ve çok daha farklı düşünceler ve yorumlara zihninizde kapı açarsınız.

Gana yüzde 91

Kamerun yüzde 90

Nijerya yüzde 86

Senegal yüzde yüzde 85

Afganistan yüzde 88

Irak yüzde 83

Malezya yüzde 72

Endonezya yüzde 71

Tayland yüzde 75

Filistin yüzde yüzde 69

Fas yüzde 67

Ürdün yüzde 54