AYM’nin HDP kararları: ‘Olumlu ancak araf hali sürüyor’

Cengiz Anıl BÖLÜKBAŞ

ANKARA – Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi’nde açılan davada süreç devam ediyor. Anayasa Mahkemesi, HDP kapatma davasında sözlü savunmanın tarihini partinin talebi üzerine erteledi. Yüksek Mahkeme, HDP’nin kapatma davasına ilişkin sözlü savunmayı 11 Nisan’da yapmasına karar verdi. Savunma için daha önce bu tarih 14 Mart olarak belirlenmişti.

Bununla birlikte, AYM, HDP’nin hazine yardımı ödenen hesaplarına geçici bloke konulmasına dair kararı oyçokluğuyla kaldırdı.

Peki HDP’nin sözlü savunma tarihinin ertelenmesi ve hesaplarına konulan geçici blokenin kaldırılması ne anlama geliyor? Anayasa Hukukçuları bu konuda neler diyor?

‘SİYASİ GELİŞMELERİN VE AÇIKLAMALARIN ETKİSİ VAR’

Anayasa Hukuku Profesörü Levent Köker, kararın hukuken değerlendirebilecek bir tarafı yok olmadığını ve 11 Nisan’da HDP’nin savunma yapması halinde kararın seçime kadar belli olup olmayacağının bilenemeyeceğini söyleyen Köker, “Bir ay içerisinde karar verilir mi bilemiyorum. Ancak Cumhurbaşkanı 10 Mart’ta seçim için karar alıp 11 Mart’ta resmi gazetede karar yayınlandığında seçim takvimi başlamış olacak. Aday listeleri hazırlanmış olacak. Diyelim ki 5 Mayıs’ta Anayasa Mahkemesi toplandı ve kapatmaya karar verdi. O süreçte ne olacak? Bu yüzden hukuki değil siyasi bir mesele” dedi.

Anayasa Mahkemesi’nin süreci seçimlerden sonra bırakması gerektiğini ve savunmanın ertelenmesinin siyasi gelişmelerle alakalı olabileceğinin altını çizen Köker, İYİ Parti’nin Altılı Masa’dan ayrılma girişiminin ve ardından CHP Lideri Kılıçdaroğlu’nun HDP ile ilgili açıklamalarının kararda etkili olabileceği görüşünde:

“Son gelişmelerden sonra Kılıçdaroğlu da ‘HDP ile görüşeceğim’ diye açıklama yaptı. HDP’nin kapatılması siyaseten zor hale gelmiş olabilir. Bundan dolayı uzatma kararı almış olabilirler. Bu iyi niyetli bir senaryo. Diğer senaryo ise seçimler yaklaşırken daha da taciz etmek ve sıkıştırmak olabilir.”

‘BİR TÜR ‘ARAFTA TUTMAK’’

Tarihin seçimden önceye ertelenmesini bir tür ‘arafta tutmak’ olarak gören Anayasa Hukukçusu Dinçer Demirkent, ertelemenin seçim sonrasına bırakmak anlamına gelmediğini vurguladı. Bloke kararına ilişkin itiraz sonucunun önemli olduğunu ifade eden Demirkent, “Türkiye’de seçimlere kadar her şey arafta olduğu gibi seçimlere ilişkin en önemli meselelerden biri olan HDP kapatma davası da burada tutuluyor” dedi.

‘BLOKENİN KALDIRILMASI OLUMLU BİR KARAR’

Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin’in, partinin Hazine yardımı bulunan hesaplarına bloke konulması talebini 5 Ocak’ta kabul etmişti.

AYM ayrıca bugün, HDP’nin kapatılması istemli davada, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin’in partinin Hazine yardımı bulunan hesaplarına ‘tedbiren’ bloke konulması kararının kaldırılması talebini görüşerek, HDP’nin Hazine yardımı ödenen hesaplarına geçici bloke konulmasına dair kararı oyçokluğuyla kaldırdı.

Köker, bloke kararının kaldırılmasının savunmayı 11 Nisan’a erteleme kararı konusunda daha iyimser olmamızı gerektiren bir durum olduğunu belirtti. Köker, blokajın kaldırılmasıyla beraber savunma tarihinin ertelenmesine ilişkin, “11 Nisan kararı, nihai kararın seçim sonrasına bırakılması anlamına gelebilir. Bloke kararının iptaliyle birlikte düşününce bu konu da daha iyimser yaklaşıyorum” diye konuştu.

Bloke kararının kaldırılmasını ‘olumlu’ olarak değerlendiren Demirkent ise, şunları söyledi: “Anayasa Mahkemesi’nin seçimin hemen öncesinde bir karar vermesi zaten seçimlerde ortaya çıkacak iradeye büyük bir müdahale olacaktır. Blokenin kaldırılması bu bakımdan çok olumlu bir karar, fakat araf halinin ortadan kalktığını yine de söyleyemeyiz.”

BUNDAN SONRA NE OLACAK?

Anayasa Mahkemesi heyeti, 11 Nisan’da, parti yetkililerinin sözlü savunmasını dinleyecek. Bu sürecin ardından davaya ilişkin bilgi ve belgeleri toplayacak raportör, esas hakkındaki raporunu hazırlayacak. Raporun Yüksek Mahkeme üyelerine dağıtılmasının ardından Başkan Zühtü Arslan toplantı için bir gün belirleyecek. Anayasa Mahkemesi üyeleri belirlenen günde bir araya gelerek kapatma istemini esastan görüşmeye başlayacak. Heyetin, karar verene kadar müzakerelerini aralıksız sürdürmesi bekleniyor.

Raporun Yüksek Mahkeme üyelerine dağıtılmasının ardından Başkan Zühtü Arslan toplantı için bir gün belirleyecek. Anayasa Mahkemesi üyeleri belirlenen günde bir araya gelerek kapatma istemini esastan görüşmeye başlayacak. Heyetin, karar verene kadar müzakerelerini aralıksız sürdürmesi bekleniyor.

15 ÜYENİN 10’UNUN OY ÇOKLUĞUYLA KARAR VERİLEBİLECEK

HDP hakkındaki kapatma davasını 15 kişiden oluşan Anayasa Mahkemesi heyeti karara bağlayacak. Anayasa’nın 69. maddesinde sayılan hallerden ötürü partinin kapatılmasına veya dava konusu fiillerin ağırlığına göre devlet yardımından kısmen ya da tamamen yoksun bırakılmasına, toplantıya katılan üyelerin 3’te 2 oy çokluğuyla, yani 15 üyenin 10’unun oyuyla karar verilebilecek. Siyasi parti kapatma davası sonucunda verilen karar, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ile ilgili siyasi partiye tebliğ edilecek ve Resmi Gazete’de yayımlanacak.

Anayasa Mahkemesinin, siyasi yasak istenen partililerin beyan ve eylemleriyle partinin kapatılmasına neden olduğunu belirlemesi halinde bu kişiler, kesin kararın Resmi Gazete’de gerekçeli olarak yayımlanmasından başlayarak 5 yıl süreyle bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve deneticisi olamayacak.

NE OLMUŞTU?

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, 17 Mart 2021’de, HDP’nin kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesinde dava açmış, iddianame, eksiklikler nedeniyle 31 Mart 2021’de Anayasa Mahkemesince oy birliğiyle reddedilmişti. Başsavcılık, 7 Haziran 2021’de tekrar dava açtı. Anayasa Mahkemesi de 21 Haziran 2021’de yeni iddianameyi oy birliğiyle kabul etmişti. İşleyen süreçte, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı ek deliller sundu, HDP de bu ek delillere karşı ek savunma süreleri istedi.

5 OCAK’TA PARTİNİN HESAPLARINA BLOKE KONULDU

Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin’in, partinin Hazine yardımı bulunan hesaplarına bloke konulması talebini 5 Ocak’ta kabul etti.

Ardından, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, 10 Ocak’ta Anayasa Mahkemesi heyetine sözlü açıklamalarını yaptı. Şahin, Anayasa Mahkemesi heyetine, kapatma davası talepli hazırladıkları iddianameyi, esasa ilişkin görüşlerini ve partinin Hazine yardımı bulunan hesaplarına bloke konulması yazılı talepleriyle ilgili konuları tekrar ettiğini bildirdi.

Bu sırada HDP’nin, kapatma davasının, 2023 Cumhurbaşkanı ve Milletvekili Genel Seçimi sonrasına bırakılması için yaptığı başvuru Anayasa Mahkemesi heyeti tarafından reddedildi.

HDP kapatma davası: Sözlü savunma tarihi 11 Nisan’a ertelendi