AB Komisyonu Başkanı Leyen: Rusya’nın enerji piyasamızı aktif biçimde manipüle etmeye devam ettiğini görüyoruz

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa ekonomilerinin önünde zorlu bir dönem olduğunu, ancak Ukrayna’ya desteğin ve Rusya’ya yönelik yaptırımların sürdürüleceğini belirtti.

Avrupa Parlamentosu’nda (AP) yaptığı “Birlik’in durumu” konuşmasında, Rusya’ya yaptırımların “gerçek bir etki” gösterdiğini ve sürdürüleceğini vurgulayan von der Leyen, uzun soluklu bir mücadelenin içinde olduklarını belirterek “Zaman gevşeme değil, kararlılık gösterme zamanıdır” dedi. Rusya’nın kendisine uygulanan yaptırımlara karşı doğal gaz akışını kısması, artan enerji fiyatları ve rekor enflasyonla gelen ekonomik sıkıntılar, Avrupa’da başta aşırı sağ olmak üzere çeşitli kesimlerde Rusya’ya yönelik yaptırım politikasının sorgulanmasına yol açmıştı.

Rusya için “yaşam destek ünitesi” benzetmesi

Uygulanan yaptırımlar karşısında Rus mali sektörünün “yaşam destek ünitesine” bağlanmış durumda olduğunu söyleyen von der Leyen, yaklaşık bin uluslararası şirketin ülkeyi terk ettiğini belirterek “Rus ordusu, yarı iletken sıkıntısı nedeniyle askeri donanıma yerleştireceği çipleri bulaşık makinelerinden, buzdolaplarından sökmeye başladı. Rus sanayisi paramparça bir durumda” diye konuştu.

Ukrayna Devlet Başkanı Vlodimir Zelenskiy’nin eşi Olena Zelenska’nın onur konuğu olarak katıldığı AP oturumunda “AB’nin Ukrayna ile dayanışmasının sarsılmaz olduğunu” vurgulayan von der Leyen, “Cesaret ve dayanışmamız karşısında Putin’in başarısız olacağına ve Avrupa’nın galip geleceğine kesinlikle inanıyorum” dedi.

AB Komisyonu Başkanı Ukrayna’nın yanı sıra Moldova, Gürcistan ve Batı Balkan ülkelerinin de Avrupa ailesinin bir parçası olduğu vurgusu yaptı. Von der Leyen bu ülkelere hitaben, “Siz ailemizin bir parçasısınız. Birliğimizin geleceğisiniz. Siz olmadan birliğimiz tamamlanmış olmayacak” ifadelerini kullandı.

“Enerji şirketleri kârlarını paylaşacak”

Hem AB hem de Ukrayna bayraklarının renkleri olan sarı ve mavi renkli kıyafetle kürsüye çıkan von der Leyen, Avrupa içinde yaşanan ekonomik endişelere karşı haneler ve işletmelere destek sözü de verdi. “Önümüzdeki dönem kolay olmayacak” diyen von der Leyen, sadece Ukrayna değil, tüm Avrupa ve dünyanın önemli risklerle karşı karşıya bulunduğunu kaydetti. AB Komisyonu Başkanı, “Bu sadece Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı bir savaş değil. Bu, enerjimize, ekonomimize, değerlerimize, geleceğimize yönelik bir savaş” diye konuştu.

Milyonlarca işyeri ve hanenin geçim endişesi yaşadığını belirten von der Leyen, fosil enerji şirketlerinin artan enerji fiyatları nedeniyle yükselen kârlarını paylaşmaları gibi önlemler üzerinde çalışıldığını kaydetti. AB Komisyonu Başkanı, “Böyle bir dönemde savaştan fayda sağlayarak tüketicilerin sırtından olağanüstü kâr ve gelir elde edilmesi yanlıştır. Böyle bir dönemde kârın paylaşılması ve acil ihtiyaç sahiplerine yönlendirilmesi gerekir” dedi.

AB Komisyonu Başkanı, dünyada Çin’in hakimiyetinde olan stratejik öneme sahip lityum gibi hammaddelerin güvence altına alınması için bir yasal düzenleme yapılmasını da gündeme getirdi. Dünyada nadir toprak elementlerinin yaklaşık yüzde 90’ı ve lityumun yüzde 60’ının Çin’de işlendiğine dikkat çeken von der Leyen, yapılacak yasal düzenlemeyle stratejik projelerin tüm tedarik zinciri ile birlikte ele alınacağını ve tedarikin tehlikede olduğu durumlarda kullanılmak üzere stratejik rezervler oluşturulacağını belirtti.

Avrupa’daki enerji krizine değinen von der Leyen, enerji altyapı yatırımlarının bir maliyetinin bulunduğunu ancak fosil yakıta bağımlılığın maliyetinin daha yüksek olduğunu vurguladı.

Von der Leyen, “Avrupa’yı fosil yakıta bağımlılıktan kurtarmamız gerekiyor.” dedi.

AB, doğal gaz depolarının yüzde 84 doluluk seviyesine ulaştığına dikkati çeken von der Leyen, “Hedefimizin üzerindeyiz ama ne yazık ki bu yeterli olmayacak.” diye konuştu.

Doğal gaz tedarikini Rusya yerine, ABD, Norveç ve Nijerya gibi diğer güvenilir tedarikçilere yöneltmenin önemine işaret eden von der Leyen, AB’nin geçen yıl doğal gazının yüzde 40’ını Rusya’dan aldığını, bu oranın son dönemde yüzde 9’a indiğini aktardı.

“Rusya’nın enerji piyasamızı aktif biçimde manipüle etmeye devam ettiğini görüyoruz” diyen von der Leyen, Rusya’nın mevcut sözleşmelere uygun biçimde gazı Avrupa’ya göndermek yerine boşa yakmayı tercih ettiğini ifade etti.

Von der Leyen, Avrupa’da enerji faturalarının Kovid-19 salgını öncesine kıyasla 10 kat arttığını belirterek, yüksek faturaların AB’deki milyonlarca işletme ve hane için endişe sebebi olduğunu söyledi.

Yoğun saatlerde elektrik talebini azaltmanın fiyatları aşağı çekeceğine işaret eden von der Leyen, “Bu nedenle, üye ülkelerin toplam elektrik tüketimini azaltmaları için önlemler alıyoruz.” dedi.

Yüksek kar sağlayan enerji şirketlerin gelirlerine üst sınır

Von der Leyen, enerjide hedefe yönelik desteğe de ihtiyaç duyulduğuna dikkati çekerek, “Düşük maliyetle elektrik üreten şirketlerin gelirlerine tavan getirilmesini teklif ediyoruz.” ifadesini kullandı.

Düşük maliyetli elektrik üreticilerinin son dönemde aşırı yüksek karlar elde ettiklerini anımsatan von der Leyen bu gelirlere üst sınır uygulayacaklarını dile getirdi.

Von der Leyen, “Bu devirde savaştan yararlanarak ve tüketicilerimizin sırtına binerek olağanüstü rekor gelirler ve karlar elde etmek yanlıştır. Bu zamanlarda, karlar paylaşılmalı ve en çok ihtiyacı olanlara yönlendirilmelidir.” değerlendirmesinde bulundu.

Tekliflerinin fosil yakıttan elektrik üretenleri de kapsadığının altını çizen von der Leyen, fosil yakıt şirketlerinin de bu sürece katkı sağlamak zorunda olacağına işaret etti.

Von der Leyen, bunların acil ve geçici önlemler olduğuna dikkati çekerek, bu katkılarda üye ülkelerin 140 milyar avrodan fazla kaynak elde edeceklerini vurguladı.

Doğal gazda tavan fiyat, elektrik piyasalarında köklü değişim

Doğal gaza tavan fiyat uygulaması konusunda da çalışmalara devam ettiklerini belirten von der Leyen, enerjinin çok pahalı olmasının AB’nin küresel rekabet gücüne zarar verdiğini anlattı.

Von der Leyen, “Bugün gaz piyasalarımız, boru hattı gazından daha fazla miktarda sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) kullanır duruma dönüşmüştür. Ancak gaz piyasasında kullanılan referans fiyat TTF buna uyum göstermedi.” dedi.

Komisyonun, elektrik ticareti için daha doğru bir ölçüt oluşturmaya çalışacağını söyleyen von der leyen, bunun piyasadaki değişiklikleri daha düzgün yansıtacağını ifade etti.

Von der Leyen, elektrik vadeli işlem piyasalarındaki enerji şirketlerinin likidite konusunda ciddi sorunları olduğunu belirterek, teminat kurallarını değiştirerek sorunu hafifletmeyi planladıklarını dile getirdi.

Bu piyasalarda gün içi fiyat oynaklığını sınırlayıcı tedbirler de alacaklarına işaret eden von der Leyen, ekimde bu şirketlere kamu yardımı imkanı sağlayacak değişiklikler yapacaklarını vurguladı.

Von der leyen, mevcut elektrik piyasasının artık amaca uygun olmadığını kaydederek, “Bu nedenle, gazın elektrik fiyatı üzerindeki baskın etkisini ayrıştırmamız gerekiyor. Bu nedenle elektrik piyasasında derin ve kapsamlı bir reform yapacağız.” diye konuştu.

AB için hidrojenin önemi

Hidrojenin, Avrupa’nın enerjideki durumunu tamamen değiştirebileceğini vurgulayan von der Leyen, 2030 yılına kadar 10 milyon ton yenilenebilir hidrojen üretme hedefi koyduklarını hatırlattı.

Von der Leyen, hidrojen hedefini yakalamak ve bu alandaki yatırım boşluğunu doldurmak üzere yeni bir hidrojen piyasası kurulmasının önemine işaret etti.

Avrupa hidrojen bankası kuracaklarını belirten von der Leyen, hidrojen piyasasının inşasına yardımcı olmak için 3 milyar avro yatırım yapılacağını kaydetti.

AB’nin enerji krizine karşı tedbir alma çalışmaları

Rusya’nın Avrupa’ya Kuzey Akım boru hattından doğal gaz sevkiyatını süresiz kesmesinin ardından AB üyesi ülkelerin enerji bakanları geçen hafta Brüksel’de olağanüstü bir toplantı gerçekleştirmişti.

Toplantı bitiminde, AB ülkeleri, AB Komisyonuna, hızla düşük maliyetli elektrik üreticilerinin gelirlerinin sınırlandırılmasını, fosil yakıt firmalarından katkı alınmasını, doğal gaza tavan fiyat uygulanmasını, elektrik talebinin düşürülmesini ve enerji şirketlerine likidite sağlanmasını içeren yasal düzenleme teklifleri hazırlama görevini vermişti.

Bu tekliflerin detaylarının bugün açıklanmasının ardından üye ülkeler atılacak adımlara ilişkin ortak tutum belirlemek üzere müzakereler yapacak.

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu’nda, Komisyonun icraatlarını ve gelecek yıl için önceliklerini anlattığı geleneksel “Birliğin Durumu” konuşmasını yaptı.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin eşi Olena Zelenska’nın katılımıyla düzenlenen oturumda, tüm kadın yetkililerin Ukrayna bayrağının renklerinde giyinmesi dikkati çekti.

Von der Leyen, Ukrayna’daki savaşa değinerek Rusya’nın yalnızca Ukrayna’ya değil, AB’nin enerjisi, ekonomisi, değerleri, demokrasisi ve geleceğine saldırdığını söyledi.

Orta ve Doğu Avrupa’daki AB üyesi ülkelerin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ilgili savaşın öncesinde yaptığı uyarılara ses vermiş olmaları gerektiğini dile getiren AB Komisyonu Başkanı, “Putin kaybedecek ve Ukrayna ve Avrupa üstün gelecek.” dedi.

Son günlerde savaşın seyrindeki gelişmelerin Ukraynalıların cesaretinin sonuçlarını aldığını gösterdiğini belirten von der Leyen, AB’nin ilk günden bu yana silah, mülteciler için misafirperverlik ve ekonomik destek bakımından Ukrayna’nın yanında durduğunu ve bunu sürdüreceğini vurguladı.

Von der Leyen, şöyle devam etti:

“Rusya’nın finansal sektörü can çekişiyor. Rusya’nın bankacılık sektörünün dörtte üçünün uluslararası piyasalara erişimini kestik. 1000’e yakın uluslararası şirket ülkeyi terk etti. Araba üretimi geçen seneye göre yüzde 75 azaldı. (Rus havayolları şirketi) Aeroflot, yedek parça kalmadığı için uçakları yere indiriyor. Rus ordusu, askeri donanımı tamir etmek için bulaşık makinelerinden ve buzdolaplarından çip alıyor çünkü artık yarı iletken maddeleri yok. Rusya’nın endüstrisi yerle bir oldu.”

AB Komisyonu Başkanı, “Yaptırımlar kalıcı olacak. Bu, bizim için sonuç alma zamanıdır, yatıştırma değil. Bu, çok açık olmalıdır.” diye konuştu.

Ukrayna’da eğitime 100 milyon avroluk destek

Von der Leyen, AB’nin Ukrayna’ya bugüne kadar 19 milyar avrodan fazla mali yardım sağladığını belirterek Rus saldırılarının eğitim hayatına verdiği zarara işaret etti.

Rusya’nın 70’ten fazla okula zarar verdiğini veya tümüyle kullanılamaz hale getirdiğini ifade eden von der Leyen, AB’nin hasarlı okulların rehabilitasyonunu desteklemek için 100 milyon avroluk destek vereceğini duyurdu.

Ukrayna’nın Tek Pazar’a dahil edilmesi

Von der Leyen, Ukrayna’nın kısa süre içinde AB’ye elektrik ihraç eder hale gelmesinden sonra karşılıklı ticareti daha da genişletmek istediğini vurgulayarak “Ukrayna’yı Avrupa serbest dolaşım alanımıza getireceğiz. Artık bunu yapmanın zamanı gerçekten geldi.” ifadesini kullandı.

AB Komisyonu Başkanı, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile ülkesinin AB’nin Ortak Pazarı’na dahil edilmesi konusunu, bugün Ukrayna’ya giderek görüşeceğini kaydetti.

AB içerisinde demokrasi açıklarının kapatılması

Von der Leyen, “demokrasinin modasının geçmediğini” vurguladı ve hem AB içinde yolsuzlukla mücadele gibi konulara ağırlık verileceğini hem de Birliğin dışındaki ülkelerle demokrasi temelinde ilişkilerin güçlendirileceğini ifade ederek “Bu nedenle Avrupa Siyasi Topluluğu ile ilgili çağrıları destekliyorum.” dedi.

Birliğin dış sınırlarının etkin şekilde korunmasında temel hakların da ihmal edilmemesi için çalışılacağına işaret eden von der Leyen, göç ve iltica paketinde uzlaşma amacıyla ilerlemenin sağlanması gerektiğine dikkati çekti.

“Üye ülkeler borç azaltma süreçlerinde daha fazla esnekliğe sahip olmalı”

“Yüksek kamu borcunun yeni bir realite olduğunu kabul etmek zorundayız.” diyen von der Leyen, AB’de mali sürdürülebilirliği koruyacak ve stratejik yatırımların gerçekleşmesini sağlayacak yeni mali kurallara ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.

Von der Leyen, yeni mali kuralların gelecek yıllarda ortaya çıkacak zorluklara uygun biçimde tasarlanacağına ve bu alanda yeni fikirleri ekim ayında açıklayacaklarına işaret etti.

Herkesin izleyebileceği daha basit mali kurallar belirlenmesinin önemini belirten von der Leyen, “Üye ülkeler borç azaltma süreçlerinde daha fazla esnekliğe sahip olmalıdır.” ifadesini kullandı.

AB kurallarına göre, normal şartlarda üye ülkelerin bütçe açıklarının GSYH’lerinin yüzde 3’ünü, kamu borçlarının da GSYH’lerinin yüzde 60’ını geçmemesi gerekiyor. Bu sınır aşıldığında uygulanacak tedbirlerin AB Komisyonu’na bildirilmesi ve etkin mücadelenin yapılması gerekiyor.

Ancak, AB üyesi ülkeler, salgın nedeniyle söz konusu kuralları askıya alma kararı almış, bütçe açıklarını ve kamu harcamalarını hızla yükseltmişti.

Von der Leyen, yeni bir KOBİ yardım paketi de hazırlayacaklarına işaret etti.

Avrupa’da iş yapmak için tek bir vergi kural seti belirlenmesi için bir teklif hazırlayacaklarını vurgulayan von der Leyen, bunun AB içinde ticareti kolaylaştıracağını, bürokrasiyi azaltacağını ve dinamizmi artıracağını anlattı.

“Avrupa’ya dışarıdan işçi lazım”

Von der Leyen, Avrupa’da kalifiye çalışan ihtiyacına da değindi. Avrupa’da işsizlik oranının yüzde 6 olduğunu, bunun çok iyi bir oran olmasına rağmen birçok boş pozisyonun doldurulamadığını belirten von der Leyen, AB dışından işçi gelmesi gerektiğini vurguladı.

Von der Leyen, AB ülkelerine işçilerin niteliklerinin Avrupa’da daha hızlı tanınması çağrısı yaptı.

AB’nin fosil yakıtlara bağımlılıktaki hatayı lityum gibi kritik ham madde ve madenlerde yapmaması gerektiğini vurgulayan von der Leyen, “Lityum ve nadir elementler ileride petrolden önemli olacak.” dedi.

Von der Leyen, bağımlılığı engellemek için benzer düşünen ülkelerle yeni ortaklıklar kurmaları, “güvenilir ortaklar” bulmaları gerektiğini söyledi.

Bu tür maddelerin işlenmesini Çin’in kontrol ettiğini kaydeden von der Leyen, mikroçip üretiminde önemli kazanımlar elde ettiklerini, ham madde konusunda da bunu yapmaları gerektiğini ifade ederek, Avrupa Kritik Hammadde Yasası önereceğini bildirdi.