Alman enerji şirketi Uniper Rusya’nın dayattığı ödeme yöntemini kabul etmeye hazır

Uniper doğalgaz için parayı euro cinsinden Gazprom’un İsviçre’deki bankası Gazprombank’a yatıracak ve ardından bu para Rusya’daki başka bir hesapta rubleye çevrilecek.

Avrupalı bazı enerji şirketlerinin de aynı yolu izlemeyi planladığı aktarılıyor. Financial Times gazetesine göre Avusturyalı OMV ve İtalyan ENI bu şirketlerden bazıları.

Avrupa Komisyonu geçen hafta şirketlerin ödemeyi euro olarak yaptıktan sonra, para rubleye çevrilmeden önce buna dair bir makbuz alırlarsa yaptırımları delmemiş sayılacaklarını açıklamıştı.

Fakat bu konuda farklı görüşler de var. Avrupa Komisyonu lideri Ursula von der Leyen, bu uygulamanın yine de yaptırımları ihlal edeceğini söylemişti.

BBC News Ekonomi Muhabiri Daniel Thomas’a konuşan bir AB yetkilisi de Rusya’da euronun rubleye çevrilmesinin, Rusya Merkez Bankası’nın dahli nedeniyle “yaptırımların etrafından dolaşmak” anlamına geleceğini belirtmiş, “Şirketlerin iki ayrı hesap açarak paralarını rubleye çevirmeye zorlanmalarını kabul edemeyiz” demişti.

Rus enerji şirketi Gazprom, bu hafta bu ödeme yöntemini reddeden Polonya ve Bulgaristan’a doğal gaz akışını kesti. İki ülke kararın sözleşmelere aykırı olduğunu açıkladı. Avrupa Komisyonu kararı “şantaj aracı” olarak nitelendirdi.

Macaristan ve Slovakya ise Rusya’nın dayattığı yöntemi kabul ettiklerini açıkladı.

Almanya Ekonomi Bakanı Robert Habeck de “Bu yöntem AB’nin bize önerdiği yöntemdir” dedi ve ekledi:

“Bu mevcut yaptırımlarla da uyumlu. Alman şirketleri sözleşmelerine uymak için bu yöntemi izliyor. Çoğu AB ülkesinin de bunu tercih ettiğini görüyoruz.”

Bulgaristan Enerji Bakanı Alexander Nikolov Çarşambasabahı yaptığı açıklamada, ülkenin halihazırda Nisan ayı gaz teslimatının tüm ödemesini yaptığını söyledi ve Gazprom’u kontratı ihlal etmekle suçladı.

“Şu anda, devam eden savaşta doğal gaz daha çok bir siyasi ve ekonomik silah olarak kullanılıyor” diyen Nikolov; Bulgaristan’ın, AB’nin Rusya’nın doğal gaz ödemelerinin ruble ile yapılması isteğini yerine getirmeme konusundaki konumunu takip ettiğini belirtti.

Bulgaristan Başbakanı Kiril Petkov da Gazprom’un hareketini “devam eden sözleşmenin ihlali” olarak değerlendirdi; sınır komşuları Yunanistan ile görüştüklerini ve iki ülkenin enerji güvenliği konusunda birlikte çalışmaya devam edeceğini söyledi.

Rusya’nın doğal gaz akışını durdurması sonrası İngiltere Başbakan Yardımcısı Dominic Raab, bu kararın Rusya’yı uluslararası sahnede, sadece politik olarak değil ekonomik olarak da, daha çok yalnızlaştıracağını söyledi.

Polonya devlet gaz şirketi PGNiG da Gazprom’un sözleşmeyi ihlal ettiğini ve tazminat için tüm hukuki yolları arayacaklarını belirtti.

İki ülkenin de Rusya ile gaz sözleşmeleri bu yılın sonunda bitecek ve iki hükümet de bunları yenilemeye sıcak bakmıyor.

Bulgaristan’ın Türkiye üzerinden geçen boru hattıyla Azerbaycan’dan daha fazla gaz almayı hedeflediği, Polonya’nın ise Ekim’de açılacak olan, Norveç’ten gaz taşıyacak boru hattı ile Rus gazının açığını kapatmayı planladığı aktarılıyor.

Rusya Parlamentosu’nun alt kanadı Duma’nın sözcüsü Vyacheslav Volodin ise Telegram kanalından, Gazprom’un Bulgaristan ve Polonya’ya doğal gaz akışını durdurma kararında haklı olduğunu ve Rusya’nın da düşmanca davranan ülkeler için aynı şeyi yapması gerektiğini söyledi.

Rusya’nın bu hareketinin ardından gözler diğer büyük enerji sağlayıcılarına çevrildi.

Avrupa’nın kilit gaz tedarikçilerinden Norveç’in en büyük gaz ve petrol üreticilerinden Vaar Enerji, şu anda üretebileceği en yüksek doğal gazı ürettiğini ve kısa vadede bunu artıramayacaklarını açıkladı. Norveç 2020 yılında Avrupa’ya Rusya’dan sonra en çok gaz tedarik eden ülkeydi.

Avrupa Birliği’nin (AB) yürütme organı olan Avrupa Komisyonu da Rusya’ya tepki gösterdi.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, “haksız ve kabul edilemez” olarak değerlendirdiği Rusya’nın doğal gazı kesme kararının “şantaj aracı” olduğunu söyledi.

Ursula von der Leyen, “Rusya, gaz tedarikçisi olarak güvenilmez bir ülke” dedi.

Von der Leyen, AB’nin Rusya’ya karşı planları olduğunu, Avrupa Komisyonu’nun alternatif gaz tedariki ve en iyi depolama seviyelerini sağlama konusunda üye ülkelerle yakın ilişkiyi sürdürdüğünü söyledi.

Von der Leyen ayrıca alternatif gaz akışı için uluslararası ortaklarla da çalışmaların süreceğini ve hem Avrupa hem de dünya liderleriyle çalışmaya devam edeceğini belirtti.

Neden Polonya ve Bulgaristan?

Rusya’ya gaz ödemesini euro üzerinden yapan Avusturya tedarikin kesintisiz devam ettiğini söyledi. Ülkenin doğal gazının yüzde 80’ini Rusya’dan sağlıyor.

Aynı şekilde ödemeyi ruble üzerinden yapmayı reddeden Almanya da durumu takip ettiklerini ancak kendi tedariklerinin şu an için devam ettiğini belirtti.

Peki Gazprom neden Bulgaristan ve Polonya’ya gaz akışını durdurdu?

BBC’den Emily McGarvey, Moskova’dan neden bu iki ülkenin hedef alındığına dair henüz bir açıklama yapılmadığını söyledi. Ancak Ukrayna ile uzun bir sınırı bulunan Polonya, savaşın başından bu yana Kiev’e askeri ve finansal yardım yapıyor. Aynı zamanda Gazprom da dahil 50 Rus oligarkına ve şirketine yaptırım uyguluyor.

Bir zamanlar Rusya’nın yakın müttefiki olan Bulgaristan ise Ukrayna’nın işgalini kınamış ve AB’nin yaptırım kararını desteklemişti. Ülkenin her ne kadar Ukrayna’ya askeri yardım sağlama konusunda çekinceleri olsa da savaşın başından beri Ukrayna’ya insani yardım sağlıyor.

AB: Enerji kaynakları güvende

AB gaz iletim operatörleri ağından alınan veriler, Polonya’ya Çarşamba sabahı gaz tedarikinin kesildiğini göstermişti. Daha sonraki veriler ise Belarus üzerinden Polonya’ya ulaşan hatta yeniden gaz akışına işaret etti.

AB gaz iletim operatörleri ağından verilerin Polonya’ya gaz tedarikinin kesildiğini göstermesi ardından, Polonya doğal gazı başka kaynaklardan alacağını, enerji kaynaklarının güvende olduğunu açıklamıştı.

Her iki ülke de Rus para birimi ruble ile ödeme yapmayı reddetti.

Polonya’nın gaz şirketi PGNiG, doğal gaz ithalatının çoğunu Gazprom’dan yapıyor ve bu yılın ilk çeyreğinde toplam ithalatının %53’ünü Rus şirketinden aldı.

Şirket, tedarik kesintisini sözleşme ihlali olarak nitelendirdi ve gaz arzını eski seviyesine getirmek için adımlar atacağını belirtti.

Gaz arzının %90’ından fazlası için Gazprom’a bağlı olan Bulgaristan, alternatif kaynaklar bulmak için adımlar attığını, ancak şu anda gaz tüketiminde herhangi bir kısıtlamaya gerek olmadığını söyledi.

Bulgaristan Enerji Bakanlığı, Gazprom ile mevcut sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirdiğini ve gerekli tüm ödemeleri yaptığını, Rusya tarafından önerilen yeni ödeme sisteminin mevcut sözleşmeyi ihlal ettiğini kaydetti.

Polonya: Enerji kaynakları güvende

Polonya İklim Bakanlığı, ülkenin enerji kaynaklarının güvende olduğunu açıkladı.

İklim Bakanı Anna Moskwa, rezervlerden gaz çekmeye gerek olmadığını ve müşterilere giden gazın kesilmeyeceğini söyledi.

Polonya Dışişleri Bakan Yardımcısı Marcin Przydacz, ülkesinin tedarik kaynaklarını çeşitlendirerek Rusya’nın gaz satışını sınırlama ihtimaline karşı hazırlandığını söyledi. BBC’ye konuşan Przydacz, “Bunu halledeceğimizden oldukça eminim” dedi.

Tedariki askıya almasıyla Moskova’nın “herhangi bir işte güvenilir bir ortak olmadığını” kanıtladığını belirten Przydacz, Almanya gibi diğer Avrupa ülkelerini Rusya’dan enerji ithalatı yasağını desteklemeye çağırdı.

Polonya, Gazprom ile uzun vadeli tedarik sözleşmesinin sona ereceği yıl sonuna kadar Rus gazı ithalatını durdurmayı planlıyordu.

PGNiG, yeraltı gaz deposunun neredeyse %80 dolu olduğunu ve yaz yaklaşırken talebin düştüğünü açıkladı.

Polonya, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) terminali de dahil olmak üzere alternatif tedarik kaynaklarına da sahip.

Polonya’nın Litvanya’daki LNG terminalinden gaza erişmesini sağlayacak yeni bir gaz boru hattı bağlantısı da 1 Mayıs’ta açılacak.

“Baltık Hattı” olarak bilinen ve Norveç’ten gaz taşıyan yeni bir boru hattı da Ekim ayında hizmete giriyor.

Rus gazı, AB’nin doğal gaz ithalatının yaklaşık %40’ını oluşturuyor.

Ancak birçok ülke, Ukrayna’nın işgaline tepki olarak Rus enerjisinden uzaklaşma sözü verdi.

ABD, Rusya’nın petrol, gaz ve kömür ithalatını tamamen yasakladığını açıkladı.

İngiltere ise Rus petrolünü yıl sonuna kadar aşamalı olarak kaldıracak, ardından en kısa sürede doğal gazda aynı şeyi yapmaya çalışacak.

AB de Rusya’dan gaz ithalatını üçte iki oranında azaltma kararı almıştı.