Yandaş medyanın dört kategoriye ayrılan yapısı, artık kendi içinde savaşıyor. Erdoğan’ın evindeki ‘gizemli ziyaret’ iddiasından 2028 planlarına kadar, Saray koridorlarından sızan bilgiler çok şey anlatıyor.
M. NEDİM HAZAR | YORUM
Tarih boyunca güç, daima yanına kümelenecek yetenekleri, yalakaları, yağcıları, yancıları çeker. Bu, iktidarın değişmez bir kanunu olmuştur. Roma İmparatorluğu’ndan Osmanlı sarayına, Nazi Almayasından Sovyet rejiminin propaganda makinelerine kadar her dönemde, iktidara yakın durmayı kendilerine meslek edinen bir kesim var olmuş. Bunlar, iktidarın güçlü olduğu dönemlerde sadık uşaklar gibi davranır, her söze “amin” derler ve efendilerinin sözlerini tekrar ederler. Ancak, bir doruk noktasından sonra, iktidar aygıtı yokuş aşağı inmeye başladığında çatlak sesler ve yarılmalar meydana gelir. İşte o zaman, dün birbirleriyle kucaklaşan yandaşlar, bugün birbirlerinin kuyusunu kazmaya başlar.
Türkiye’de iktidar medyasını yakından takip ettiğimizde, içten içe bu sürecin artık başladığını görüyoruz. 2010’ların ortalarında zirveye ulaşan iktidar hegemonyası, son aylarda ciddi çatlaklar göstermeye başladı. Bu çatlaklar sadece muhalefetten gelen darbelerle değil, sistemin kendi içindeki çelişkilerle de derinleşiyor. Ve bu durum, en net şekilde iktidar yandaşı medyada kendini gösteriyor.
Daha dün “tek yürek, tek nefes” oldukları Erdoğan etrafında kümelenen medya ordusu, bugün içten içe birbirine karşı cephe alıyor. Kimi “gerçek Erdoğancı” olduğunu iddia ediyor, kimi diğerlerini “sahtekarlık”la suçluyor, kimi de açıkça hesaplaşma moduna geçiyor. Bu durum, sadece kişisel çekişmeler değil, aynı zamanda iktidar bloğunun içinden gelen çözülmenin de habercisi.
Türkiye’nin medya ekosistemine baktığımızda, iktidar yandaşı yazarların homojen bir kütle olmadığını, aksine karmaşık bir hiyerarşi ve iş bölümü içinde çalışan farklı kategorilere ayrıldığını görüyoruz. Birazdan detaylıca analiz edeceğimiz Fuat Uğur’un son yazısı, bu sınıflandırmayı anlamak için mükemmel bir örnek teşkil ediyor çünkü hem yandaş medyanın içyüzünü gösteriyor hem de kendi konumunu ele veriyor hem de iktidar bloğunun çözülmeye başladığını ortaya koyuyor.
Türkiye’de iktidar yandaşı medya, rastgele gelişen bir yapı değil, sistemli bir şekilde örgütlenmiş bir çıkarlar bileşkesinden oluşan propaganda makinesi. Bu makinenin farklı parçaları, farklı hedef kitleler için farklı diller konuşuyor ve farklı işlevler üstleniyor.
Hadi biraz kategorize edelim.
Birinci Kategori: Profesyonel Pragmatistler – “Teknisyen Yandaşlar”
Bu grubun en belirgin özelliği, ideolojik bağlılıktan çok kariyer hesaplarıyla hareket etmesi. Fuat Uğur ve Abdulkadir Selvi gibi isimler bu kategorinin en tipik temsilcileri. Bunlar din/diyanet vurgusu yapmayan, seküler görünümlü ama iktidarın çizgisinde yazan “teknisyen” yazarlar. İnanç mevzularına pek girmezler, çünkü bilmedikleri bir alan, ancak bizzat Reis’in ürettiği din/Allah temalı aforizmaları/söylemleri aynen yansıtmayı da ihmal etmezler.
Bu grubun işlevi çok stratejik: Kentli, eğitimli, seküler yaşam tarzına sahip ama iktidardan memnun olan kesimlere hitap ediyorlar. “Ben dindar değilim ama Erdoğan başarılı” diyen kitleye köprü kuruyorlar. Özellikle kulislerin içinden bilgiler verme gibi bir gizem ile kendilerini vazgeçilmez hale getirmeye çalışıyorlar.
Örneğimiz Fuat Uğur’un yazı stiline bakıldığında, sürekli “ben içeridekileri biliyorum” mesajı verdiği görmek mümkün. “Size bir gerçeği açıklıyorum”, “İLK KEZ DUYMUŞ OLACAKSINIZ” gibi ifadeler, okuyucuya özel bilgilere eriştiği hissini veriyor. Bu da onun “bilgi kaynağı” rolünü pekiştiriyor.
İkinci Kategori: Siyasal İslamcı Görünümlüler – “Kutsal Savaşçılar”
İsmail Kılıçarslan ve Salih Tuna gibi isimler bu grubun önde gelen temsilcileri. Bunlar din söylemiyle iktidar savunuculuğu yapıyor, muhafazakar kitlenin duygularını sömürerek meşruiyet inşa etmeye çalışıyorlar. Tabii bonus olarak da bol miktarda iktidar projesine imza atıp, cüzdanlarını doldurmayı ihmal etmiyorlar.
Bu grubun retoriği genellikle “biz-onlar” dikotomisi üzerine kurulu. Erdoğan ve iktidarı “İslam’ın korunması” çerçevesinde sunuyorlar, muhalefeti ise “batı kuklası”, “dinsiz”, “ahlaksız” olarak kodluyorlar. Bu kitlenin özelliği, Erdoğan’ı kutsal/dinî bir lider olarak görmeleri.
Bu yazarların dili genellikle duygusal ve saldırgan. “İman-küfür” çatışması çerçevesinde siyaseti yorumluyorlar ve tabanın dinî duygularını siyasi amaçlar için kullanıyorlar.
Üçüncü Kategori: İdeolojik Körü Körüne Erdoğan Taraftarları – “Mutlak İnananlar”
Bu grup, Erdoğan’ı kutsal görmekten bir adım ilerde, tapınma noktasına kadar vardıranlar mevcut. Her kararını akıl/mantık süzgecine ihtiyaç duymadan savunmaya hazır. Genellikle sosyal medyada aktifler ve en radikal söylemleri kullananlar. Bunların özelliği, hiçbir eleştiriyi kabul etmemesi ve Erdoğan’ın her sözünü “vahiy” gibi karşılaması.
Bu grup, özellikle kriz anlarında devreye giriyor. Herhangi bir skandal çıktığında, en ateşli savunmayı onlar yapıyor. Trollerle işbirliği halinde çalışıyorlar ve dijital linç kampanyalarının öncülüğünü üstleniyorlar.
Dördüncü Kategori: Konjöktürel Yakınlık Gösterenler – “Sahte Muhalifler”
Karar gazetesi yazarları bu grubun tipik örneği. Doğrudan yandaş görünmeseler de aslında iktidardan hiç farkları olmayan bu grup, muhalif gibi görünüp kritik anlarda iktidarın yanında yer alıyorlar.
Bu grubun en sinsi yanı, muhalif görünüm altında iktidar propagandası yapması. “Ben de eleştiriyorum ama…” diye başlayıp sonunda iktidarı aklayan yazılar yazıyorlar. Özellikle aydın geçinen, muhalif olmaktan çekinen ama iktidardan da rahatsız olmayan kesimlere hitap ediyorlar.
Fuat Uğur Örneği
Fuat Uğur’un bahse konu yazısı (BKNZ), sadece iktidar içindeki çekişmeleri göstermekle kalmıyor, aynı zamanda yandaş medyanın nasıl işlediğini de açık ediyor. Bu yazı, aynı zamanda bir “yandaş yazarın itirafları” niteliğinde.
Uğur’un yazısının temel tezi, kendisinin “gerçek Erdoğancı” olduğu, diğerlerinin ise “sahte” olduğu yönünde. Bu retoriğin arkasında, iktidar içindeki farklı grupların meşruiyet savaşı var. Her grup, kendini “Esas Erdoğancı” olarak tanımlayıp diğerlerini “sapkın” ilan ediyor.
“15 Temmuz gecesi bir hangarda saklanıp şimdi kendine bir 15 Temmuz kahramanlık hikayesi yazdırmaya kalkışan kim?” cümlesi, iktidar içindeki hesaplaşmanın boyutunu gösteriyor. Bu, sadece siyasi bir eleştiri değil, aynı zamanda “kahramanlık” anlatısının nasıl inşa edildiğini de ortaya koyuyor.
“28 Nisan 2024’de saat 13.00’te, Erdoğan’ın evine gizemli ziyaret” iddiası eğer doğruysa, çok ciddi sonuçları olan bir bilgi. Üç kişinin Erdoğan’ı evinde ziyaret edip Özgür Özel ile görüşmeye ikna etmesi her ne kadar Erdoğan’ın karakterine pek uymasa da, bunun ifade ediliyor olması enteresan geldi bana. Uğur, farkına varmadan Erdoğan’ın artık etki altına alınabilecek kadar (çünkü bahsi edilen görüşme gerçekleşti) yaşlı ve hasta olduğunu itiraf ediyor.
Bu iddianın doğruluğu tartışılır ama önemli olan, böyle detaylı bilgilerin bir yandaş yazara niçin servis edildiği. Ya Uğur bu görüşmeye katılanlardan biri ya da bu bilgiler kasıtlı olarak sızdırılıyor. Her iki durumda da iktidar içindeki çatlakların boyutu ortaya çıkıyor.
Uğur’un en ağır iddiası, AK Parti içindeki grubun “Erdoğan sonrasını dizayn ettiği” yönünde. Bu iddia, Türk siyasetinin en hassas noktalarından birine dokunuyor: Erdoğan’ın ardından ne olacak?
“Hatta mümkünse 2028 ya da 2027 seçimlerinde” ifadesi, iktidar bloğu içinde Erdoğan’ın erken emekliliğini planlayan grupların varlığını ima ediyor. Bu durum, iktidarın “kurumsallaşma” sorunu yaşadığını ve Erdoğan’ın kişisel otoritesinin sistem için hem güç hem de zayıflık kaynağı olduğunu gösteriyor.
“Özgür Özel, dava gününden çok önce sonucu biliyordu” iddiası, eğer doğruysa, yargı bağımsızlığı ise tipik bir yandaş yazar “uçması”! Fuat Uğur, “hazır elim değmişken” düşüncesiyle fantezisinde sınır tanımıyor!
Fuat Uğur’un yazısındaki en dikkat çekici bir başka nokta, çok detaylı bilgilere sahipmiş havası. Tarih, saat, katılımcılar, konuşulan konular… Bu kadar detay, profesyonel bir istihbarat çalışmasında olabilir ancak.
Aslında “Konuştuğu PM üyelerinden duyduk biz de.” cümlesi, bilgi akışını gizlemek adına yapılan amatörce bir perdelemeden başka bir şey değil. Zira klasik bir iktidar yanlısının kurabileceği ilk mantık zinciri şöyledir şüphesiz: PM (Parti Meclisi) üyeleri, parti içi gelişmeleri yazarlara aktarıyor, onlar da bu bilgileri kamuoyuna servis ediyor.
Esasen doğru olsa bile bu sistem, aslında iktidar içindeki farklı grupların birbirlerine karşı medya savaşı yürütmesi anlamına geliyor. Her grup, kendi yandaş yazarlarına bilgi vererek diğer grupları hedef alıyor.
Yandaş Medyanın Psikolojik Profili
Yandaş yazarların psikolojik profillerine baktığımızda, genellikle iki temel motivasyonun etkili olduğunu görüyoruz: Korku ve hırs. Korku, iktidarın gazabından çekinme; hırs ise iktidarın kaynaklarından faydalanma arzusu.
Fuat Uğur’un yazısında bu iki motivasyonun da izlerini görmek mümkün. Bir yandan “gerçek Erdoğancı” olduğunu ispatlama çabası (korku), öte yandan rakip grupları deşifre ederek kendi konumunu güçlendirme arzusu ya da hırsı!
Bu yazarların bir diğer ortak özelliği, sürekli “vefa” gösterisi yapmaları. Erdoğan’a olan bağlılıklarını ispatlamak adına sürekli daha radikal pozisyonlar alıyorlar. Bu da onları mantık düzleminden epey uzaklara savuruyor.
Öte yandan sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte, yandaş medya da dönüşüm geçirdiğini görüyoruz. Artık sadece gazete köşelerinde değil, Twitter, YouTube, Instagram gibi platformlarda da çok aktifler. Bu durum, yandaş medyanın etki alanını genişletirken aynı zamanda kontrol edilebilirliğini de azaltıyor.
Fuat Uğur, ROK gibi yazarların YouTube kanalları açması, bol bol paylaşımda bulunması, bu dönüşümün göstergesi. Artık geleneksel medyanın yanında dijital platformlarda da propaganda yapıyorlar. Bu da onların saraya daha çabuk ulaşmasını ve sesini duyurmasını sağlıyor.
Ekonomik Boyut
Yandaş medyanın ekonomik boyutunu da göz ardı etmemek gerekiyor. Bu yazarların büyük kısmı, iktidar kaynaklarından beslenen medya kuruluşlarında çalışıyor. Maaşları, prim sistemi, reklam gelirleri, hepsi iktidarla olan ilişkilerinin sıcaklığına bağlı.
Bu durum, onları maddi olarak iktidara bağımlı hale getiriyor. İktidarı eleştirdikleri anda hem işlerini hem de gelir kaynaklarını kaybetme riski taşıyorlar. Bu da bağımsız gazetecilik yapabilmelerini imkansız hale getiriyor getirmesine ama Nasreddin Hoca’nın karpuzu gibi, bir noktadan sonra zaten bunun bir önemi kalmıyor.
Türkiye’deki yandaş medya olgusu, dünyada benzersiz değil. Rusya’da Putin yandaşı medya, Çin’de Komünist Parti propaganda sistemi, İran’da molla rejimi medyası… Hepsinin ortak özelliği, iktidarın sözcüsü olmaktan öte gidememiş olması.
Ancak Türkiye’deki yandaş medyanın özelliği, görece geç ortaya çıkması ve hızla yaygınlaşması. 2010’ların başında henüz görece çoğulcu bir medya ortamı varken, kısa sürede tek sesli hale geldi.
Fuat Uğur’un yazısının sonunda yer alan hukuki açıklamalar da dikkat çekici. Avukat Ali Onar’ın YSK temsilcileri hakkındaki eleştirisi, teknik bir konunun nasıl siyasallaştırıldığını gösteriyor.
Bu durum, yandaş yazarların sık kullandığı bir taktik: karmaşık konuları basitleştirip kendi görüşlerine uygun şekilde yorumlama. Okuyucular, bu yazarları “uzman” olarak gördüğü için onların yorumlarını doğru kabul ediyor.
Yandaş medyanın toplumsal etkisi çok ciddi boyutlarda. Özellikle yaşlı nüfus ve düşük eğitim seviyesine sahip kitleler, bu medyanın etkisi altında kalıyor. Bu da Erdoğan ve sarayın arzu ettiği toplumsal kutuplaşmayı artırıyor ve demokratik tartışma kültürünü yerle bir ediyor.
Fuat Uğur gibi yazarların açıklamaları, bu sistemin nasıl işlediğini göstermesi açısından değerli ama aynı zamanda sistemin ne kadar çarpık hale geldiğinin de ispatı. Medya, bilgilendirme işlevini bırakıp manipülasyon aracına dönüştüğünde, toplumun sağlıklı kararlar alabilmesi imkansızlaşıyor.
Çözülmenin Başlangıcı mı?
Fuat Uğur’un yazısı, yandaş medyanın paradokslarını gözler önüne sererken aynı zamanda iktidar bloğunun çözülme sürecinin de habercisi niteliğinde. Bir yandan iktidarı savunuyor, öte yandan iktidar içindeki gruplara karşı kılıç çekiyor. Şüphesiz bunu kendi adına yapması beklenmez.
Bu durum, Türkiye’de medyanın sadece bilgi verme işlevini kaybetmekle kalmadığını, aynı zamanda iktidar içi çekişmelerin sahnelendiği bir evreye girdiğinin göstergesi. Yandaş yazarlar, artık sadece iktidarı savunmuyor, iktidar içindeki pozisyon savaşlarında da taraf oluyor.
İktidar bloğu içindeki bu çekişmelerin medyaya yansıması, aslında sistemin çözülmeye başladığının işareti. Çünkü despot iktidarlar güçlü oldukları dönemde, kendi içlerindeki kavgaları medyaya yansıtmaz. Bu kavgaların açığa çıkması, iktidarın kontrol gücünün zayıfladığını gösteriyor.
Ancak bu durumun demokratikleşme anlamına gelip gelmeyeceği, iktidar sonrası dönemde nasıl bir medya düzeninin kurulacağına bağlı. Eğer mevcut yandaş yazarlar sadece taraf değiştirirse, sorun çözülmüş olmayacak. Gerçek çözüm, bağımsız ve çoğulcu bir medya ortamının yeniden inşa edilmesinde yatıyor.
Ve ne yazık ki Türkiye bu bağlamda da pek umut verici görünmüyor…
Kaynak: Tr724
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***
