Cuma namazı çıkışında Erdoğan’ın verdiği yangın söndürme rakamlarını duyan 30 yıllık bürokrat arkadaşım, AKP’nin “gerçek rakam matematiğini” açıkladı. Gemini yapay zekası ile yaptığım detaylı araştırma, hem dostumun sözlerini doğruladı hem de Türkiye’nin yangınla mücadelede ne kadar yetersiz kaldığını gözler önüne serdi. 7 milyar dolarlık çözüm varken, neden hâlâ kriz yönetimi yapılıyor?
M. NEDİM HAZAR | YORUM
Çok enteresan bir deneyim yaşadım. Cuma günü bulunduğum ortamda, bir ekranda Erdoğan’ın Cuma namazı çıkışı Hz. Ali Camii önünde yaptığı konuşmayı gördüm. Hemen yanımda epey zamandır tanıdığım ancak uzun yıllar yüzyüze görüşemediğim eski bir dostum vardı. Bu dostum ile yıllar sonra Almanya’da yollarımız kesişmişti yine.
Özelliği şuydu: Yaklaşık 30 yıllık arkadaşım Ankara’da bir bakanlıkta epey üst düzeyde bir bürokrattı. Gerçi ben o devlette çalışmaya başladıktan sonra neredeyse hiç görüşmemiştim ama, günümüz iktidarının ciğerlerini (kendi tabiridir) bilin biriydi.
Erdoğan şöyle konuştu: “Buralarda 27 uçak şu anda aktif, 105 helikopterle yangın söndürme faaliyetleri devam ediyor. 6 bin kara aracı, 25 bin personel bu mücadeleyi sürdürüyor.”
Arkadaşıma baktım…
“Yalan söylüyor, daha doğrusu söyletiliyor. Bak şunu kesinlikle bilmelisin, bu iktidarın verdiği rakamların eğer olumluysa tam yarısını alacaksın, eğer olumsuz ise tam ikiyle çarpacaksın. Siyasal İslam’ın hesabı böyle yapılır!” dedi.
Yapay zeka hizmeti veren markalardan Gemini’ye oldukça güvenen biriyim. Chat GPT’yi sorduğu her soruya “Bu harika bir soru” diye cevap vermeye başlamasından beri neredeyse hiç uğramaz oldum.
Eve gelince Gemini’yi açtım ve şu soruyu sordum önce:
Bana şöyle bir cevap verdi: (Özet geçiyorum)
Türkiye’de son yıllarda, özellikle yaz aylarında, orman yangınları büyük bir sorun haline geldi ve ne yazık ki bu felaketler korkunç bir tablo yaratmaya devam ediyor. Bu yangınlar hem doğal yaşamı hem de insanları derinden etkiliyor.
Türkiye, Akdeniz iklim kuşağında yer alması nedeniyle orman yangınlarına yatkın bir ülke. Ancak son yıllarda yaşanan yangınlar, hem sıklık hem de etki alanı açısından endişe verici boyutlara ulaştı.
Yoğunluk ve Yaygınlık: Özellikle 2021 yılı, Türkiye’nin yangınlarla en çok mücadele ettiği yıllardan biri oldu. Manavgat, Marmaris, Bodrum, Milas gibi turistik ve ormanlık alanlar başta olmak üzere ülkenin güney ve batı bölgelerinde eş zamanlı çıkan yangınlar, geniş alanları küle çevirdi. 2022, 2023 ve 2024 yazlarında da benzer şekilde irili ufaklı pek çok yangın yaşandı. Bu yıl (2025) itibarıyla da risk devam ediyor.
Sebepler: Yangınların çıkış nedenleri arasında insan kaynaklı faktörler (ihmal, anız yakma, piknik ateşi, sigara izmariti vb.) önemli yer tutuyor. Bununla birlikte, iklim değişikliğinin etkileri de göz ardı edilemez. Küresel ısınma nedeniyle artan sıcaklıklar, uzun süreli kuraklıklar ve şiddetli rüzgarlar, yangınların başlamasını ve hızla yayılmasını kolaylaştırıyor.
Etkilenen Alanlar: Yangınlar sadece ormanlık alanları değil, aynı zamanda tarım arazilerini, yerleşim yerlerini ve doğal yaşamı da tehdit ediyor. Binlerce hektar ormanlık alan yok olurken, pek çok hayvan hayatını kaybetti veya habitatını yitirdi. Yerleşim yerlerine yakın yangınlar nedeniyle binlerce insan tahliye edilmek zorunda kaldı, evler ve iş yerleri zarar gördü.
Mücadele ve Sonuçlar: Türkiye, yangınlarla mücadelede büyük çaba sarf ediyor. Havadan (uçak ve helikopterler) ve karadan (itfaiye ekipleri, orman işçileri, gönüllüler) yoğun bir mücadele yürütülüyor. Ancak yangınların büyüklüğü ve eş zamanlılığı, müdahaleyi zorlaştırıyor. Yangınların ekonomik ve ekolojik sonuçları ise uzun vadede hissedilecek. Yanan ormanların yeniden ağaçlandırılması ve ekosistemin kendini toparlaması yıllar sürecek bir süreç.
Bu yangınlar, Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadele ve orman koruma politikalarını yeniden gözden geçirmesi gerektiğini açıkça ortaya koydu. Hem koruyucu önlemlerin artırılması hem de yangınlara müdahale kapasitesinin güçlendirilmesi hayati önem taşıyor.”
Daha sonra şöyle bir soru sordum:
El cevap: (Yine özet)
“Türkiye’deki son dönem yangınları ve kamuoyundaki yangınla mücadeledeki yetersizlik algısı üzerine, Türkiye’nin yangın söndürme kapasitesini Avrupa ve diğer ülkelerle karşılaştıralım.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, yangın söndürme kapasitesi sadece hava araçlarının (uçak ve helikopter) sayısıyla sınırlı değildir. Aynı zamanda karadan müdahale ekipleri (itfaiyeciler, orman işçileri, gönüllüler), kara araçları, erken uyarı sistemleri, yangın önleme stratejileri ve genel koordinasyon da büyük önem taşır. Ancak kamuoyundaki tartışmalar genellikle hava araçları üzerine yoğunlaşmaktadır.
Türkiye’nin Yangın Söndürme Hava Aracı Kapasitesi:
Farklı kaynaklardan alınan bilgilere göre, Türkiye’nin yangın söndürme hava aracı filosu zaman zaman değişiklik gösterebilmektedir. (Yalan söylendiğini mi ima ediyor? MNH)
2025 yılı itibarıyla: Orman Genel Müdürlüğü (OGM) filosunda 27 adet yangın söndürme uçağı bulunduğu belirtiliyor. Ayrıca yoğun yangın sezonlarında kiralanan BE-200 gibi yüksek kapasiteli uçaklar ve 100’den fazla helikopterin aktif görev yaptığı ifade ediliyor.
Genel Filo Büyüklüğü (2024 verileri): Türkiye’nin toplamda 26 uçak, 105 helikopter ve 14 İHA olmak üzere 145 adet hava aracı olduğu belirtilmiştir. Ancak bu sayılar, kiralık araçları ve farklı kurumların envanterindeki araçları da içerebilir.
Su Atma Kapasitesi: Türkiye’nin filosunda bulunan Canadair CL-215 gibi uçaklar 6 bin litreden fazla su kapasitesine sahipken, kiralanan BE-200 gibi uçaklar 10 ton su boşaltma kapasitesine sahiptir. AT-802 FireBoss amfibik uçaklar 3 ton, T70 Sikorsky helikopterler ise 2.5 ton su atma kapasitesine sahiptir.
Avrupa ve Diğer Ülkelerle Karşılaştırma:
Akdeniz iklimine sahip ve sıkça orman yangınlarıyla mücadele eden bazı Avrupa ülkeleri ve diğer önemli ülkelerin kapasiteleriyle karşılaştırma yapmak faydalı olacaktır:
Yunanistan: 2024 yılı verilerine göre Yunanistan’ın envanterinde sözleşmeli araçlar dahil 49 uçak ve 40 helikopter olmak üzere toplam 89 hava aracı bulunmaktadır. Yunanistan’ın yangın söndürme uçağı filosu Türkiye’nin yaklaşık 2 katı büyüklüğündedir (26 uçağa karşılık 49 uçak). Yunan filosunda 11 adet CL-215 ve 7 adet CL-415 gibi uçaklar bulunmaktadır.
İspanya: Akdeniz ikliminin etkisiyle sık sık yangınlarla mücadele eden İspanya, 57 yangın söndürme uçağı ile 46 üs bölgesinde görev yapmaktadır. Bu uçaklardan 14’ü CL-215 ve 3’ü CL-415 Canadair filosudur. İspanya’nın hava kuvvetleri bünyesinde yangın söndürme uçakları görev yapmaktadır.
Fransa: Avrupa’da yangınla mücadelede önemli bir rol oynayan Fransa’nın yaklaşık 40’tan fazla hava aracı (özellikle CL-415 filosu) olduğu belirtilmektedir. Fransa, yangınlara hızlı müdahale kapasitesiyle öne çıkmaktadır.
Kanada: Dünyanın en geniş ormanlık alanlarından bazılarına sahip olan Kanada, her yıl büyük yangınlarla mücadele eder ve 70’ten fazla hava aracına sahiptir. Özellikle Canadair CL-215/415 filosuyla ünlüdür.
İtalya: İtalya’nın da Canadair CL-415 gibi modern yangın söndürme uçaklarına sahip olduğu bilinmektedir. 2021 verilerine göre Türkiye’nin uçak sayısının İtalya’dan daha az olduğu belirtilmişti.
ABD: ABD, geniş coğrafyası ve sık yaşanan orman yangınları nedeniyle çok çeşitli ve yüksek kapasiteli hava araçlarına sahiptir. Global Supertanker gibi dünyanın en büyük yangın söndürme uçakları (74 bin litre su taşıma kapasiteli Boeing 747-400 dönüştürülmüş uçaklar) da bazı yangınlarda kullanılmıştır.
Değerlendirme: Elde edilen verilere göre, Türkiye’nin yangın söndürme hava aracı filosu, özellikle Akdeniz iklim kuşağındaki bazı Avrupa ülkeleriyle karşılaştırıldığında sayısal olarak daha az kalabilmektedir. Özellikle Yunanistan ve İspanya gibi benzer yangın riskleri taşıyan ülkelerin uçak filoları Türkiye’den daha geniştir. Kamuoyundaki “yetersiz kalma” kanaati, özellikle büyük ve eş zamanlı çıkan yangınlarda hava araçlarının yetersiz kalması, eski model uçakların bakımlarının aksaması veya kullanılamaması gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
Ancak, kapasite sadece sayısal bir karşılaştırma ile ölçülemez. Hava araçlarının modernliği, su atma kapasitesi, bakım durumları, pilot ve teknik personel yeterliliği, yangın yönetim stratejileri ve uluslararası işbirliği de önemlidir. Türkiye son yıllarda hava aracı filosunu güçlendirme ve modernleştirme yolunda adımlar atmış, kiralama yoluyla da kapasitesini artırmaya çalışmıştır. Ancak iklim değişikliğinin etkisiyle yangınların şiddeti ve sıklığı arttıkça, bu kapasitenin sürekli olarak gözden geçirilmesi ve güçlendirilmesi gerekmektedir.”
Pekala… Devam edelim o halde…
“Harika bir soru! Eğer Türkiye’nin yangınla mücadele birimini yöneten bir yönetici olsam ve sınırsız bütçem olsa, geleceğe yönelik, kapsamlı ve çok katmanlı bir yangınla mücadele filosu tasarlardım. Bu filo, sadece yangınları söndürmekle kalmayacak, aynı zamanda yangın öncesi önleme, erken tespit ve yangın sonrası rehabilitasyon süreçlerini de destekleyecektir.
Türkiye İçin Kapsamlı Yangınla Mücadele Filosu Tasarımı
Temel hedefimiz, Türkiye’nin coğrafi ve iklimsel koşulları göz önünde bulundurularak, hem hızlı ve etkili müdahale kapasitesi oluşturmak hem de uzun vadeli sürdürülebilirliği sağlamak olacaktır.
- Hava Araçları Filosu: Çok Yönlü ve Yüksek Kapasiteli
Hava araçları, yangınlarla mücadelede kilit rol oynar. Filomu, farklı ihtiyaçlara yönelik optimize edilmiş araçlarla kurardım:
Ana Söndürme Uçakları (Heavy Tankers):
Canadair CL-415 veya Viking Air DHC-515 (Next-Gen Canadair): En az 20-25 adet edinirim. Bu uçaklar, hem denizden hem de göllerden su alabilme kabiliyetleri sayesinde hızlı dolum süreleri ve yüksek manevra kabiliyetleri ile yangın söndürme operasyonlarının bel kemiğini oluşturur. Türkiye’nin uzun kıyı şeridi ve iç su kaynakları için idealdirler. Yeni nesil modeller, daha yüksek teknoloji, daha fazla yakıt verimliliği ve kapasite sunar.
Beriev Be-200 Altair: En az 10-15 adet filoya dahil ederim. Hem jet hızıyla yangın bölgesine ulaşabilen hem de amfibik kabiliyete sahip bu uçaklar, büyük yangınlarda hızlı ve yoğun su atışları için kritik öneme sahiptir. Özellikle uzak ve büyük yangın alanlarına müdahalede etkinlikleri yüksektir.
Orta Söndürme Uçakları (Medium Tankers):
Air Tractor AT-802 Fire Boss: En az 30-40 adet filoya eklerim. Daha küçük ve esnek yapısıyla, dar vadilerde, zorlu arazilerde ve başlangıç yangınlarına hızlı müdahalede çok etkilidirler. Sayılarının fazla olması, eş zamanlı çıkan küçük yangınlara anında cevap verebilme kabiliyetimizi artırır.
Helikopter Filosu (Rotary-Wing Aircraft):
Büyük Kapasiteli Helikopterler (Örn: Sikorsky S-64 Skycrane / Erickson Air-Crane, CH-47 Chinook): En az 15-20 adet. 7.000-10.000 litreye kadar su taşıyabilen bu helikopterler, dağlık ve engebeli arazide, rüzgarlı koşullarda ve gece operasyonlarında vazgeçilmezdir. Özellikle hava araçlarının zorlandığı noktalara yoğun müdahale sağlarlar.
Orta Kapasiteli Helikopterler (Örn: Eurocopter AS332 Super Puma / Cougar, Bell 214ST): En az 30-40 adet. 2.000-4.000 litre arası su taşıyabilen bu helikopterler, yangın söndürme, personel taşıma (smokejumpers), keşif ve lojistik destek için çok yönlü kullanılır. Türkiye’nin T70 helikopterleri de bu kategoriye girer ve sayılar artırılır.
İnsansız Hava Araçları (İHA/Dronlar):
Termal ve Kızılötesi Kameralı Gözetleme İHA’ları: Yangın tespiti, yayılım analizi, sıcak nokta belirleme ve gece operasyonları için sürekli görev yapacak yüzlerce küçük, orta ve büyük İHA. Büyük bütçe sayesinde, yapay zeka destekli görüntü analizi ile yangınların saniyeler içinde tespit edilmesini sağlardım.
Su Atabilen veya Yangın Geciktirici Sprey Atabilen Büyük İHA’lar: Başlangıç yangınlarına anında müdahale edebilecek veya kritik bölgelerde yangın geciktirici madde atabilecek birkaç adet prototip ve geliştirilmiş model.
- Kara Araçları ve Ekipman Filosu:
Hava desteği ne kadar önemli olsa da, karadan yapılan mücadele yangınları tamamen söndürmek için elzemdir.
Modern İtfaiye Arazözleri: En az 1.000 adet yeni nesil, yüksek manevra kabiliyetine sahip, farklı tonajlarda arazöz. Bu araçlar, zorlu arazi koşullarında hareket edebilecek şekilde donatılır.
İş Makineleri: Buldoserler, ekskavatörler, traktörler vb. (en az 200-300 adet) Yangın şeritleri açma, yollar oluşturma ve enkaz kaldırma gibi kritik görevlerde kullanılır.
Personel Taşıma Araçları: Yangın söndürme ekiplerini hızlı ve güvenli bir şekilde yangın alanlarına taşıyacak zırhlı ve arazi tipi araçlar.
Mobil Komuta Kontrol Merkezleri: Yangın bölgesinde tam donanımlı, uydu iletişimi ve gelişmiş haritalama sistemleriyle donatılmış mobil koordinasyon merkezleri.
- Personel ve Eğitim:
En iyi ekipman bile nitelikli personel olmadan yetersiz kalır.
Profesyonel Yangın Söndürme Ekipleri: Yangınla mücadele eden profesyonel personel sayısını en az %50 artırır, sürekli ileri eğitimlerle donatırım.
Gönüllü Destek Ekibi: Gönüllülerin eğitimi ve organizasyonu için ulusal bir program başlatır, gönüllüleri profesyonel ekiplere entegre ederdim.
Uzman Pilot ve Mekanik Ekip: Hava araçlarının bakımı ve operasyonları için yüksek nitelikli pilot ve bakım teknisyeni ekibi oluşturur, sürekli eğitimlerini sağlarım.
- Erken Uyarı ve Bilimsel Destek Sistemleri:
Yangın başlamadan veya başlangıcında müdahale, en etkili yöntemdir.
Uydu ve Sensör Tabanlı Erken Uyarı Sistemi: Ormanlık alanları sürekli izleyen, termal kameralar, duman sensörleri ve yapay zeka destekli uydu görüntüleme sistemleri ağı kurardım. Bu sistemler, en küçük dumanı veya ısı artışını anında tespit ederek müdahale ekiplerini alarma geçirecek.
Meteoroloji ve İklim Bilim Entegrasyonu: Hava durumu tahminleri, rüzgar yönü, nem oranı ve kuraklık indeksleri gibi verileri anlık olarak toplayan ve yangın risk haritaları oluşturan gelişmiş bir sistem kurarım.
Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) Merkezi: Yangın davranış bilimi, yeni söndürme teknolojileri, yangına dayanıklı bitki örtüsü ve orman yönetimi teknikleri üzerinde çalışan bir Ar-Ge merkezi kurar, sürekli yenilikçi çözümler üretilmesini teşvik ederim.
- Altyapı ve Lojistik:
Stratejik Konumlandırılmış Üsler: Hava araçları ve kara ekipleri için ülke genelinde yangın risk haritalarına göre belirlenmiş, iyi donatılmış, hızlı erişim sağlayan üsler oluştururum. Bu üslerde yakıt, su ikmal noktaları ve acil bakım atölyeleri bulunurdu.
Yangın Yolları ve Su Kaynakları: Orman içinde yangın yolları ağını genişletir, stratejik noktalara yangın havuzları ve su alma noktaları inşa ederdim.
İletişim Altyapısı: Yangın bölgelerinde kesintisiz ve güvenli iletişim sağlayacak, uydu destekli, yedekli bir iletişim ağı kurardım.
Bu tasarımla amacım, Türkiye’yi sadece yangınları söndürmede değil, aynı zamanda yangınları önlemede ve yangınların etkilerini en aza indirmede dünya lideri bir konuma getirmek olurdu. Bu, sadece bir filo inşası değil, aynı zamanda bir zihniyet dönüşümü ve ulusal bir seferberlik gerektirir.”
Hmmm….
“Sonuç:
Bu kapsamlı filo ve sistemin ilk kurulum maliyeti 4.36 milyar dolardan 7.54 milyar dolara kadar çıkabilir. Bu, tek seferlik bir yatırım gibi görünse de, hava araçları ve sistemlerin yıllık bakımı, yakıt, personel maaşları, eğitimler ve yeni teknolojilere yatırım gibi sürekli işletme maliyetleri de yılda 1.4 milyar dolardan 2.57 milyar dolara kadar ulaşabilir.
Bu bütçe, Türkiye’nin yangınla mücadele kapasitesini uluslararası standartların üzerine çıkaracak ve gelecekteki olası yangın felaketlerinin önüne geçmek veya etkilerini minimize etmek için çok önemli bir yatırım olacaktır. Ancak, bu tür bir yatırımın ekonomik fizibilitesi ve sürdürülebilirliği, dikkatli bir planlama ve sürekli ulusal destek gerektirir.”
Sonra esas can alıcı soruya geçtim:
“Eğer dış borç bulmadan, tamamen yerli kaynaklarla tasarladığım yangınla mücadele filosunun devasa bütçesini karşılamam gerekseydi, bu ciddi bir yeniden önceliklendirme ve kaynak aktarımı gerektirirdi. Bu, basit bir “şuradan al, buraya ver” denklemi olmaktan öte, ulusal bir irade beyanı ve stratejik bir dönüşüm anlamına gelir.”
Yangınla Mücadele Filosu İçin Yerli Kaynaklarla Finansman Modeli
Hedeflenen Bütçe:
- İlk Yatırım Maliyeti: 4.36 – 7.54 Milyar Dolar
- Yıllık İşletme Maliyeti: 1.4 – 2.57 Milyar Dolar
Gemini şu notu da düştü: “Bu da yıllık işletme maliyetini karşılamada fazlasıyla yeterli bir potansiyel sunmaktadır.
Bu finansman modeli, mevcut bütçelerdeki “harcama kalemlerini” yeniden tanımlayarak, doğayı ve geleceği korumayı en üst ulusal öncelik haline getirecek radikal bir yaklaşımı temsil eder. Bu tür bir hamle, sadece yangınla mücadele kapasitemizi artırmakla kalmayacak, aynı zamanda ulusal kaynakların daha şeffaf ve sorumlu kullanıldığına dair kamuoyu güvenini de pekiştirecektir. Elbette bu kararların siyasi ve toplumsal yansımaları da göz önünde bulundurulmalıdır.”
O zaman şu soru akla gelecek elbette:
Peki sence TC Hükümeti neden böyle bir çalışma yapmıyor?
Cevap yine kallavi geldi:
“Türkiye Cumhuriyeti (TC) hükümetinin neden bahsettiğimiz gibi kapsamlı bir yangınla mücadele filosu yatırımı için böylesi bir finansman modeline yönelmediği konusu, birden fazla faktöre dayanan karmaşık bir meseledir. Bu durum, yalnızca teknik veya mali değil, aynı zamanda siyasi, ekonomik ve toplumsal dinamiklerle de ilgilidir.
TC Hükümetinin Böyle Bir Çalışma Yapmamasının Potansiyel Nedenleri
Ekonomik Öncelikler ve Kısıtlamalar:
Mevcut Ekonomik Durum: Türkiye ekonomisi, yüksek enflasyon, döviz kurlarındaki dalgalanmalar ve cari açık gibi yapısal sorunlarla mücadele ediyor. Bu ortamda, milyarlarca dolarlık tekil bir yatırım kararı almak ve bunu tamamen iç kaynaklardan finanse etmek, zaten zorlu olan bütçe dengeleri üzerinde çok büyük bir baskı oluşturabilir.
Acil İhtiyaçlar ve Diğer Yatırımlar: Hükümetler, sağlık, eğitim, savunma, ulaşım altyapısı gibi birçok alanda sürekli yatırım yapmak zorundadır. Yangınla mücadele ne kadar önemli olsa da, bu kadar büyük bir fonu tek bir alana yönlendirmek, diğer acil ve öncelikli görülen kamu hizmetlerinde aksaklıklara yol açabilir.
Dış Borçlanma Kolaylığı: Yerli kaynaklarla finansman her ne kadar ideal olsa da, dış borçlanma (Eurobond ihracı, uluslararası krediler vb.) çoğu zaman daha hızlı ve siyasi açıdan daha az maliyetli bir finansman yolu olarak görülebilir. Kamuoyunda tartışma yaratacak bakanlık bütçelerinden kesintiler yapmak yerine, dış borçlanma tercih edilebilir.
Siyasi Öncelikler ve Kamuoyu Algısı:
Kısa Vadeli Bakış Açısı: Yangınla mücadele yatırımları, uzun vadede fayda sağlayan, ancak kısa vadede “somut” siyasi getiri sağlaması zor olan yatırımlardır. Hükümetler genellikle oy getirisi yüksek, halkın doğrudan görebileceği veya günlük yaşamını anında etkileyen projelere (yollar, hastaneler, toplu konutlar) öncelik vermeye eğilimlidir.
Tartışmalı Kesintilerin Siyasi Maliyeti: Cumhurbaşkanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı veya askeri harcamalar gibi bütçelerden bu denli büyük kesintiler yapmak, o kurumların ve onların destekçi tabanlarının tepkisini çekebilir. Bu tür adımlar, siyasi istikrar ve taban desteği açısından riskli görülebilir.
Yangınların Dönemsel Algılanması: Yangınlar genellikle yaz aylarında, dönemsel olarak artan bir sorun olarak algılanır. Hükümetler, kriz anında acil çözümler (kiralama, uluslararası yardım) üretmeye odaklanıp, kriz geçtikten sonra konuyu daha az öncelikli hale getirebilirler. Kriz sonrası dönemsel bir “unutuştan” bahsetmek de mümkündür.
Yönetim Anlayışı ve Kapasite:
Parçalı Sorumluluk: Yangınla mücadele sadece bir kurumun (Orman Genel Müdürlüğü) değil, İçişleri Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, AFAD ve yerel yönetimlerin de dahil olduğu çoklu bir sorumluluk alanıdır. Bu kadar büyük ve koordineli bir yatırımı planlamak ve uygulamak, merkezi bir irade ve güçlü bir koordinasyon mekanizması gerektirir. Mevcut yapıda bu koordinasyonun tam anlamıyla sağlanması zor olabilir.
Uluslararası Kiralama Modeli: Türkiye, geçmişte yangın söndürme uçağı kiralamayı bir strateji olarak benimsemiştir. Bu model, sabit bir filo yatırımının getireceği yüksek bakım ve personel maliyetlerinden kaçınarak, ihtiyaca göre esneklik sağlama amacı taşır. Ancak büyük yangınlarda bu modelin yetersiz kaldığı da görülmüştür.
Risk Algısı: Hükümetin, riskleri ve ihtiyaçları farklı değerlendirme potansiyeli vardır. Belki de mevcut kapasitenin, belirli kiralama destekleriyle birlikte, yeterli olduğuna dair bir kanaat hakimdir veya gelecekteki yangın riskleri, bu kadar büyük bir yatırımı gerektirecek düzeyde görülmemektedir.
Kurumsal ve Bürokratik Engeller:
Büyük ölçekli kamu yatırımları, uzun bürokratik süreçler, ihaleler ve yasal düzenlemeler gerektirir. Farklı bakanlıklar ve kurumlar arası işbirliği, çıkar çatışmaları ve bürokratik atalet, bu tür devasa projelerin hayata geçirilmesini zorlaştırabilir.
Sonuç:
Türkiye’de böyle kapsamlı bir yangınla mücadele filosuna yatırım yapılmamasının temelinde, ekonomik kısıtlamalar, siyasi öncelikler, kamuoyu yönetimi stratejileri ve mevcut yönetim kapasitesine ilişkin değerlendirmeler yatmaktadır. Bu, yangınla mücadele ihtiyacının önemsiz görüldüğü anlamına gelmez; daha ziyade, kaynakların tahsisi ve siyasi maliyet-fayda analizi sonucunda farklı önceliklerin benimsenmesidir. Ancak artan yangınlar ve iklim değişikliğinin etkileri, bu önceliklerin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğine dair kamuoyu baskısını artırmaktadır.”
Aslında birkaç soru daha sordum ve ilginç cevap aldım ama yazı zaten haddinden fazla uzamış oldu.
Son tahlilde bu yazıdan şu sonucu çıkarabiliriz.
Eski bürokrat arkadaşım haklı gibi, AKP ve saray iktidarı kesinlikle Erdoğan’ı doğru bilgilendirmediği gibi, yapılan resmi açıklama rakamlarının tamamı gerçeği yansıtmıyor. Yarı yarısını söylüyorlar (olumsuz haberlerde) ya da iki katını (olumlu haberlerde).
Enflasyon rakamlarına da, yangın söndürmedeki personel ve filo sayısına da böyle bakmak gerekiyor.
Ekrem İmamoğlu’nu hapse atmak için 70 milyar doları bir haftada yakan zihniyetin 7 milyar dolarlık çözüme hiç yanaşmaması vatana ihanetle eşdeğer değilse nedir?
Üzgünüm Türkiye…
Kaynak: Tr724
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***
