Meclis Komisyonu’ndan geçen enerji ve madencilik düzenlemesi neler getiriyor?

Merve Kara-Kaşka

Enerji ve madencilik faaliyetlerini hızlandırmayı amaçlayan torba yasa teklifi yaklaşık 26 saat süren görüşmelerin ardından Meclis Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’ndan geçti. Teklif, Meclis Genel Kurulu’nda görüşülecek.

Komisyon Başkanı AKP Bursa Milletvekili Mustafa Varank, teklifin özellikle kritik ve stratejik madenlerle ilgili yatırımların önünü açacağını söyledi.

Varank, 19 Haziran’da komisyonda yaptığı konuşmada bugün yenilenebilir enerji yatırımlarında ortalama sürenin 4,5-5 yıl olduğunu söyledi.

Teklifi savunanlar, yeni düzenlemenin izin süreçlerini hızlandırmayı, öngörülebilirliği artırmayı ve yatırım ortamını iyileştirmeyi hedeflediğini söylüyor.

TEMA, Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF-Türkiye) ve Doğa Derneği dahil çok sayıda çevre örgütü ise teklife, doğadan çok madencileri önceliklendirdiğini savunarak karşı çıkıyor.

Çevre örgütleri, teklifin, sadece zeytinlikleri değil ormanlar, korunan alanlar, sulak alanlar, yaban hayatı geliştirme sahaları dahil önemli doğal alanların madene açılmasını kolaylaştırdığını söylüyor.

Teklifin 11’inci maddesine göre zeytinlikler madencilik faaliyetlerine açılıyor.

Düzenlemeye göre maden yapılacak alanlarda mümkünse zeytin ağaçları öncelikle aynı il veya ilçede başka bir alana taşınacak.

Bunun tüm masraf ve sorumluluğu ilgili ruhsat sahiplerine yani şirketlere ait olacak.

Ağaçların taşınması mümkün değilse, uzman görüşleri doğrultusunda eşdeğer büyüklükte yeni bir zeytinlik sahası kurulması zorunlu hale getiriliyor.

Zeytinliklerin madencilik faaliyetlerine açılması Türkiye’de uzun süredir tartışılıyor.

Bazı uzmanlar zeytin ağaçlarının taşınabileceğini söylese de TEMA Vakfı gibi çok sayıda kurum buna karşı çıkıyor.

TEMA Vakfı zeytinlerin yok olmasıyla köylülerin geçim kaynağının, kültürünün ve anılarının yok olacağını söylüyor.

BBC Türkçe’ye konuşan TEMA Vakfı Çevre Politikaları ve Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Eylem Tuncaelli, sadece Muğla’nın Menteşe, Yatağan ve Milas ilçelerinde toplamda 59 köyün maden projeleriyle yok olma riski altında olduğunu belirtiyor.

“Bu köylerin onbeşi kısmen, onu ise tamamen yok edilmiş durumda” diye ekliyor.

Teklifin ikinci maddesinde Maden Kanunu’na eklenen tanımlar arasında, izinler hakkında karar vermeye yetkili bakanlardan oluşan yeni bir kurul da var.

Cumhurbaşkanı tarafından görevlendirilecek olan kurula Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlık edecek.

Kritik veya stratejik olarak tanımlanan madenlerin yanında dördüncü grup madenler hakkında ilgili kurumlar izin vermese bile kurul kararı ile işletme izni alınabilecek.

Dördüncü grup madenler arasında altın, gümüş, bakır, kömür gibi madenler yer alıyor.

BBC Türkçe‘ye konuşan TMMOB Maden Mühendisleri Odası Başkanı Ayhan Yüksel, düzenlemeyle Tarım ve Orman Bakanlığı gibi bakanlıkların koruma ve denetim görevlerinin “baypas edilebileceğini” söylüyor.

Yüksel, süreçleri bu şekilde hızlandırmak yerine, yavaşlığın hangi kamu kurumlarının hangi birimlerinden kaynaklandığının tespit edilmesinin ve buna uygun çözümler üretilmesinin faydalı olacağını söylüyor.

Maden Kanunu’ndaki “stratejik veya kritik madenler” teklifle yeniden düzenleniyor.

Buna göre, ciddi ekonomik sorunlar veya güvenlik zafiyeti riski görülen, sanayi üretiminin temel girdilerinden ve yüksek arz riski taşıyan madenler, kritik maden olarak kabul edilecek.

Ulusal güvenlik ve ekonomik refah için yüksek öneme sahip ve iç veya dış etkenler nedeniyle arzı kısıtlanabilecek madenler, stratejik maden olarak kabul edilecek.

Stratejik veya kritik madenler, Milli Savunma Bakanlığı dahil farklı kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından tespit edilecek.

Bu madenler için acele kamulaştırma yapılabilecek. Bu konuda karar yetkisi özel kurulda olacak.