ADEM YAVUZ ARSLAN | YORUM
ABD Başkanı Donald Trump, kendisi açısından çok kârlı Ortadoğu turunu bitirip Washington DC’ye döndü. Gerek dönüş yolunda, gerekse de ABD başkentindeki temaslarında 3.2 trilyon dolarlık anlaşmalardan bahsetti ve ‘çok büyük iş başardığını’ anlattı.
Gerçekten de Trump’ın imzaladığı anlaşmalar ve aldığı yatırım sözleri hanesine artı puan olarak yazılmayı hak ediyor.
Ancak ABD medyası, özellikle de sosyal medya Trump’ın çok önem verdiği ticari anlaşmalardan çok Katarlıların hediye etmeyi planladığı 747-8 jumbo jeti konuşuyor. Öyle ki üzerine yapılan parodilerin haddi hesabı yok. ABD Kongresi’nde de en çok yorum yapılan konu ‘hediye Air Force One‘ iddiası oldu.
Peki ama ABD gibi dünya devi bir ülke Katar gibi fiziken küçük bir ülkeden neden böyle bir ‘hediye’ kabul ediyor?
ABD’nin o meşhur etik kurallarına ne oldu? Yılları boyunca ‘yaptığı yurt dışı seyahatten beraberinde getirdiği otantik kilim nedeniyle yargılanan ABD’li siyasiler’in haberini okuyan bizler 400 milyon dolarlık hediye jeti nasıl yorumlamalıyız?
BÜTÜN YÖNLERİYLE ‘HEDİYE AİR FORCE ONE’
ABD’nin ‘yaşlı’ Air Force One sorunu yıllardır gündemde.
Yani yeni bir tartışma değil. Başkan Trump da Air Force One sorununu kendi başkanlığı döneminde çözmek istiyordu. Hatta başkanlığının ilk döneminde de bu konu sıklıkla gündeme geldi. ABD devleti, Boeing şirketi ile Air Force One olarak kullanılmak üzere iki 747-8 uçak için 3.9 milyar dolarlık anlaşma imzalamıştı. Ancak çeşitli gerekçelerle geçen yıl teslim edilmesi gereken ilk uçak teslim edilemedi.
Gecikme o kadar büyük ki,Trump’ın başkanlık döneminin sonuna bile yetişmesi zor.
Trump ise bu durumdan çok rahatsız. Hatta sağ kolu gibi çalışan Elon Musk’a süreci hızlandırması için devreye girmesi talimatı da vermişti. Bu konu yani 35 yıllık Air Force One’nın yenilenmesi meselesi hem Demokratların hem de Cumhuriyetçilerin üzerinde ittifak ettiği nadir konulardan birisiydi. Çünkü uçak yaşlı ve bakım maliyeti çok fazla.
Bir Air Force One uçağının yıllık masrafı neredeyse 140 milyon doları buluyor.
Başkan Trump bir an önce bu sorunu çözmek istiyordu ama nasıl?
“Biz Amerika Birleşik Devletleriyiz. En etkileyici uçağa sahip olmalıyız“ diyen Trump ekibine ‚alternatif arayışlara başlayın‘ talimatı verdi. Pentagon, Beyaz Saray Askeri Ofisi ve Trump’ın Ortadoğu özel temsilcisi Steven Witkoff kolları sıvadı.
Witkoff’un Pentagon’un yanısıra sürece dahil olması tamamen Trump’ın, yoğurt yeme tarzı’ndan kaynaklandı. Washington DC’de konuşulanlara göre süreçte şunlar yaşandı;
Pentagon, Trump’ın yemin edip göreve başladığı günlerde Air Force One olarak kullanılabilecek uçak arayışına girdi çünkü Boeing siparişleri gecikiyordu. Süreç yapısı gereği gizli yürütülüyordu. Ancak geçtiğimiz 11 Mayıs’ta sürpriz bir gelişme yaşandı; Trump sosyal medyadan Katar’ın ABD’ye uçağı hediye edeceğini, ücretsiz vereceğini duyurdu.
Trump hediye ve ücretsiz kelimelerini büyük harflerle yazmıştı.
Doğal olarak büyük bir tartışma başladı. Çünkü uçağın alınıp Air Force One’a dönüştürülmesinin ekonomik maliyetinden etik boyutuna bir yığın soru ortaya döküldü. Ayrıca uçak hediye alınsa bile Trump’ın görev süresinin sonuna kadar yetişmeyebilirdi. Trump ve destekçileri bedava uçak fikrini çok sevse de Cumhuriyetçi isimler arasında bile güvenlik kaygıları seslendirilmeye başlandı.
SATILIK UÇAK NASIL HEDİYEYE DÖNÜŞTÜ ?
Sürece dair en enteresan boyutlardan birisi de şu; söz konusu uçak uzun yıllar Katar kraliyet ailesince kullanıldıktan sonra satışa çıkarıldı. Bu esnada Pentagon da başkanlık hizmetine kullanılmak üzere uçak arayışındaydı. Beyaz Saray satılık uçakları listelerken dünya çapında bu işe uygun olabilecek toplam 8 uçak buldu.
Katarlılarla temasa geçildi.
Uçak son derece lüks dizayn edilmişti. Tanıtım broşüründe yazanlara göre “en yüksek kalitede yumuşak kumaşlar”, “lüks deri ve nefis ahşap kaplamalar”, “neredeyse bir sanat eseri” olarak tanımlanan bir banyo ile donatılmıştı. Bu arada, Katar Emiri bu uçağın aynısını 2018’de Tayyip Erdoğan’a ‘hediye’ etmişti. Trump’ın yakın dostu Witkoff Katarlılarla çok iyi ilişkileri olan bir yatırımcıydı ve devreye girdi.
TRUMP GEZDİ GÖRDÜ BEĞENDİ
Katarlılar uçağı potansiyel alıcının görmesi için şubat ayında Florida’ya gönderdi.
Başkan Trump Mar-a-Lago’daki malikanesinden çıkıp West Palm Beach’teki uçağı görmeye gitti ve uçağı bizzat inceledi. Uçak Katar Emiri için özel tasarlanmış ve her santimetresinde ‘lüks’ izler taşıyordu. Üst katta bir salon ve iletişim ofisi, doğrudan oksijen bağlantılı, gerektiğinde tam teşekküllü hasta taşıma ünitesine dönüşebilen bir yatak odası vardı.
Personelin hizmetine verilen bölge bile normal ticari uçuşlardaki ‘business class’ ayarındaydı.
Trump uçağı çok beğendi. Beyaz Saray ekibi uçağın tasarımını ve içinde yapılacak teknik düzenlemeleri çalışmaya başladı. Öyle ki hızlı bir çalışmayla bir yıldan az bir sürede hizmete hazır olacağına karar verildi.
Uçak satıştaydı ama 15 Şubattan sonra ilginç ve gizemli bir gelişme oldu.
Satılık olan uçak bir anda ‘hediye’ye dönüştü. Beyaz Saray çevrelerinde konuşulan hediye seçeneğinden Pentagon ve Hava Kuvvetleri’nin haberi yoktu. En enteresan detaylardan birisi ise şu; Katar tarafı uçağın Florida’ya gösterim için gönderildiğini, beklentilerinin satış olduğunu ve ‘bağış’ fikrinin kendilerinden çıkmadığını söylüyordu.
Ancak Trump ve yakın çevresi ‘hediye’ seçeneğini öne çıkarmıştı.
Doğal olarak böyle bir haber büyük tartışma çıkardı. Bu, ABD hükümetinin aldığı en büyük yabancı bağış olacaktı. Üstelik bu Trump’ın kullanımına sunulacak ve Kongre onayı olmadan gerçekleşecekti. Trump ise bağışın kişisel olmadığını, uçağın Savunma Bakanlığı’na bağışlanacağını, görevden sonra da kendi başkanlık kütüphanesine geçeceğini açıkladı. Trump’a göre eski başkan Ronald Reagen’in kütüphanesindeki eski Air Force One uçağı da statü olarak aynıydı. Ancak bu işlem Trump’ın dediği kadar kolay olmayabilir çünkü bir çok uzman başkandan farklı düşünüyor.
UÇAK HEDİYE KABUL EDİLSE BİLE
400 milyon dolarlık uçağın hediye kabul edilmesine dair etik tartışmalar bir yana uçağın alınsa bile başkanlık görevine uygun hale getirilmesi kolay değil. ABD medyasına konuşan bir çok askeri uzman Air Force One’da olan gelişmiş iletişim ve savunma sistemlerinin hediye uçağa monte edilmesi, nükleer bir saldırıya karşı elektromanyetik darbe koruması gibi çok kapsamlı modifikasyonların en az 1 milyar dolara mal olacağını anlatıyorlar. Siyasiler ise işin bu boyutuna ilaveten ‘casusluk’ tehlikesine dikkat çekiyorlar. Truva Atı hatırlatması yapan çok sayıda siyasetçi hediye uçak kabul etmenin çok büyük ulusal güvenlik zaafına neden olacağını savunuyor.
Tartışmalar böyle peki uçağa ne oldu ? Katara geri mi döndü ?
Hayır; şu anda San Antonio Teksas’ta. Beyaz Saray’ın atacağı adım bekleniyor. Çünkü uçağın modifiye edilmesi için Kongre’den bütçe onayı gerekiyor. Yani Trump bir telefon açıp milyonlarca dolarlık ödenek çıkartamıyor. Katar yönetimi ise uçağın hediye edilmesine çok büyük anlam yüklenmemesi gerektiğini söylüyor. Katar Başbakanı CNN’e verdiği röportajda “ABD’de nüfuz satın almamıza gerek yok, ABD dostumuz ve bu dostluk iki taraf için de faydalı olmalı” dedi.
Sonuçta; Trump ve yakın ekibi uçağı hediye almak fikrine sıcak hatta hararetle savunuyorlar. Muhalifleri ise hem etik hem de finansal açısından sakıncalı buluyor. Medya olayı enine boyuna ve günlerdir tartışıyor. Bazı Cumhuriyetçiler ise etik açıdan sorun görmediklerini ancak söz konusu uçağın sadece bakım giderlerinin 134 milyon dolar olduğunu belirtip ekonomik gerekçelerle karşı çıkıyorlar.
Fakat şu sorunun cevabını hala kimse bilmiyor; Katarlıların satmak için Florida’ya gönderdiği uçak ‘satılık’tan ‘hediye’ye nasıl döndü?
Kaynak: Tr724
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***
