![Tr724 [Haber Merkezi]](https://serbestgorus.com/wp-content/uploads/2025/08/Belcika-Gazzeye-havadan-yardim-yagdirdi-360x180.jpeg)
Mahfi Eğilmez
Yakın geçmişe kadar ticaret savaşları döviz kuru aracılığıyla yürütülüyordu. Çin, tam anlamıyla bir dalgalı kur rejimi uygulamadığı için merkez bankası (PboC) Yuan’ı müdahalelerle düşük düzeyde tutabiliyor ve bu yolla ithalatı kısıtlayıp ihracatı artırabiliyordu. Dolar, dalgalı kur rejimine göre piyasada belirlendiği için ABD’nin elinde kuru kullanarak ithalatı kısıtlayıp ihracatı artırma imkânı yoktu. ABD, Çin’in kur yoluyla yürüttüğü ihracat politikasına öteden beri karşı çıkıyor, Dünya Ticaret Örgütüne baskı yaparak Yuan’ı gerçek değerine getirmeye uğraşıyordu. Çin, bu konuda düzeltme yapacağına söz verdiği halde hiçbir zaman ABD’nin istediği ölçüde düzeltme yapmadı. Bu baskılardan sonuç alamayınca ABD, ticaret savaşlarını çok daha sert bir alana taşıyarak gümrük vergilerini artırma yoluna gitti. Bir sonraki aşama muhtemelen ithalata kotalar konulması ve yasaklamalar olacak. Bütün dünya nefesini tutmuş hangi ülkenin nasıl bir ithalat sınırlaması getireceğini anlamaya çalışıyor. Dünya, yeniden Bretton Woods öncesindeki ortama dönmüş görünüyor.
Trump yönetiminin bütün ülkelere yüzde 10 standart gümrük vergisi oranı ve bazı ülkelere bu oranın üzerine ayrıca ek gümrük vergisi oranı uygulama kararını açıkladığı 2 Nisan 2025 tarihinden itibaren dünya borsalarında ciddi düşüşler oldu. Başta önde gelen Amerikan şirketleri olmak üzere dünyada hisseleri borsalarda alım satım konusu olan pek çok şirket ciddi değer kaybına uğradı. ABD’nin en ağır gümrük vergisi uygulamasına Çin muhatap oldu. ABD Çin’e uyguladığı yüzde 20 gümrük vergisine ek olarak yüzde 34 ek vergi uygulamaya başladığını açıkladı. Böylece Çin’den ABD’ye ihraç edilen malların gümrük vergisi yüzde 54’e çıktı. Çin, bu karara misilleme yaparak ABD’den ithal edeceği mallara yüzde 34 gümrük vergisi uygulayacağını açıkladıktan sonra bu kez ABD, Çin’e ek yüzde 50 vergi daha koyarak toplam oranı yüzde 104’e çıkardı. Şimdi Çin de muhtemelen benzer bir gümrük vergisi artırımını ABD’ye karşı yapacak.
2 Nisan’dan bugüne dünyanın önde gelen borsalarının önemli endekslerindeki değişimleri ve BİST 100 endeksindeki değişimi aşağıdaki tabloda sunuyorum.
Tabloya göre Trump’ın gümrük vergilerini açıkladığı 2 Nisan’dan bu yana dünya borsa endeksleri yüzde 11 ile 13 arasında değer kaybı yaşamış. En ilginci ise en yüksek gümrük vergisi oranı uygulanacak olan Çin’in borsa endeksi Şangay Kompozit Endeksinin yüzde 5 değer kaybetmiş olması.
BİST 100 İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Endeksi de çok ilginç. Bizim borsa asıl değer kaybını Ekrem İmamoğlu’nun diplomasının iptali kararından sonra yaşamış. Diplomanın iptal edilmesi öncesinde 10.862 olan BIST 100 Endeksi, Trump yönetiminin kararları öncesinde yüzde 13,1 oranında değer kaybetmiş. Trump kararları sonrasındaki kayıp ise yok denecek kadar düşük.
Demek ki neymiş dış güçlerden önce iç güçler önemliymiş.
Hatayı önce kendinde ararsan yol alırsın, hatayı hep başkalarında ararsan ileri gidemezsin.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in kişisel blogundan alınmıştır
