Malmîsanij’ın hayatını anlatan belgeselin galası yapıldı

Mazlum BUCUKA

İSTANBUL – İlk Zazakî – Türkçe sözlüğü yayımlayan ve modern dönemde Zazakî yazan ilk kişi olarak bilinen Kürt dilbilimci Mehemed Malmîsanij’ın hayatını anlatan belgesel ‘Mamostayo Bêmamosta’ ( Öğretmensiz Öğretmen), galasını, İstanbul Bilgi Üniversitesi Santral Kampüsü’nde yaptı.

Galaya Malmîsanij, belgesel yönetmeni Keremo, kurgucusu Kurdo Zanyar, araştırmacı yazar İsmail Beşikçi, Bilgi Üniversitesi’nde öğretim görevlisi Prof.Dr. Bülent Bilmez, çok sayıda Kürt aydın ve sanatçı katıldı.

‘ÇALIŞMALARINI HEP YAKINDAN TAKİP ETTİM’

Belgesel gösteriminden önce yaptığı konuşmada projeyi ilk duyduğunda ‘düşünmeden evet’ dediğini söyleyen Prof.Dr. Bülent Bilmez, Malmîsanij için “Kürdoloji konusundaki çalışmalarını biliyorum ama benim için daha önemli olan çok çok ihmal edilmiş Zazaca üzerine olan çalışmaları. Zazaların tarihi ve dili üzerine çalışmalar konusunda bugün sahip olduğumuz bilgiyi büyük oranda borçlu olduğumuz bir isim söz konusuydu” dedi.

‘EN ÜSTE YAZILACAK İSİMLERDEN’

Bilmez, devamla şunları söyledi:

“İlk olarak 1990’ların başında Almanya Göttingen’de kısa süren İranistik öğrenciliğim sırasında tanınmış Kürdolaoglardan Prof. MacKenzie aracılığıyla eserlerinden haberdar olduğum Malmîsanij hocanın çalışmalarını hep yakından takip ettim. Öğrencim Gül Hür tarafından yazılan Vate dergisi konulu yüksek tezi sayesinde bu birikimin kayda geçmesi ayrı bir sevinç kaynağıdır benim için.

Tarihçi olarak şunu söylemek isterim; 40 yılı aşan bir süreden bahsediyoruz. Zazalar hakkında çalışmaları yakından takip eden bir insan olarak, bir gün tarih yazılırsa eğer, Zazaolojinin diyeyim, Zazaca üzerine çalışmalalar gerçekten abartısız en üste yazılacak isimlerden biriyle karşı karşıyayız bugün.”

BELGESEL GÖSTERİMİ YAPILDI

Prof.Dr. Bülent Bilmez’in konuşmasının ardından belgesel gösterimi yapıldı. Malmîsanij’ın hayatını ve Zazaki çalışmalarının anlatıldığı belgesel, izleyiciden tam not aldı. Belgesel’de Malmîsanij’ın çocukluk arkadaşları, öğrencileri ve beraber çalışma yürüttükleri yazarların görüşlerine de yer verildi: Mahmud Lewendî, Zinarê Kamo, Ehsan Espar, Hüseyin Tayfun (Kardeşi), Sait Aydoğmuş, Evdila Keskin, Kendal Nezan, Muayet Tayip, Mutlu Can, Murat Ciwan, Ali Coşar, Pinar Yildiz, Nadire Guntaş, Mumtaz Aydın, Mikail Aslan…

‘ZAZACA SÖZCÜKLERİ HATIRLAMAK İÇİN BU SÖZLÜKLERİ TEK TEK OKUDUM’

Öte yandan belgeselde en dikkat çekici yerlerinden biri de Malmisanıj’ın kelimeleri hatırlamak için yaptığı şifreleme yöntemiydi. Malmîsanij, Kürtçenin yasak olduğu dönemde, İstanbul’da bir sahaftan aldığı Farsça-Osmanlıca kitaba ‘polisler anlamasın’ diye bazı notlar aldığını anlattı. Kırmızı kalemle aldığı notlarda kelimeleri ayırarak yazdığını anlatan Malmisanıj, kendisinden başka kimsenin anlamayacağını söyledi:

“Normalde sözlükler okunan şeyler değil, açar bir kelimenin anlamına bakarsın ya da aklına takılan bir sözcük varsa onu ararsın ama ben Zazacayı hatırlamak için bu sözlükleri tek tek okudum. Baştan sona okuyarak kelimeleri hatırlamaya çalıştım. Sözlük çalıştığım zaman bir tek Musa Anter’in hazırladığı bir sözlük vardı ve benim ondan haberim yoktu. Ben kendim seslere uygun harfler türetmeye başlamıştım. Türkçedeki seslerin Kürtçedeki sesleri tamamen karşılamadığını fark ettim.”

Belgeselin sonunda Malmisanij ‘Qey û Key’ şiirini okurken Mikail Aslan da bağlama çalarak ona eşlik etti.

‘BEN KENDİ ANADİLİMDE YAZDIM’

Belgesel gösterimin ardından kısa bir konuşma yapan Malmisanıj, “Osman Sabri’nin kısa bir lafı vardı. Osman Sabri, dört parça Kürdistan’da hapiste kaldı.Suriye, Fransa’nın mandası olduğu zaman Osman Sabri Madagaskar’a sürgün edildi. Onun ağzından söylüyorum. Diyor ki ‘Biz aslımızda kahraman olmadık fakat o şey ki herkeste normaldir biz o şey yüzünden kahraman olduk’ Yani benim yaptığım aslında normal, sıradan bir şey. Biz kendi dilimizde yazdık. Dünyada ne kadar insan varsa hepsi kendi dilinde yazdı. Bunlar aykırı değil. Fakat bu devlet sisteminde benim yaptığım iş, büyük oldu” diye konuştu.