Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud, Somali’nin yürütme ve yasama organlarının Türkiye ile 10 yıllık önemli bir savunma ve ekonomik işbirliği anlaşmasını onayladığını açıkladı.
Başkent Mogadişu’da yapılan toplantının ardından Somali Bakanlar Kurulu “Savunma ve Ekonomik İşbirliği Çerçeve Anlaşması “nı onayladı. Bakanlar Kurulu’nun onayından kısa bir süre sonra Somali parlamentosunun iki kanadı da 3’e karşı 213 oyla anlaşmayı onayladı.
Somali Başbakanı Hamza Abdi Barre kabine üyelerine hitaben yaptığı konuşmada, anlaşma kapsamında Türkiye’nin Somali donanmasını inşa edeceğini, eğiteceğini ve donatacağını söyledi.
Barre, anlaşmanın Somali’nin deniz kıyısındaki “terörizm, korsanlık, yasadışı balıkçılık, zehirli atık ve herhangi bir dış ihlal veya tehdit korkusunu” ortadan kaldırmaya yardımcı olacağını söyledi. Barre ayrıca Türkiye’yi “gerçek ve güvenilir bir kardeş” olarak tanımladı.
Somali, Afrika’nın en uzun kıyı şeridine sahip ülkesi.
Cumhurbaşkanı Mahmud basın mensuplarına, Türkiye’nin halihazırda Somali’ye insani yardım, bütçe desteği ve güvenlik güçlerinin eğitimi konularında yardımcı olduğunu söyledi.
Yeni anlaşma, Etiyopya ile Somali’nin ayrılıkçı Somaliland bölgesi arasında bir mutabakat zaptının imzalanmasıyla tetiklenen Somali ile Etiyopya arasındaki artan gerilim sürerken geldi.
Afrika Boynuzu’nda tanınmayan fiili bir egemen devlet olan Somaliland, kuzeybatıda Cibuti, güneyde ve batıda Etiyopya ve doğuda Somali ile sınır komşusu.
Mutabakat zaptı uyarınca Somaliland, denize kıyısı olmayan Etiyopya’ya Aden Körfezi boyunca yaklaşık 20 kilometrelik bir kıyı şeridi kiralayarak Kızıldeniz’e erişim sağlayacak. Somaliland, bunun karşılığında Etiyopya’nın Somaliland’ı bağımsız bir ülke olarak tanıyacağını açıkladı. Etiyopya ise Somaliland’ı tanıyacağını henüz resmen teyit etmedi.
Somaliland’ı kendi topraklarının bir parçası olarak gören Somali federal hükümeti anlaşmayı egemenlik ihlali olarak görüyor ve iptalini talep ediyor.
“Anlaşma Etiyopya’ya karşı değil”
Mahmud, Türkiye ile yapılan anlaşmanın Etiyopya’ya karşı olmadığını söyledi.
“Biz bu desteği Etiyopya ile savaşmak ya da başka bir ülkeyi işgal etmek için istemedik” diyen Mahmud, “Bu, ülkemizi savunmamızda bize destek olmak için. Türkiye ile yaptığımız anlaşmanın kökeni budur” dedi.
İsminin açıklanmaması koşuluyla VOA Somali’ye konuşan Somalili bir yetkili, anlaşmanın “Somali sularında Türk savaş gemilerinin konuşlandırılmasını ve Somali için deniz kaynaklarından yararlanmayı” içerdiğini söyledi.
Anlaşma 8 Şubat’ta Somali Savunma Bakanı Abdulkadir Muhammed Nur ve Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler tarafından Türkiye’de imzalanmıştı.
Güler o zaman yaptığı açıklamada anlaşmanın “ikili askeri ilişkilerin” daha da gelişmesine yol açacağına inandığını söylemişti.
Somali Cumhurbaşkanı Mahmud, Somali’nin bir donanma inşa etmek üzere ikili bir anlaşmayla girebileceği bir ülke aradığını ve Türkiye’nin yardım etmeye hazır ilk ülke olduğunu söyledi.
Somaliland ve Etiyopya arasındaki anlaşmanın bu anlaşmaya yol açıp açmadığı sorusuna Mahmud, hükümetin bir süredir bu anlaşma üzerinde çalıştığını söyledi ve “Bu sadece bir tesadüf” dedi.
Somali’ye dış askeri destek
Türkiye, ABD ve Eritre, Somali’nin onlarca yıl süren iç çekişmelerin ardından ordusunu yeniden inşa etmesine yardımcı olmak amacıyla Somalili askerleri eğitti.
Türkiye 2017 yılının Eylül ayında Somali’de denizaşırı en büyük askeri eğitim tesisini kurdu. O tarihten bu yana Türkiye, Gorgor (Kartal) olarak bilinen binlerce Somalili komandonun yanısıra yüzlerce subay ve astsubayı eğitti.
Türkiye, Somali güçleriyle olan temasının Somali’de barış ve istikrara katkıda bulunmak ve El Şebab militanlarıyla mücadele eden Somali Ulusal Ordusu’nun organizasyon ve altyapısını geliştirmek olduğunu belirtiyor.
Geçtiğimiz hafta Somali hükümeti ve ABD, Danab (Yıldırım) Tugayı olarak bilinen ve ABD tarafından eğitilen seçkin Somali Ulusal Ordusu güçleri için beş askeri üs inşa edilmesini öngören bir Mutabakat Zaptı imzaladı.
Somali Cumhurbaşkanı’nın ulusal güvenlik danışmanı Hüseyin Şeyh Ali geçen hafta VOA’ya yaptığı açıklamada ABD’nin 3 bin askeri eğiteceğini ve bunların çoğunun eğitimi tamamladığını söyledi. Hüseyin Şeyh Ali, hedefin üslerin inşasına yakında başlamak ve takvim yılı içinde bitirmek olduğunu kaydetti.
Şeyh Ali ayrıca, “Özel kuvvetlere evsahipliği yapabilecek tam kapasiteye sahip bir askeri kamp gibi görünecek” diye de ekledi.
Cumhurbaşkanı’nın ulusal güvenlik danışmanı, Somali güvenlik güçlerinin 2024 yılı sonuna kadar ülkeden çekilmesi beklenen Afrika Birliği Geçiş Misyonu’nun (ATMIS) sorumluluklarını üstlenmeyi hedeflediğini söyledi.
İki ülke ilişkilerine “kaza” damga vurmuştu
Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud’un oğlu Muhammed Hasan Şeyh Mahmud 30 Kasım’da İstanbul’da aracıyla çarptığı motokurye Yunus Emre Göçer’in (38) ölümüne neden olmuştu.
Mahmud hakkında 8 Aralık’ta yakalama kararı çıkarılmış ancak 2 Aralık’ta Türkiye’den ayrıldığı anlaşılmıştı.
12 Ocak’ta ara celseye getirilerek ifadesi alınan Muhammed Hasan Şeyh Mahmud’un hakkındaki yakalama kararı kaldırılmıştı.
Muhammed Hasan Şeyh Mahmud, taksirle ölüme neden olmak suçuyla 2 yıl 6 ay hapisle cezalandırılmış, bu hüküm, 27 bin 300 lira para cezasına çevrilmişti.
