Sedat Laçiner, ironiyi yazdı: Devran döndü; ‘beyaz adam’ dini artık ‘siyah adamdan’ öğreniyor

Siyaset bilimci Prof. Dr. Sedat Laçiner, ABD ve Avrupa’da yükselen ‘din adamı’ sorununa ilişkin önemli değerlendirmelerde bulundu. Laçiner, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda önemli bir ‘ironi’ye dikkat çekti. Laçiner, “Amerikan kiliseleri ve misyoner vakıfları rahip ve misyoner bulamıyorlar. Boşluğu Afrikalı, Asyalı ve Latin rahipler ve misyonerler dolduruyor. Bu bir ironi, çünkü Afrika’nın pek çok ülkesine Hristiyanlık beyaz misyonerler yoluyla ulaştı. Şimdi, misyonerlerden dinini öğrenen Kenyalılar, Nijeryalılar veya Tanzanyalılar “beyaz adama” kendi dinini öğretmeye, hatta Amerika’da, Avrupa’da Hristiyanlığı yaymaya ve yaşatmaya çalışıyorlar.” ifadelerini kullandı.

Sedat Laçiner’in paylaşımlarınan bazı bölümler şöyle:

Batı’da dinin sonu mu?

Batı dünyası her alanda istihdam açığı yaşıyor. Yaşlanan ve azalan nüfusun neden olduğu sorunlar kısmen makineleşmeyle/robotlaşmayla ama daha çok da dışarıdan alınan göçle karşılanıyor. Yükselen göçmen karşıtlığına siz bakmayın, eğer Almanya, Fransa veya ABD gibi ülkeler her yıl yüzbinlerce yeni göç almasalardı ekonomileri çökme noktasına gelirdi.

İşçi açığı her alanda var ancak Amerika’da bir sektör var ki burada çalışacak beyaz adam bulmak gerçekten çok müşkül. Bu alan din, diyanet alanı…

Amerikan kiliseleri ve misyoner vakıfları rahip ve misyoner bulamıyorlar. Boşluğu Afrikalı, Asyalı ve Latin rahipler ve misyonerler dolduruyor. Bu bir ironi, çünkü Afrika’nın pek çok ülkesine Hristiyanlık beyaz misyonerler yoluyla ulaştı. Şimdi, misyonerlerden dinini öğrenen Kenyalılar, Nijeryalılar veya Tanzanyalılar “beyaz adama” kendi dinini öğretmeye, hatta Amerika’da, Avrupa’da Hristiyanlığı yaymaya ve yaşatmaya çalışıyorlar.

Başka bir deyişle, onlarca yıldır, hatta neredeyse iki asırdır Amerikalı misyonerlerin din değiştirmek ve vaaz vermek için Afrika’ya, Asya’ya seyahat etmesinden sonra trend tersine dönüyor: Amerika Birleşik Devletleri’nin her yerinde cemaatler artık çoğu Doğu Afrika’dan, Kenya’dan, Nijerya’dan, Ekvador’dan, Kolombiya’dan vs. gelen uluslararası rahiplerin rehberliğine güveniyor.

Amerikan dini kurumları, piskoposlukları bunun için önce Amerika içinden rahip adayları bulmaya çok çalıştı ama ne mümkün… Gördüğüm kadarıyla ABD’de sadece beyazlar değil “renkli” azınlık grupları da din adamlığına nispeten mesafeli.

Beyazlar arasında meslek olarak ruhbanlık o kadar geriledi ki rahip olan Afrikalılar da yeni rahip adayları bulmak için yeniden Afrika’nın yolunu tutmak zorunda kalıyorlar. Maddi olarak zor durumda olan Afrikalı gençler için ABD’de rahip veya misyoner olmak elbette bazı cazip yönler içeriyor.

Afrikalı ve Asyalı misyonerlerin en büyük sorunu ise Hristiyanlığa davet ettikleri yerlilerin, yani Amerikalıların veya İngilizlerin kendilerini küçük görmeleri, hor görmeleri. Rahip veya misyoner olmak için Amerika’ya veya Avrupa’ya göç eden Afrikalıların bir diğer sorunu da vize alırken yaşadıkları sıkıntılar. Gümrük ve göç memurları bu kişilerin rahip olmak için Batı’ya geldiklerine inanmakta zorlanıyor…

ABD’de ‘beyaz’ rahip bulmak mucizeye dönüşüyor

Bu konuyla ilgili ilk makaleleri 2019 yılında görmüştüm.

The Economist dergisi 12 Ocak 2019 tarihli nüshasında “Güneyden Gelen Ruh Kurtarıcılar” (soul-savers from the south) başlıklı makalesinde Kanadalıların, Amerikalıların ve Avrupalıların dinden ve din işlerinden nasıl geri çekildiklerini ve yerlerini nasıl Afrikalıların ve Asyalıların aldığını yazıyordu. Anlaşılan o ki bu süreç çok daha eskilerde başladı. 2000’li yıllarda ise daha belirgin bir hal aldı. Günümüzde ise boşalan kiliseler ve rahip kıtlığı daha yaygın bilinen bir gerçek…

Amerika’ya döndüğümüzde rahiplerin büyük kısmı ABD dışından, yani göçmen. Örneğin en büyük piskoposluklarından Chicago Başpiskoposluğu’nda 50 yaşın altındaki rahiplerin neredeyse üçte ikisi ABD dışında doğmuş kişiler. 2030 yılına kadar Amerika kiliselerinde beyaz rahip görmek neredeyse küçük bir mucizeye dönecek…

Georgetown Üniversitesi’nce yapılan son araştırmalar, ABD’de yaklaşık 6.600 uluslararası rahip ve 4.000’den fazla uluslararası rahibe olduğunu gösteriyor. Yani Amerika’da 10 binden fazla göçmen rahip var… Beyaz rahip ve rahibelerin sayısı her geçen gün azalıyor. Bunların yerini Küresel Güneyden din adamları alıyor.

Amerika’da rahip sayısı da genel olarak azalıyor. Şu anda Amerika’da 20 yıl öncesine göre 10.000 daha az rahip var.

Afrikalı rahipler, Batı’nın dinden konuşunu durdurmaya çalışıyor

Geçmişte Batı kültürünün ayrılmaz bir yapı taşı olan “Hristiyanlık” artık Batı medeniyetinde kültürel bir renge dönüşüyor ve Batılı bireyler Tanrı’dan kopuyor… İşte bu kopuşu Afrikalı ve Asyalı rahipler durdurmaya çalışıyor.

Rahiplikteki soruna benzer bir problem de misyonerlik alanında yaşanıyor; 2015 yılında “ruh kurtarıcıların”, yani misyonerlerin en büyük ihracatçısı hâlâ Amerika Birleşik Devletleri idi (yaklaşık yarısı Mormon olan 121.000 misyonerle). Ancak Avrupalıların sayısı gibi Amerikalı misyonerlerin sayısı da 2000’li yıllarda hızla düştü. Buna karşılık Asya, Asya, Latin Amerika ve diğer yoksul bölgelerden gelen misyonerlerin sayısı giderek arttı.

Amerika’da ve Avrupa’da kiliseler soğuk, tenha ve karanlık. Cemaatleri pek nadir ve oldukça yaşlı. Batı kiliselerinde yüzler daha asık, insanlar daha karamsar. Sanki birer müzeyi andırıyorlar. İnsanın içini açmayan, kötü günleri, Ortaçağları hatırlatan müzeler.

Oysa ki Afrika’da, Nijerya’da veya Kenya’da kiliseler böyle değil. Afrika’da ayinler 2 saat sürüyor. İnsanlar coşkulu, ilahilerle dans ederken kendilerinden geçiyorlar. Bunu her hafta yapmak onlar için bir yük değil bir ihtiyaç hatta bir zevk. Kiliseler bu nedenle dolup taşıyor. Rahip bulma sıkıntısı da yok. Özetle Hristiyanlık Batı’da öleli çok oluyor, Hıristiyanlığın gerçek temsilcileri Afrikalılar ve diğer Küresel Güney halkları oluyor.