YORUM | ORHAN ÖZCAN
Bugünlerde tüm dünyada ve Türkiye’de enflasyondaki baz etkisi konuşulmaya başlandı. Baz etkisi aslında basit bir aritmetiksel hesaplama. Ancak bu basit hesaplama enflasyonda bir illüzyon yaratıyor ve bu hesaplama sonucu o ülkenin siyasilerinin ve otoritelerinin oldukça işine geliyor. Basit bir örnek ile bu baz etkisini ve bu aritmetiksel hesaplamayı anlatmaya çalışalım.
2021 Ocak ayında bir malın fiyatının 100 olduğunu kabul edelim. Bir yıl sonra 2022 yılının Ocak ayında aynı malın fiyatı 180 ise, enflasyon artışı karşılaştırmalı olarak o mal için yüzde 80’e tekabül eder. 2023 yılının Ocak ayında yine o malın fiyatının 260 olması durumunda yine nominal olarak artı 80 bir artış daha var demektir. Enflasyon artış hesaplaması yıllık yapıldığından bu son yıl ocak ayı hesaplamasında 2021 Ocak ayı dikkate alınmayacak ve sadece 2023 Ocak ayı, 2022 Ocak ayı ile karşılaştırılacaktır. Bu durumda 2022’den 2023’e artış tutarı artı 80 olduğundan, artış oranı bir önceki yıl (2022 Ocak) tutarına bölünerek bulunacaktır. Yani 80/180=%44 (yüzde 44) şeklinde hesaplanacaktır.
Bu örneği aşağıdaki tabloda göstermeye çalışalım:
2021 Ocak 100
2022 Ocak 180 + 80% enflasyon artışı
2023 Ocak 260 + 44% enflasyon artışı (260-180/180=% 44)
Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi fiyatlar 2021’de 100’den, 2022’de 180’e, 2023’te 260’a çıkmıştır. Bir başka deyişle gerçekte enflasyon hiç hız kesmemekte her yıl artı 80 artışını sürdürmektedir. Ancak o çok konuşulan ve tüm dünyada aynı şekilde hesaplanan ünlü baz etkisi burada devreye girmekte, son enflasyon oranı bir önceki yılla karşılaştırmalı olarak hesaplandığından, son yıl enflasyonu hesaplanırken bir önceki yılın (2021 Ocak) tutarı (100) devre dışı bırakılmaktadır. Bu devre dışı bırakılma ve 80/180 hesaplaması ile birlikte, sanki enflasyon yüzde 44’e gerilemiş gibi gösterilmektedir. Aslında tablodan da görüleceği gibi enflasyon artışı aynı hızıyla devam etmektedir.
Aslında yukarıdaki örneğimizde enflasyon 2021 Ocak ayından, 2023 Ocak ayına kadar yüzde 160 artış kaydetmiştir. Ancak 2021 Ocak ayı hesaplama dışı bırakıldığından artış yüzde 160 yerine yüzde 44 olarak gösterilmektedir.
Bugünlerde siyasilerin ve otoritelerin çokça dillendirdiği enflasyonun düşeceği söyleminin arkasındaki gerçek tamamen tüm dünyada uygulanan bu aritmetiksel hesaplamaya dayanmakta ve aritmetiksel bir hesaplamayla yanılgıya düşülmektedir.
Türkiye’de bu haberi engelsiz paylaşmak için aşağıdaki linki kopyalayınız👇
Kaynak: Tr724
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***