Bosnalı Sırplar, yasak ve yaptırımlara rağmen Sırp Cumhuriyeti Günü’nü kutladı

Bosnalı Sırplar, Anayasa Mahkemesi’nin yasak kararı ve ABD’nin yaptırımlarına rağmen, Bosna Hersek içerisinde yer alan Sırp Cumhuriyeti Günü’nü halka açık şekilde silahlı polis gücü geçit töreni ile kutladı.

Bosna Hersek’teki iki entiteden biri olan Sırp Cumhuriyeti’nin kurulduğu 9 Ocak tarihinin anayasaya aykırı bulunmasına rağmen ‘Sırp Cumhuriyeti Günü’ olarak kutlanması, ülkedeki Boşnaklar ve diğer etnik gruplar tarafından tepkiyle karşılanıyor.

Bosnalı Sırplar, 9 Ocak 1992’de ‘Bosna Kasabı’ lakaplı Radovan Karadzic liderliğindeki Bosna Hersek Sırp Cumhuriyeti kurduğunu ilan etmişti.

Bu tarih aynı zamanda çoğunluğunu Müslüman Boşnakların oluşturduğu yüz binlerce insanın hayatını kaybettiği 3 buçuk yıl süren Bosna Savaşı’nın başlangıcı oldu.

Sırp nüfusun yoğun yaşadığı Banja Luka şehrinde düzenlenen geçit törenine öğrenciler, savaş ‘gazileri’, sporcular, terörle mücadele birimleri, jandarma ve atlı süvarilerin de yer aldığı 800’den fazla silahlı polis memuru katıldı.

Binlerce kişinin katıldığı kutlamalarda Republika Srpska’ya ait kırmızı, mavi ve beyaz renkli bayraklar sallandı. Sırp Cumhuriyeti’ne atfedilen şarkılar söylendi.

Ayrılıkçı söylemleriyle öne çıkan Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı Milorad Dodik, geçit törenini izleyen kalabalığa hitaben yaptığı konuşmada, “Devlet olmadan Sırp halkına özgürlük yok.” ifadesini kullandı.

Rusya yanlısı bir Sırp milliyetçisi olan Dodik, daha önce defalarca Bosna Hersek devletine ait Silahlı Kuvvetler, vergi idaresi ve adli sistem gibi ortak kurumların yetkilerinin entite kurumlarına devredilmesi ve ayrı Sırp birimleri oluşturulması tehdidinde bulunmuştu.

Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyinin eski Boşnak üyesi Bakir İzetbegovic’in 2015’teki başvurusu üzere RS Günü’nün yasallığını değerlendiren Anayasa Mahkemesi, 9 Ocak’ın RS Günü olarak kutlanmasının anayasaya aykırı olduğuna hükmetmiş ve bunun entitede yaşayan Sırp olmayan halklara karşı ayrımcılık olduğunu ifade etmişti.

Ayrılıkçı söylemleriyle bilinen Sırp lider Dodik ise 2016’da entite sınırları içinde bir referandum yapmış ve referandumda oy kullananların yüzde 99’u 9 Ocak’ın RS Günü olarak kutlanması yönünde oy vermişti.

Dodik’in son dönemde artan ayrılıkçı söylemleri, Sırp Cumhuriyeti genelinde, Müslüman toplum üyeleri namaz kılarken camilerin yakınında havaya ateş açan, hüküm giyen savaş suçlularını alenen öven ve Müslüman komşularını tehdit eden Sırp milliyetçileri cesaretlendirmiş durumda.

Dayton Anlaşması

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’daki en büyük katliamların yaşandığı Bosna Savaşı, Dayton Barış Antlaşması ile sona erdi. ABD’nin girişimiyle 21 Kasım 1995’te paraf edilen antlaşma, 14 Aralık 1995’te Fransa’da Bosna Hersek Cumhurbaşkanı Aliya İzetbegoviç, Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic ve Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franjo Tudjman tarafından resmen imzalandı. Antlaşma ile Boşnak, Hırvat ve Sırplar “ülkenin kurucu halkları” kabul edildi.

Dayton’a göre Bosna Hersek, nüfusunun büyük çoğunluğunu Hırvat ve Boşnakların oluşturduğu Bosna Hersek Federasyonu (FBIH) ile Sırp nüfusun yoğun olduğu RS entitelerinden oluşan iki bölgeye böldü.