Fortune Türkiye Dergisi, en büyük 500 şirket araştırmasını açıkladı: 2020’de satışlar, kârlar ve istihdam düştü; büyüme son 10 yılın en düşük seviyesinde

T24 Ekonomi Servisi

Fortune Türkiye dergisinin CRIF Türkiye ile ortak olarak hazırladığı ve Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin sıralandığı 2020 yılı “Fortune 500” araştırmasının sonuçları yayımlandı.

Araştırma sonuçlarına göre; Türkiye’de 2020 yılında söz konusu şirketlerin satışları bir önceki yıla göre yüzde 6,3 artarak 1 trilyon 939 milyar TL’ye yükseldi. Ancak Şirketler, 2018’de yüzde 31,8 ve 2019’da yüzde 14,9 artış kaydetmişti. Bu veriler göz önünde bulundurulduğunda 2020 yılında şirketlerin net satış gelirlerindeki artışın önemli oranda hız kestiği görülüyor.

Ayrıca 2020’deki bu veriler, Fortune 500 Türkiye şirketlerinin son 10 yılda kaydettiği büyüme anlamındaki en düşük performansı gösterdikleri yıl oldu.

Ek olarak şirketlerin,  2020 yılı net kârları bir önceki yıla göre yüzde 15 düşerken, çalışan sayısı da 2015’den bu yana ilk kez düştü.

Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ile arındırıldığında ise net satışların reel olarak yüzde 15,1 oranında düştüğü görülüyor.

İlk 500 şirket sıralamasında ise en dikkat çekici gelişme zirvede yaşandı. Uzun yıllardır liderliği kimseye bırakmayan TÜPRAŞ bu yıl ikinciliğe gerilerken, EPİAŞ açık ara farkla liderlik koltuğuna oturdu.

İstihdamda 5 yıl sonra ilk düşüş 

Söz konusu listedeki şirketlerin 2019’da 1 milyon 365 bin kişiye istihdam sağlarken, bu sayı 2020’de 1 milyon 278 bin kişiye geriledi. Böylece bahse konu şirketlerin istihdam verileri 2015’den bu yana ilk kez düştü.

Ancak, Türkiye’de toplam istihdamdaki gerilemenin daha yüksek olması sonucunda; İlk 500 şirketin Türkiye’nin toplam istihdam içindeki payı 2019’da 4,8 iken, 2020’de 4,9’a çıktı.

İhracat dolar bazında yüzde 26,1 geriledi

İlk 500 şirketin toplam ihracatı 2020’de bir önceki yıla göre, TL bazında yüzde 8,7 düşerek 471 milyar liraya geriledi.

İhracat dolar bazında ise bir önceki yıla göre yüzde 26,1 azalarak 67.2 milyar dolara geriledi.

Ayrıca söz konusu 500 şirketin 388’i ihracat yaparken, bu şirketlerin net satışlarının yüzde 75,7’si iç satışlardan oluşuyor. İhracatın satışlara payı ise yüzde 24,3 düzeyinde.

Net satış gelirlerini artıran şirket sayısı yükseldi, şirketlerin GSYİH içindeki payı ise azaldı

Ek olarak, ilk 500 şirketin içerisinde 2019’da net satış gelirleri 1 milyar TL’nin üstündeki şirket sayısı 323 iken, bu sayı 2020’de 353’e yükseldi.

Satış gelirleri 10 milyar TL üzerindeki şirket sayısı ise aynı dönem aralığında 33’ten 37’ye yükseldi.

Öte yandan bahse konu 500 şirketin Türkiye’nin Gayri Safi Yurt İçi Hasılası (GSYİH) içindeki payı yüzde 42,6’dan yüzde 38,4’e geriledi. 

Döviz artışı net kârları olumsuz etkiledi

Araştırmaya göre listedeki ilk 500 şirketin, net satış gelirlerinde bir önceki yıla göre reel olarak gerilemenin yanında kârın da önemli oranda düştüğü dikkat çekiyor.

Listedeki şirketlerin toplam net kârı, geçen yıla göre yüzde 15 oranında düşerek 66.4 milyar TL’ye geriledi.

Şirketlerin esas faaliyet kârları yüzde 14,6 oranında artmasına rağmen, döviz kurlarında yaşanan artışın da etkisiyle finansman giderlerinde gerçekleşen yüzde 31,2 oranındaki artışın, net kârı
olumsuz etkilediği görülüyor.

İlk 500 şirketin net satış kârlılığı; 2019 yılında yüzde 4,28 iken, 2020 yılında yüzde 3,42 seviyesine geriledi.

2019 yılında yüzde 11,73 olan özkaynak kârlılığı ise 2020 yılında yüzde 8,27’ye düştü. Fortune 500
Türkiye şirketlerinde 407’si kâr açıklarken, 93’ü zarar açıkladı.

İlk 500 şirketin toplam net satışı, ABD’li Walmart şirketinin yarısı etmiyor

Araştırma sonuçları söz konusu 500 şirket, Dünya’nın geri kalanıyla kıyaslandığında çarpıcı sonuçlar ortaya çıkıyor. Şirketler küresel rakiplerine kıyaslandığında oldukça zayıf bir durumda.

Türkiye’de 10 milyar liranın üzerinde net satış gelirine sahip şirket sayısı artsa da Fortune 500 Türkiye-2020 sıralamasında yer alan şirketlerin, toplam net satış gelirleri dolar bazında yüzde 14 oranında düşerek 276.6 milyar dolara geriledi.

Fortune 500 ABD (Amerika Birleşik Devletleri) listesinin ilk sırasında bulunan ve perakende şirketi olan Walmart’ın net satışları bu yıl açıklanan verilere göre, 559.2 milyar dolara ulaştı.

Bu anlamda Fortune 500 Türkiye şirketlerinin net satışlarının toplamı Walmart’ın yarısı bile (yüzde 49.5) yapmıyor.

Fortune 500 Türkiye şirketlerinin tamamı, Fortune 500 ABD listesine ancak üçüncü sıradan girebiliyor

Zirve değişti, lider EPİAŞ oldu

Finansal kurumlar ve holding dışındaki tüm sektörleri kapsayan Fortune 500 Türkiye-2020 listesinde en önemli değişim zirvede yaşandı.

Enerji Piyasaları İşletmesi A.Ş (EPİAŞ), uzun yıllardır Fortune 500 Türkiye’nin bir numarası olan TÜPRAŞ’ı geçerek, zirvenin yeni sahibi oldu.

2020 yılında net satış gelirlerini bir önceki yıla göre yüzde 20,3 artırarak 105.8 milyar liraya çıkaran EPİAŞ, açık ara listenin başında yer aldı.

EPİAŞ’ın Fortune 500’de yer alan şirketlerin toplam net satış gelirlerinden aldığı pay ise yüzde 5,5 oldu.

Petrolde yaşanan talep azlığı TÜPRAŞ’ı zorladı

Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ (TÜPRAŞ), petrol fiyatlarında yaşanan düşüşün ve talepte meydana gelen azalmanın sonucunda üretimin daralmasıyla 2020 yılında net satış gelirlerinde bir önceki yıla göre yüzde 29,4 oranında düşüş yaşadı ve 63,2 milyar liraya geriledi.

Bu verilerle uzun yıllardır söz konusu araştırmada liderliği kimseye vermeyen TÜPRAŞ, bu sene birinciliği EPİAŞ’a kaptırdı.

Perakende sektöründe faaliyet gösteren BİM ise 2020 yılında net satış gelirini bir önceki yıla göre yüzde 38 artırarak 55.5 milyar liraya çıkardı. BİM bu verilerle Türkiye’nin en büyük 3. şirketi oldu.

Pandemide THY 2 sıra geriledi

Pandemi döneminde en çok etkilenen sektörlerin başında şüphesiz “seyahat kısıtlamaları” etkisiyle havacılık sektörü geldi. Türk Hava Yolları (THY) 2020 yılında net satış gelirleri, bir önceki yıla göre yüzde 38,2 oranında düştü.

46.5 milyar net satış geliri ile Türk Hava Yolları, Fortune 500 Türkiye-2020 sıralamasında, bir önceki yıla göre iki basamak düşerek 5’inciliğe geriledi.