Kira fiyatlarındaki yıllık artış, enflasyonu katladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), temmuzda yıllık enflasyonun yüksek bazın da etkisiyle tüm ana gruplarda düşüş sergilediğini bildirdi.

TCMB Temmuz Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’na göre, aylık fiyat artışı önceki aya kıyasla güçlenirken, söz konusu gelişmede maktu vergi güncellemeleri ile yönetilen ve yönlendirilen kalemlerdeki fiyat artışlarının etkisi belirgin oldu.

Yıllık enflasyon, yüksek bazın da etkisiyle tüm ana gruplarda düşüş sergiledi.

Enerji grubunda fiyatlar arttı

Nitekim, enerji grubu, mesken elektrik tarifelerinde yapılan artış ile akaryakıt ve tüp gazdaki otomatik vergi düzenlemesini takiben yüksek fiyat artışıyla temmuz ayında öne çıktı.

Gıda grubunda aylık enflasyon yataya yakın seyrederken, mevsimsel ortalamalarının üzerinde artış sergileyen taze meyve ve sebze fiyatları daha olumlu bir görünümün önüne geçti.

Hizmet grubunda aylık fiyat artışı güçlü seyrini korurken, alt gruplar genelinde fiyat artışlarının yükseldiği izlendi.

Diğer taraftan, temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam etti. Kur ve iç talep gelişmelerini takiben dayanıklı mal fiyatları ılımlı bir şekilde yükseldi, mobilya fiyatlarındaki gerileme dikkati çekti.

Aylık üretici enflasyonu enerji grubu kaynaklı olarak artarken, yıllık üretici enflasyonu yüksek baz etkisiyle önemli ölçüde geriledi. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle B ve C göstergelerinin aylık artış oranları önceki aya kıyasla sınırlı bir şekilde yükselirken ikinci çeyrek ortalamasının altında kaldı ve çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları geriledi.

B endeksinin yıllık değişim oranı 10,09 puan azalarak yüzde 60,31 oldu, C endeksinin yıllık değişim oranı 11,18 puan düşüşle yüzde 60,23 olarak gerçekleşti.

Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde; temel mal, hizmet, gıda, alkol-tütün-altın ve enerji gruplarının katkıları bir önceki aya kıyasla sırasıyla 3,65, 2,88, 2,75, 0,35 ve 0,19 puan azaldı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerde, TÜFE ile B ve C göstergelerinin aylık artışları bir önceki aya kıyasla yükseldi. Fiyat artışları, B endeksini oluşturan gruplardan işlenmiş gıdada düşerken, diğerlerinde yükseldi.

Kira grubunun etkisi yüzde 7,4’e yükseldi

Hizmetlerde aylık fiyat artışındaki yüksek seyrini korudu.Temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam etti. Hizmet fiyatları temmuz ayında yüzde 4,39 artarken, grup yıllık enflasyonu 9,64 puan gerileyerek yüzde 85,63 oldu.

Yıllık enflasyon haberleşme hizmetlerinde yükselirken, diğer alt gruplarda geriledi. Aylık enflasyon kira, haberleşme ve ulaştırma başta olmak üzere alt gruplar genelinde güçlendi.

Kira alt grubunda aylık artış, sözleşme yenileme oranının temmuz ayında artmasının da etkisiyle yüzde 7,04’e yükseldi, yıllık enflasyon yüzde 122,33 olarak gerçekleşti.

Haberleşme hizmetleri fiyatları telefon ve internet hizmetleri kaynaklı yüzde 5,46 arttı. Ulaştırma hizmetleri fiyatlarındaki yukarı yönlü seyirde akaryakıt fiyatlarındaki artışı takiben şehir içi ve kara yoluyla şehirlerarası yolcu taşıma ücretleri etkili oldu.

Lokanta-otel alt grubu aylık enflasyonu (yüzde 3,33) bir önceki aya kıyasla sınırlı bir oranda artarken, bu gelişmede yemek hizmetleri öne çıktı ve otel fiyatlarında da yükseliş gözlendi.

Diğer hizmetler alt grubunda, sigorta ve sağlık hizmetleri görece yüksek fiyat artışıyla dikkati çekerken, paket turlarda bir miktar fiyat düşüşü izlendi.

Temmuz ayında, temel mal grubu yıllık enflasyonu 12,37 puanlık düşüşle yüzde 38,25’e indi. Yıllık enflasyon, dayanıklı mallarda (altın hariç) daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda düştü.

Ayrıca mevsimsellikten arındırılmış veriler, temel mal enflasyonunda ılımlı seyrin sürdüğüne işaret ediyor.

Dayanıklı mal (altın hariç) fiyatları döviz kuru ve iç talepteki görünümün yansımalarıyla sınırlı bir aylık artış (yüzde 0,62) kaydetti, yıllık enflasyon 15,50 puan düşüşle yüzde 31,39 olarak gerçekleşti.

Fiyatlar beyaz eşyada yüzde 1,99, diğer elektrikli ve elektriksiz ev aletlerinde yüzde 0,60 ve otomobilde yüzde 0,88 artarken, mobilyada yüzde eksi 1,82 geriledi.

Giyim ve ayakkabı fiyatları indirim sezonunun etkisiyle yüzde 2,74 gerilerken, yıllık enflasyon 8,16 puan azalarak yüzde 38,71 oldu. Diğer temel mallar alt grubu fiyat artışı ise yüzde 2,34 ile geçen aylara kıyasla bir miktar yükseldi.

İşlenmiş ve işlenmemiş gıdada gerileme

Enerji fiyatları temmuz ayında yüzde 10 artarken grup yıllık enflasyonu 4,47 puan düşerek yüzde 80,11 olarak gerçekleşti. Meskenlerde elektrik fiyat artış oranı yüzde 38 oldu.

TL cinsi uluslararası enerji fiyatlarındaki gelişmeler yanında ÖTV ayarlaması sonrasında akaryakıt ve tüp gaz fiyatları aylık bazda sırasıyla yüzde 10,09 ve 9,10 artış kaydetti.

Şebeke suyu fiyatları ise aylık bazda yüzde 3,49 arttı. Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları temmuz ayında yüzde 1,83 artış gösterdi, yıllık enflasyon 9,17 puan düşerek yüzde 58,91 oldu.

Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 13,15 puan, işlenmiş gıdada ise 5,54 puan gerileyerek sırasıyla yüzde 57,35 ve 60,35 seviyelerinde gerçekleşti.

Taze meyve ve sebze fiyatları sıcak seyreden hava koşullarının da etkisiyle mevsimsel ortalamalarının üzerinde artış sergileyerek daha olumlu bir görünümü sınırladı.

Diğer işlenmemiş gıda grubunda, kümes hayvanları eti fiyatlarındaki gerileme devam ederken, kırmızı et fiyatları nispeten yatay seyretti. Böylece, mevsimsel olarak temmuz aylarında gerileme eğilimi sergileyen işlenmemiş gıda fiyatları bu görünümün aksine cari ayda yüzde 1,07 arttı.

İşlenmiş gıdada aylık enflasyon yüzde 2,55 ile önceki aya kıyasla sınırlı bir yavaşlama kaydederken, bu grupta ekmek-tahıllar kalemi yüzde 3,54 fiyat artışıyla öne çıktı.

Tütün fiyatları yüzde 5,84 yükseldi

Alkollü içecekler ve tütün fiyatları yüzde 5,84 yükseldi, yıllık enflasyon 8,05 puan düşüşle yüzde 59,88’e geriledi.

Yİ-ÜFE artışı kaynaklı maktu vergilerin otomatik olarak güncellenmesi, fiyatları yukarıya çeken temel unsur oldu.

Rapora göre, temmuz ayında tütün ürünlerinde fiyatların vergi artışının gerektirdiğinden daha sınırlı bir şekilde yükseltilmesiyle artışın bir kısmı ağustos ayına sarktı.

Alkollü içecek fiyatları ise vergi düzenlemesinin ima ettiğinden yüksek bir oranda arttı. Yurt içi üretici fiyatları temmuz ayında yüzde 1,94 artarken, yıllık enflasyon yüksek baz nedeniyle 8,72 puan düşerek yüzde 41,37 oldu.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, enerji fiyatları yüzde 6,28 aylık artış ile öne çıktı, dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları başta olmak üzere diğer gruplarda fiyat artışlarının daha ılımlı seyrettiği izlendi.

Sektörler bazında incelendiğinde, fiyat artışları genele yayılırken, gaz, rafine petrol ürünleri, su ve suyun arıtılması ve damıtılması, içecekler ile bilgisayar-elektronik ve optik ürünlerin imalatı sektörleri öne çıktı.