Suriye raporu: Türkiye’nin saldırıları savaş suçu kapsamına girebilir

CENEVRE – BM Suriye Soruşturma Komisyonu’nun raporunda, Türkiye’nin sivilleri hedef alan saldırılarının savaş suçu kapsamına girebileceği belirtildi. 

Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Soruşturma Komisyonu, 1 Temmuz ile 31 Aralık 2023 tarihleri arasını kapsayan Suriye raporunu açıkladı. Konuya dair BM Cenevre Ofisinde basın toplantısı düzenlendi. Komisyon Başkanı Paulo Pinheiro, Ekim ayından bu yana Suriye’de son 4 yılın en yoğun çatışmalı süreci yaşadığını belirtti. Pinheiro, Suriye topraklarında çatışmayı sınırlamak için kararlı bir uluslararası çabanın şart olduğunu söyledi. Pinheiro, Suriye’de acilen ateşkese ihtiyaç olduğunu ifade etti.

“Suriye halkı, bu yıkıcı ve uzun süren savaşın daha da şiddetlenmesini kaldıramaz” diyen Pinheiro, “Şu anda yüzde 90’dan fazlası yoksulluk içinde yaşayan halk, ekonomi sıkılaştırılan yaptırımların ortasında serbest düşüşte. Giderek artan bir kanunsuzluk durumu söz konusu. Silahlı kuvvetler ile silahlı milislerin yıkıcı uygulamaları beraberinde haraç kesme gibi yasadışı uygulamaları getiriyor” dedi. 

120 BİN KİŞİ YENİDEN GÖÇ ETTİ

Komisyon üyesi Hanny Megally, Suriye’nin yoğun nüfuslu alanlarda “yıkıcı ve yasa dışı” saldıralar düzenlediğini belirtti. Megally, saldırılar nedeniyle yaklaşık 120 bin kişinin tekrardan yerinden olduğunu kaydetti. “Ekim ayında Avrupa’ya sığınma talebinde bulunan Suriyelilerin sayısının son yedi yılın en yüksek seviyesine ulaşması şaşırtıcı olmamalı” diyen Megally, 13 milyondan fazla insanın yerinden edildiği Suriye dünyanın en büyük yerinden edilme krizini yaşadığını söyledi 

REJİM VE RUSYA SİVİLLERİ HEDEF ALDI 

Rapora göre: 5 Ekim’de hükümet kontrolündeki Homs şehrinde bir askeri akademinin mezuniyet töreni sırasında peş peşe meydana gelen patlamalarda en az 63 kişi hayatını kaybetti. Suriye hükümeti ve Rus kuvvetleri, en az 2 bin 300 noktayı etkileyen bombardımanlarla muhalif kontrolündeki bölgeleri üç hafta boyunca bombaladı. Yüzlerce sivil öldürüldü ve yaralandı. Yine hastaneler, okullar, pazar yerleri ve yerinden edilmiş kişiler için yapılmış kampların da bombardımanların hedefi olduğuna dikkat çekildi. 

ABD ÜSLERİNE EN AZ 100 SALDIRI

İsrail’in Suriye’de İran bağlantılı olduğu iddia edilen güçlere en az 35 kez saldırdığı kaydedilen raporda, Halep ve Şam havaalanlarına yapılan saldırılar nedeniyle BM’nin havadan insani yardım hizmetlerininin geçici olarak durdurulduğu belirtildi. Raporda, ayrıca İran yanlısı milislerin Kuzey ve Doğu Suriye’deki ABD üslerine 100’den fazla kez saldırdığı, ABD’nin de doğu Suriye’de İran yanlısı milislere hava saldırılarıyla yanıt verdiğine dikkat çekildi. 

TÜRKİYE’NIN SALDIRILARI 

Raporda, Türkiye’nin saldırılarına geniş yer verildi. Türkiye’nin Ekim ayından itibaren Suriye Demokratik Güçleri’ne (QSD) karşı saldırılarını arttırdığına dikkati çekilen raporda, “Türk hava saldırıları, neredeyse bir milyon kişiyi haftalarca su ve elektriksiz bırakarak uluslararası insani hukuku ihlal etti. Siviller, Türk insansız hava araçları tarafından hedef alınarak öldürüldü. Bu tür saldırılar savaş suçu teşkil edebilir” denildi. 

DAİŞ SALDIRILARI ARTTI 

DAİŞ’in saldırılarının devam ettiğine yer verilen raporda, yaşanan saldırıların “savaş suçu” teşkil ettiği belirtildi. Komisyon raporunda, bölgeden gelen bazı raporların birçok sivilin öldürüldüğü yönünde olduğu ifade edildi. 

Raporda, Suriye hükümetinin işkence ve kötü muamelede bulunmaya devam ettiği, gözaltında insanların kaybedildiği, Suriye makamlarının tutuklu yakınlarına bilgi vermediği bilgileri paylaşıldı. 

PARAMİLİTER GRUPLAR SUÇ İŞLİYOR  

Raporda, Türkiye ve Türkiye’ye bağlı paramiliter grupların kontrolündeki bölgelerde yaşanan hak ihlalleri de yer aldı. Raporda, İdlib’de, Hayat Tahrir el Şam’ın (HTS) işkence, kötü muamele ve haksız yere insanları özgürlükten mahrum bırakma eylemlerine devam ettiği belirtildi. “Cadılık, zina ve cinayet” adı altında infazlar gerçekleştirdiği de raporda yer alan bilgilerden oldu. 

MİLYONLAR AÇLIK TEHLİKESİYLE KARŞI KARŞIYA

Raporda, Suriye’de 16.7 milyon kişinin insani yardıma ihtiyaç duyduğunu ve bunun krizin başlangıcından bu yana en yüksek rakam olduğu vurgulandı. Bağış fonlarında yaşanan eksiklik nedeniyle BM’nin Suriye’deki düzenli gıda yardımını askıya aldığı aktarılan raporda, bu durumun milyonları açlık tehlikesiyle karşı karşıya bıraktığı kaydedildi. Raporda ayrıca yardım teslimatlarının Suriye hükümeti tarafından keyfi bir biçimde engellendiği belirtildi. 

ÇOCUKLAR İÇİN DEVLETLERE ÇAĞRI 

Rapora dair İnsan Hakları oturumlarında konuşan Komisyon üyesi Lynn Welchman, DAİŞ’in Suriye’de toprak kontrolünü kaybetmesinin ardından 5 yıl geçtiğini ama 30 bin çocuğun hala Kuzey ve Doğu Suriye’de gözaltı kamplarında, hapishanelerde veya rehabilitasyon merkezlerinde tutulduğunu işaret etti. Welchman, “Bu çocuklar IŞİD’in iktidarı sırasında zaten mağdur edilmişti, sadece yıllarca süren insan hakları ihlallerine ve kötü muameleye maruz kalmaya devam ediyorlar” dedi

Welchman, kamplardaki çocuklar için tüm devletlere “Suriyeli çocuklar da dahil olmak üzere tüm çocukların anavatanlarına dönmesine derhal izin verilmeli, maruz kaldıkları suçlar için hesap verebilirlik sağlanmalı” çağrısı yaptı. Welchman, tüm devletleri bu konuda gerekli tedbirleri almaya davet etti.  

Komisyon, konuyla ilgili raporunu 55 İnsan Hakları oturumları kapsamında 18 Mart’ta BM İnsan Hakları Konseyi’ne sunacak.

MA / Rüştü Demirkaya