HABER ANALİZ | Moskova’da ‘terör’; Rusya, ABD’nin ‘uyarısını’ görmezden mi geldi? - İnternet Haberler Köşe Yazıları Yorumlar Siyaset Ekonomi Spor

ARİF ASALIOĞLU* | HABER ANALİZ

22 Mart akşamı Moskova’nın kuzeyinde, çevre yolu üzerine bulunan büyük bir kongre ve fuar merkezi ve aynı zamanda AVM olan Crocus City’ye terör saldırısı gerçekleşti. Rusya Soruşturma Komitesi, Moskova’daki terör saldırısında hayatını kaybedenlerin sayısının 133’e çıktığını bildirdi. Saldırıda aynı zamanda yaklaşık 150 yaralı bulunuyor.

Saldırının ardından özellikle Putin’in cevaplanması gereken çok soru var ancak bunlardan en önemlisi ABD’nin 7 Mart’ta kendi vatandaşlarına yaptğı ‘uyarının’ dikkate alınıp alınmadığı olacak gibi görünüyor. Zira ABD’nin uyarısında, “Aşırılıkçıların” Moskova’daki büyük katılımlı etkinlikleri hedef alma planları olduğu belirtiliyordu. Açıklamada özellikle konserlerden söz edilmesi de dikkat çekmişti. ‘Uyarı’da Amerikalılara gelecek 48 saat içinde kalabalık yerlerden uzak durmaları tavsiye ediliyordu.

Saldırı hakkında neler biliniyor?

Reuters’in aktardığına göre Rusya’nın Federal Güvenlik Servisi (FSB), saldırıyla bağlantılı olarak 11 kişinin gözaltına alındığını Devlet Başkanı Putin’e bildirdi. Rusya’nın Interfax haber ajansı da Kremlin’e dayandırdığı haberinde, saldırıyla bağlantılı olarak ‘daha fazla suç ortağının tespiti için çalışma yapıldığını’ aktardı. Gözaltına alınan dört kişinin ‘doğrudan terör saldırısında dahli olduğu’ bilgisi paylaşıldı.

Doğrulanan görüntülerde, bir rock grubunun konseri için toplanan kişilere salona giren kamuflajlı kişilerin, otomatik silahlarla ateş açtığı görülüyor. En az 4 saldırgan, paylaşılan görüntülerden tespit edildi. Binlerce kişinin bulunduğu binada büyük bir yangın da çıktı. Görgü tanıklarına göre bunun nedeni, saldırganların molotof kokteyli atması.

6 bin 200 bilet satıldığı açıklandı

Rusya haber ajansları, saldırıdan kaçan sivillerin kompleksin çatısına sığındığını bildirdi. Buraya da sıçrayan yangına söndürme helikopterleri ile müdahale edildi. Bir görgü tanığı, “Balo dans yarışması da vardı. Yarışmada çocuklar ve gençler vardı. İnsanlar içeri girdi ve sonra saldırı başladı. İzdiham oldu. Çocuklar balo kıyafetleriyle dışarı kaçıyordu!” diyerek anlattı yaşadıklarını. Bu arada, Rus medyası da konser salonunda Picnic adlı bir grubun konseri için 6.200 bilet satıldığını bildirdi.

Tüm etkinlikler iptal edildi

Dünyayı da şoke eden saldırı sonrası Moskova’da havaalanı, metro ve AVM’lerde güvenlik önlemleri artırıldı. Moskova Belediye Başkanı Sergey Sobyanin, yakın zamanda başkentte düzenlenmesi planlanan tüm etkinliklerin iptal edildiğini açıkladı. Bu önlemler Moskova, St. Petersburg ve başka şehirlerde alındı. Rusya Eğitim ve Bilim Bakanlığı, üniversitelerin hafta sonu etkinliklerini bırakıp, dersleri çevrimiçi yürütmesini önerdi.

Saldırıda Ukrayna şüphesi

IŞİD’in saldırıyı üstlenme açıklaması öncesinde başkentler arasında açıklama trafiği yaşandı. Rus İstihbaratı FSB, gözaltına alınan şüphelilerin Rusya’nın Ukrayna ile olan sınıra doğru gittiğini ileri sürdü. Şüphelilerin, ‘Ukrayna’da bağlantılarının olduğunu’ iddia eden FSB, açıklamasında, saldırının ‘dikkatli bir şekilde planlandığını’ söyledi.

Hatırlatmakta fayda var; BBC, bu iddiayı bağımsız kaynaklardan doğrulatamadı. Fakat Rusya’nın saldırı sonrası Ukrayna’yı bir şekilde suçlaması zaten bekleniyordu.

Saldırganlar nasıl yakalandı?

Öte yandan, Putin’e yakın isimlerden Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri Nikolay Patruşev, ‘konser saldırısından sorumlu olanların cezalandırılacağını’ belirtti. Patruşev, “Takip sırasında ateş edildi ve araç takla attı. Bir terörist olay yerinde gözaltına alındı, diğerleri ormana doğru kaçtı. Arama çalışmaları sonucunda ikinci şüpheli de bulunarak saat 03.50 sıralarında gözaltına alındı. Diğerleri için başlatılan arama çalışmaları sürüyor.”

Saldırı gününü ulusal yas ilan eden Putin de, ilk incelemelere göre saldırganların Ukrayna’ya kaçmaya çalıştığını ve Ukrayna tarafında onları bekleyenler olduğunu söyleyerek “Emri kim verdiyse cezalandırılacak” dedi.

Ayrıca, araçta bir tabanca, saldırı tüfeğinde kullanılmak üzere bir şarjör ve Tacikistan pasaportları bulunduğunu kaydetti.

Ukrayna: Saldırıyla ilgimiz yok

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’nin danışmanı Mykhailo Podolyak, dün yaptığı açıklamada, Ukrayna’nın saldırıyla ilgisinin olmadığını belirtti. Podolyak, “Net olalım, Ukrayna’nın bu olaylarla kesinlikle herhangi bir ilgisi yok.” dedi. Ukrayna İstihbarat Teşkilatı’nın sözcüsü, saldırıyla ilgili ilk yaptığı açıklamasında, “Moskova’daki olaylar, Rus özel servislerinin bilinçli provokasyonu!” değerlendirmesinde bulundu. Ukrayna Devlet Başkanı Zelensky de suçlamaları reddetti, Putin’e tepki gösterdi.

ABD’den ‘Ukrayna’ açıklaması

Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, saldırıda Ukrayna’nın rol oynadığına dair bir işaret olmadı bildirildi. Bu açıklama sonrası Rusya Dışişleri Bakanlığı, ABD’ye ellerinde bir bilgi varsa paylaşma çağrısı yaptı. Rusya Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ABD’ye tepki gösterildi. Ukrayna’nın saldırıya karışmadığının hangi kaynağa dayandırıldığı soruldu: “Saldırının arkasında kimin olduğunu Rusya’nın kendi kolluk kuvvetleri belirleyecek!”

Moskova saldırısını IŞİD üstlendi

IŞİD, örgütle bağlantılı Amaq ajansı tarafından Telegram’da paylaşılan kısa açıklamada saldırıyı üstlendi; ancak bu iddiayı desteklemek için bir delil ortaya koymadı. Rus medyası da saldırının IŞİD tarafından üstlenildiğine dair güvenilir bir bilgi olmadığını belirtiyor.

Öte yandan Reuters haber ajansı adını paylaşmadığı bir ABD’li yetkiliye dayandırdığı haberinde ABD’nin saldırıyı IŞİD’in Horasan kolunun gerçekleştirdiğine dair istihbarat bilgisi olduğunu belirtti. Aynı yetkili ABD’nin Rusya’yı saldırı konusunda geride bıraktığımız haftalar içerisine uyardığını da söyledi. ABD’nin 7 Mart’ta kendi vatandaşlarına yaptığı uyarı alışılmadık derecede ayrıntılıydı. “Aşırılıkçıların” Moskova’daki büyük katılımlı etkinlikleri hedef alma planları olduğu belirtiliyor ve özellikle de konserlerden söz ediliyordu. Amerikalılara gelecek 48 saat içinde kalabalık yerlerden uzak durmaları tavsiye ediliyordu.

New York Times, IŞİD’in sorumluluğu üstlendiğini bildirdi. Yayın, “ABD’li yetkililerin bu açıklamayı [IŞİD’den] doğruladığını” iddia ediyor. Gazete, Amerikalı yetkililerin mart ayında Afganistan merkezli Horasan İslam Devleti’nin Moskova’ya saldırı planladığına dair “istihbarat” topladığını yazıyor.

IŞİD neden Rusya’ya saldırmış olabilir?

Radikal İslamcı gruplar onlarca yıldır Kafkasya’da Rusya’ya karşı savaşıyor. Çeçenistan’daki çatışmalar bunların bir örneğiydi. O grupların bir kısmı Suriye’de iç savaş başlayınca IŞİD’e katılmak için oraya gitti. Suriye hükümetini destekleyen Rusya da o gruplarla Suriye’de çatışmaya devam etti.

2015’te Mısır’ın Sina Yarımadası üzerinde bir Rus uçağı bombayla patlatılmış, saldırıda çoğu Rus turist 224 kişi hayatını kaybetmiş, saldırıyı da IŞİD üstlenmişti. Radikal İslamcılar 2017’da St. Petersburg metrosuna düzenlenen ve 15 kişinin hayatını kaybettiği bombalı bir saldırıya da üstlenmişti.

❗️One of the individuals detained on suspicion of involvement in the terrorist attack at Crocus admitted to arriving from Turkey on March 4th.

He further revealed that he had been offered half a million rubles ($5.400) to carry out acts of violence. pic.twitter.com/UGhluzOJ4j

— Russian Market (@runews) March 23, 2024

Saldırgan, Türkiye’den geldiğini açıkladı

Saldırıda yakalanan bir terörist, sorgusunda Rusya’ya 4 Mart’ta Türkiye’den geldiğini açıkladı. Saldırgan terör eylemi için yarım milyon rubleye (4500 dolar) anlaştığını ve paranın yarısını daha önce aldığını söyledi. Kendileriyle Telegram üzerinden temasa geçildiğini ve anonim kişilerin kendilerine silah sağladığını anlattı.

Peki bundan sonra neler olabilir?

Rusya bu olaya odaklanmış durumda. Eldeki veriler ve yakalananlardan gelen bilgiler ile sonuca ulaşmaya çalışacaklar. Tabi bu arada risk analizi ve denge politikaları da ölçü olarak dikkat edilecektir.

Sonuç olarak bazı bilgiler açıklanacak, bazıları şimdilik rafa kaldırılacaktır. Şimdilik yine bazı verilerin işaret ettiği gibi, kamuoyunu rahatlatmak için ve zaten savaşta olunan Ukrayna suçlanacak. Putin’in dünkü konuşmasında buna vurgu yaptı.

İşin özü, önümüzdeki dönemde ‘çatışmalar’ artacak diye düşünüyorum. Ve Rusya yeni hedefler koyabilir; Harkov, Herson, Nikolayev ve Odesa gibi. Bu terör saldırısının arkasında hangi ihtimal olursa olsun Batı ile gerilim artacaktır.

* Bilimsel Kalkınma İşbirliği Enstitüsü (MIRNAS) Genel Müdürü