Tutankamon’un mezarının bulunmasından 100 yıl sonra keşfin gizli kahramanlarına ışık tutuluyor

1922 yılında Krallar Vadisi’nde Mısır kralı Tutankamon’un bozulmamış mezarını ortaya çıkarılması, modern tarihin en ünlü arkeolojik keşifleri arasında gösteriliyor.

Bugünlerde Oxford Üniversitesi’nde keşfin 100. yılı anısına yapılan bir sergi, bu keşfin ismi anılmayan kahramanlarına ışık tutuyor.

Çocuk firavun Tutankamon, 3 bin yıldan uzun süre önce, 19 yaşındayken ölmüştü. Kalıntıları 1922’de İngiliz Mısırbilimci Howard Carter ve ekibi tarafından gün yüzüne çıkarıldı.

10 yıl süren kazı işlemi sırasında tutulan notlar, çekilen fotoğraflar, planlar, çizimler farklı bir bakışı da mümkün kılıyor.

Howard Carter’ı keşfin tek kahramanı olarak gösteren algıya karşılık, katkıları gözardı edilen birçok Mısırlı da bu arşiv sayesinde göz önüne geldi.

Ancak yüzler orada olsa da birçok kahramanın ismi arşivde yer almıyor. Onlardan biri, Mısırlı bir model çocuk. Boynundaki ağır kolye ile mezar içinde poz verirken, modern ve kadim Mısır’ı biraya getiriyor.

Bir başka fotoğrafta, mezar odasına ulaşma çalışmalarından biri görülüyor. İki yetişkin erkekle, dar bölümlerde çalışabilmesi için seçilen bir çocuk o karenin merkezindeler.

İsmi keşifle tarihe geçen Howard Carter, notları arasında dört Mısırlıya teşekkür ediyor. Bunlar, Ahmed Gerigar, Gad Hasan, Hussein Abu Awad ve Hussein Ahmed Said… Ancak onları fotoğraflar arasında seçebilmek mümkün değil.

Mısırbilimci Dr Daniela Rosenow, Carter’ın mezar çalışmaları sırasında 50’den fazla kişiyi işe aldığını söylüyor.

Dr Rosenow bu kişilerin isimleri kaydedilmemiş olsa da, fotoğrafların, sömürgeler döneminin “kahraman kaşif” imajını tartışmaya açtığını savunuyor:

“Bu fotoğraflar sayesinde Mısırlıların önemli katkılarını görüyoruz ki bu da elimizde hikayenin yalnızca bir tarafının olduğunu ortaya koyuyor”

Bilinçli bir poz olduğu belli olan bu dramatik karede, Carter ve ekibi yaldızlı tapınağın kapısını açarken görülüyor.

Carter eğilmiş, asistanı Arthur Callender ve ismi kaydedilmemiş bir Mısırlı üzerinden bakıyor.

Bu fotoğraf, keşfin dünyada duyulmasına aracı oldu ve Carter’ı da İngiliz maceraperest olarak öne çıkardı.

Burton’un tabutun dış cephesini çektiği bu fotoğraf, çocuk kralın alnındaki mısır ve zeytin yapraklarına odaklanıyor.

Bu fotoğraftan kısa bir süre sonra, dış dünyayla temas eden bu yapraklar yok oldu. Onların varlığı yalnızca artık bu keskin fotoğrafla hatırlanıyor.

İngiliz cerrah Douglas Derry, Tutankamon’un mumyalanmış bedenine ilk kesiği atan isimdi.

11 Kasım 1925’teki fotoğrafta Derry’nin sağında Dr Salih Hamdi Bey yer alıyor. İzleyenler arasında Fransız uzman Pierre Lacau ve Mısırlı yetkililer de var.

Tutankamon’un tamamı altın maskesi, mezarda bulunan en ikonik objelerden biriydi.

Antik Mısır mitolojisine göre ölüm ve cenaze tanrısı olan Anusbis’in heykeli de Carter tarafından çizildi. Kağıtta notlar ve ölçümler de yer alıyor. Bir illüstratörün oğlu olan Carter, sanat eğitimi almıştı ama sonra da arkeolojiye geçiş yapmıştı.

Carter, mezar odasının doğusundaki bir depoyu ‘Hazine’ olarak isimlendirmiş. Alttaki karede fotoğrafçı Burton, dramatik efekti artırmak için gizli ışık tekniği kullanıyor.