Tağşiş ya da nikel korumalı mevduat

YORUM | M. NEDİM HAZAR

Çaresizlik kolay değil. Gerçi Erdoğan ve Saray iktidarı için bu meseleler asla önemli değil ama milletin canını yakan ekonomik tablo, saçma bazı durumları da ortaya çıkarıyor.

Bunları çözmek yerine rakamlarla oynayarak algı yönetmeye çalışan iktidar ve muhtarlara “Ayçiçek yağı stoklayanları ihbar edin, tepelerine binelim” diyen bir saray var!

Biliyorsunuz, son yıllarda buldukları tek çözüm (heterodoks ekonomi politikalarının uygulaması olarak) Kur Korumalı Mevduat. Yani KKM oldu.

Ekonomistler iktidarın elindeki rezervleri gözü dönmüş bir şekilde harcaması neticesinde hazinenin tam takır olduğunu söyleyip duruyor.

Sanırım ekonomi kurmayları harıl harıl KKM gibi yeni ürünler arıyorlardır. Bakan -vasati- Nebati’nin dediği gibi vatandaşı çarpacak yeni ürünler neden yağ korumalı ya da nikel korumalı mevduat olmasın ki.

Kışın da soğan korumalı mevduat sürdüler mi piyasaya işlem tamamdır!

Önceki gün şöyle bir haber yayınlandı dünya medyasında.

NKM: Nikel Korumalı Mevduat

“Elektrikli araçlar ve çelik sanayi için kritik önem taşıyan nikelin ton fiyatı da yüzde 88 artışla 24 bin 900 dolardan 46 bin 800 dolara çıkarak Haziran 2007’den beri en yüksek seviyesine ulaştı. Dünyanın en büyük emtia borsalarından biri olan Londra Metal Borsası (LME) nikel fiyatlarının önemli üreticilerden Rusya’ya uygulanan yaptırımların arz sorununa yol açacağı endişesiyle iki katına yükselerek ton başına 100 bin doları aşmasının ardından işlemleri durdurdu.” (Kaynak NTV)

Kimi komplo teorisyenleri, Putin’in yakın gelecekte Rusya’nın fosil kaynaklı enerjisini önemsizleştirecek yeşil enerji politikalarına ket vurmak için yıllardır bu işgal üzerine çalıştığını ve yaşanan işgalin esas sebebinin bu olduğunu söylüyorlar.

Adı üstünde bu bir komplo teorisi.

Ancak bu hengamede çok enteresan ve çarpıt durumlar da ortaya çıkıyor.

Bugün size bunun bir örneğini sunacağım.

Sedat Peker’in ifadesiyle, 40 yaşın altındakiler bilmezler. Eskiden 2,5 liralık metal paralar vardı.

70’li yılların sonunda başta hurdacılar olmak üzere tuhaf bir şekilde 2,5 lirayı değerinden fazla paraya almaya başladılar. Ve şehir efsaneleri o kadar büyüdü ki, değerinin 4 katına piyasası oluştu 2,5 liranın.

Söylentiye göre, bu metal paranın içindeki madenlerin değeri 10 lirayı buluyordu ve hurdacılar bu paraları toplayıp eriterek maden olarak satıyorlardı.

Tağşiş devri denmeye başladı bu döneme.

Tağşiş’i şöyle tanımlıyor sözlük: “Değerli madenlerin içerisine daha değersiz olanlarına katılarak gerçek değerinin düşürülmesi işlemidir.”

İşte bugünlerde 50 yıl öncesinin tekrarını yaşıyoruz adeta.

Özellikle nikel ve bakır borsasının uçuşa geçmesiyle piyasadaki madeni paraların değerleri piyasa değerlerini çoktan sollamış durumda.

Bir örnek olarak 50 Kuruşu inceleyelim.

Resimde gördüğünüz madeni para üç madenin bileşiminden oluşuyor. Ama önce bir hakikati vurgulayalım.

Her ne kadar metal ve maden borsaları yükselişe geçse de Merkez Bankası bu tür madenleri çok büyük miktarlarda alıp stokladığı için, etkisini hemen hissetmeyecek.

Şimdi gelelim 50 kuruşun alaşım miktarlarına.

Resimde görüldüğü üzere 50 kuruş büyük çoğunluğu bakır olan, nikel ve çinkodan oluşuyor. Özellikle nikelin değerinin astronomik rakamlara ulaşması, bu madeni paranın fiziksel değerini zıplatmış durumda.

Nikel, özellikle elektrikli arabalarda kullanıldığı için Avrupa ve Amerika’da pek çok elektrikli araç üreticisi üretimi durdurmuş durumda.

Darphane Genel Müdürlüğü’ndeki bilgilere göre, 50 kuruşun ağırlığı 6,8 gram. İki tip alaşım miktarı olan paranın yüzde 75’i bakır, yüzde 15’i nikel ve yüzde 10’u çinkodan oluşuyor. İkinci tip alaşım miktarında ise yüzde 81 bakır, yüzde 4 nikel ve yüzde 15 çinko var. Biz ise bir hesap yapabilmek için Darphane Genel Müdürlüğü sitesindeki ilk alaşım değerlerini kullanalım.

Şimdi bakır, nikel ve çinko gibi değerli metallerin güncel piyasa değerleri 50 kuruşun maliyetini hesaplamak için bize bir bilgi verebilir. Bu hesaplamaları da Londra Metal Borsası değerlerini kullanalım.

50 kuruşta…

5,1 gram yani yüzde 75 oranında bakır var ve bunun değeri 2,744 lira.

1,02 gram yani yüzde 15 oranında nikel var ve bunun efektif değeri 1,136 lira.

Son olarak 0,68 gram yani yüzde 10 oranında çinko var ve bunun da değeri 0,128 lira.

Topladığımızda 50 kuruşun madeni değerini buluyoruz: 4,008 TL.

Piyasa değerinin 8 katı…

Yandaş gazeteci doların fiyatını sorduğunda dönemin ekonomi damadı “Dolar ile mi maaş alıyorsun?” diye sormuştu.

İşgüzar bir banka müdürü ise, “Ayşe teyzenin dolarla ne işi var?” demişti hatırlayacaksınız.

Aslında maaşımızı nikel, çinko ve bakır ile alıyoruz ve Ayşe teyzenin eline neredeyse her gün değiyor bu madenler.

Böyle tuhaf bir çağda yaşıyoruz işte!