Erdoğan’ın Ukrayna krizinden güçlenerek çıkma ihtimali…

YORUM | TARIK TOROS

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali henüz sonuçlanmadı.

Kısa vadede bitmeyeceğinde tüm gözlemciler hemfikir.

Putin emellerine ulaşsa dahi kendini mahvedecek.

Bundan elbette Rusya dış politikası ve ekonomisi de etkilenecek.

***

İşgal ilk ayını doldururken ağır ve telafisi epey sürecek bir yıkıma ulaştı.

Ukraynalılardaki travması ise en az iki nesil devam edecek.

Savaş bitmese de şimdiden 10 ara sonuç çıkarmaya mani değil…

***

İŞGAL ÖNCESİ DURUM: Görüldü ve görülüyor ki, Putin’in Ukrayna’ya yönelik bir şeyler yapacağı sır değildi. Biliniyordu ve uzun yıllar boyunca raporlanmıştı. Özellikle beklendi. Donbas’taki iki cumhuriyetçiği tanıması dahi Batı’yı harekete geçirmedi. Ta ki işgale kadar.

BATI MEDYASI: Ukrayna krizi, işgale kadar sıradan dış politika gelişmesiyken… İşgalle birlikte Batı medyası tüm yayın akışını yıkarak objektiflerini özellikle insani dramlara çevirdi. Ukrayna ile dayanışma gecikmeyecekti.

SIĞINMACILAR: İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana, bu kadar kısa sürede görülmemiş bir sığınmacı hareketliliği oldu. Haftalarca trenler dolu gitti, boş döndü. Çoğu çocuk ve kadın potansiyel 7 milyondan fazla göçmenden bahsediliyor. Sadece Polonya’daki sığınmacı nüfusu 2 milyonu aştı.

ULUSAL DİRENİŞ: Bu Putin’in de öngöremediği bir şeydi. Devlet başkanının komutanlığında Ukraynalılar silahlandı, ülkelerini müdafaa etmeye başladı. Dış dünyadan da hatırı sayılır savaşçı ve mühimmat geldi.

ASKERİ VE İSTİHBARİ DESTEK: Ukrayna üye ülke olmamasına rağmen NATO ülkeleri işgalin öncesi ve sonrasında yoğun askeri destek verdi. Büyük devletlerin istihbarat örgütleri Rusya’ya karşı buldukları her şeyi Kiev yönetimiyle paylaştı.

ZELENSKY FAKTÖRÜ: Başta küçümsenen başkan, ilk günden itibaren yıldızlaştı. Dünya parlamentolarına canlı bağlantıyla seslendi, ayakta alkışlandı. Kremlin başta adını bile anmazken son dönemde varlığını ve otoritesini görmeye başladı. Müzakere sürecinin kilit aktörü oldu.

GÖRÜLMEMİŞ YAPTIRIMLAR: ABD ve İngiltere başta, Avrupa ülkelerinin tamamına yakını Rusya’nın varlıklarını dondurdu. Dünya markaları Rusya’dan çıkarken Rus Rublesi uluslararası piyasalarda ağır darbe yedi. Yaptırımlar bir plan dahilinde peyderpey devreye sokuluyor.

OLİGARKLAR: Kremlin bağlantılı iş insanları, işgalin ilk günüyle birlikte birdenbire yalnızlaştılar. Mülklerine ve varlıklarına el kondu, sınır dışı edildiler. Batı şu iki sorunun cevabını verebilmiş değil: Bu işlemler hukuki mi? Madem bu kişilerin şaibeli olduğunu düşünüyordunuz neden on yıllarca onlara kucak açtınız?

ENERJİSİ DÜŞMEYEN SÜREÇ: Kremlin, birkaç gün konuşulur sonra gündemden düşer diye bekliyordu belki lakin öyle olmadı. 1 ayı geçtiği halde konu halen çok sıcak ve sahaya yayılmış medya güçlerinin de katkısıyla ilgi düşmüyor.

TARTIŞMASIZ MİLAT: 24 Şubat 2022, işgalin başladığı tarih şimdiden hafızalara kazındı. Soğuk savaşın 90’ların başında değil asıl şimdi kanlı biçimde sonlandığını gördük, izliyoruz. Bundan böyle hiçbir şey eskisi gibi olmayacak: Güvenlik, ekonomi, enerji pazarı, diplomasi, demokrasi+hukuk, insan hakları, uluslararası örgütler vs. Hemen hepsine format atılıyor.

***

Ara sonuçlar böyle.

Peki, Türkiye bu krizden güçlenerek çıkabilir mi?

Mesele Türkiye olsa bu soruya “elbette” cevabı verebilirdiniz.

Ne çare uzunca bir zamandır “Türkiye=Erdoğan” ve dünya algısı da bu.

Liderlerle verdiği görüntü, düne kadar ağır laflar ettikleriyle barış çubuğu tüttürmesi, krizde arabuluculuk ihtimali gibi konular Erdoğan’ı heyecanlandırdı.

Yerinde kim olsa böyle hissederdi.

Erdoğan, direksiyonu yüzde 51 NATO’ya kırmış bir görüntü veriyor.

Gelgelelim bunu böyle götürmesi mümkün olmayacak.

Yaptırımlar şiddetini artırdıkça ondan da katılması istenecek.

***

Unutmayın:

Erdoğan, “güçlü” olana oynamaya açık. Bu çoğumuzda olan bir içgüdü.

Bugüne kadar iki gücü birbirine kırdırıyor, birinden yüz bulamazsa öbürüne dönüyordu.

Bu durum değişecek.

Ve Erdoğan’ın ipi, baş başa kaldığı gücün elinde olacak.

İçeride demokratikleşmesi, hukuka dönmesi imkan olası değil. Bu, sonu olur.

Süreç, bugünden yarına hükmünü vermese de…