‘Berlin Duvarı’nı yıkan gazeteci’ Riccardo Ehrman hayatını kaybetti

Kasım 1989’da Berlin Duvarı’nın yıkılmasına yol açan gazeteci olarak bilinen Riccardo Ehrman 92 yaşında hayatını kaybetti.

İtalyan gazeteci Ehrman, Ansa haber ajansının Doğu Berlin temsilciliğini yaparken 9 Kasım 1989’da bir basın toplantısında sorduğu sorularla duvarın yıkımına giden süreci tetiklemişti.

Doğu Almanya hükümet sözcüsü Günter Schabowski’nin 9 Kasım’da düzenlediği basın toplantısında Ehrman, o zamanki adıyla Demokratik Alman Cumhuriyeti (DDR) vatandaşlarına yönelik seyahat kısıtlamalarıyla ilgili bir soru sordu.

Schabowski, “Ülke dışına özel seyahatler artık önkoşulsuz olarak yapılabilecek” dedi. Bu yanıt üzerine Ehrman, “Bu, Batı Berlin için de geçerli mi?” diye sordu ve olumlu yanıt aldı.

Ardından, tarihe geçen soru ve cevap geldi: Ehrman’ın, “Yeni kurallar ne zamandan itibaren yürürlüğe girecek?” diye sorması üzerine Schabowski, cebindeki kağıtlara bakarak “Bildiğim kadarıyla hemen, şu andan itibaren” dedi.

Bu sözlerin ardından binlerce Doğu Almanya vatandaşı Berlin Duvarı’na akın etti ve sınır muhafızlarının hazırlıksız yakalanmasının da etkisiyle birkaç saat sonra sınır kapıları açıldı. O gece tarihe Berlin Duvarı’nın yıkıldığı an olarak geçti.

Bu tarihi gelişmeye yol açan cevabın esasında bürokratik bir karışıklık ve yanlış anlamadan kaynaklandığı ise daha sonra ortaya çıktı.

Seyahat rejimini esnetme kararının daha sonra açıklanması ve ertesi gün devreye girmesi, ayrıca bazı önkoşullara bağlı olması planlanıyordu. Ancak sözcü Schabowski’nin kararın detaylarından haberdar olmadığı, basın toplantısındaki sorular karşısında kendisine verilen brifing notlarına bakarak çıkarım yapmaya çalıştığı anlaşıldı.

Riccardo Ehrman, o akşam yaşananları daha sonra Ansa ajansına şöyle anlatmıştı:

“Doğu Almanya’daki komünist rejimin tüm basın toplantıları gibi sıkıcı bir basın toplantısıydı. Sözcü Schabowski, her zamanki gibi monoton bir şekilde neler yapıldığını ve neler yapılacağını anlatıyordu, bu arada rejimin bazı hatalar yapmış olabileceği imasında da bulundu. Bundan yola çıkarak, bana söz hakkı verildiğinde şu soruyu sordum: ‘Aslında yeni olmayan, sadece şimdiye kadar mevcut olan her şeyin teyidinden ibaret bir seyahat yasası çıkararak da bir hata işlediğinizi düşünmüyor musunuz?’

Schabowski daha sonra bana bu sorunun kendisini çok rahatsız ettiğini söyledi. Basın toplantısında ise ‘Hata yapmıyoruz’ diye yanıt verdi. Cebinden bir kağıt çıkardı ve buna bakarak tüm Doğu Almanya vatandaşlarının pasaporta gerek olmadan tüm sınırlardan geçebileceğini ilan etti. Bu bir devrim ilanıydı.”

Ehrman şöyle devam etti:

“Bu noktada iki soru daha sordum: ‘Bu, Batı Berlin için de geçerli mi?’ Cevap ‘evet’ oldu, ‘tüm sınırlar için geçerli’. Ve son soru: ‘Ne zamandan itibaren?’ Schabowski bir an şaşkın durdu: ‘Bu kağıtta yazmıyor ama tabii ki şu andan itibaren’ dedi.”

Bu son iki soruyu soran gazetecinin kim olduğu konusunda bir ihtilaf olsa da Ehrman o tarihten sonra “duvar yıkan gazeteci” olarak anılmaya başladı. Bazı kaynaklarsa daha önceki seyahat kurallarıyla ilgili soruyu sorarak kritik konuyu açan kişinin Ehrman olduğunu, ancak “Ne zamandan itibaren” sorusunu Alman Bild gazetesinin muhabiri Peter Brinkmann’ın sorduğunu savunuyor.

Riccardo Ehrman, 2008’de Almanya tarafından Liyakat Nişanı’yla ödüllendirildi. Ehrman, eski Batı Almanya Başbakanı Willy Brandt’ın bir karşılaşmalarında bu tarihi olaya atıfla kendisini “Kısa soru, büyük etki” diyerek kutladığını da anlatmıştı.

Polonya asıllı Yahudi bir ailenin çocuğu olarak İtalya’nın Floransa kentinde, 4 Kasım 1929’da doğan Riccardo Ehrman, 13 yaşındayken İtalya’daki Ferramonti di Tarsia toplama kampına gönderilmişti.

Kanada, ABD, Hindistan gibi birçok ülkede görev yapan Ehrman, Almanya’dan sonra Ansa’nın Madrid temsilcisi olarak çalışmaya başlamıştı. Ehrman’ın Madrid’de hayatını kaybettiği dün eşi Margherita tarafından Ansa ajansına açıklandı.

https://twitter.com/Agenzia_Ansa/status/1470806109707509765?s=20