AİHM tarihinin en kalabalık ihlal kararı açıklandı, 427 yargı mensubu haklı bulundu, Türkiye mahkum oldu

ENSAR NUR | STRAZBURG TR724

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) bu sabah açıkladığı kararında, 15 Temmuz’un hemen ardından KHK ile görevlerinden uzaklaştırılıp tutuklanan hakim ve savcıların ilk tutukluluk hallerine yapmış oldukları itirazı haklı buldu. Hukuksuzlukta ve insan hakları ihlallerinde dünyayla yarışan Türkiye, AİHM tarihinin en kalabalık ihlal kararını (427) da başka ülkeye kaptırmamış oldu.

Mahkeme, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 5/1 maddesinde düzenlenen özgürlük ve güvenlik hakkının ihlal edildiğini belirtti, 427 başvuranın her birine 5 bin Avro tazminat ödenmesine hükmetti. Türkiye bu karar kapsamındaki mağdurlara toplamda 2 milyon 135 bin Avro, yani güncel kurla yaklaşık 30 milyon Türk Lirası ödeyecek.

5. madde kapsamında daha önce verilen ihlal kararlarındaki manevi tazminat miktarlarına bakıldığında, 5 bin avro manevi tazminatın göreceli olarak düşük olduğu görüldü. Öte yandan, mahkeme hakim ve savcıların maddi tazminat talebini davanın konusu olmadığı gerekçesi ile reddetti.

Hakim Kuris itiraz etti:  Diğer şikayetleri görmezden gelemeyiz

İhlal ve tazminat kararları oy birliği ile verilirken, jürinin “başvuranların Sözleşme’nin 5. maddesi kapsamında geri kalan diğer şikayetlerinin kabul edilebilirliğini ve esasını incelemeye gerek yoktur (no need to examine)” ifadesine Litvanyalı hakim Egidijus Kuris karşı oy kullandı.

Kuris, görüşünde verilen bu kararın Mahkeme’ye olan güveni sarsabileceğini ve sorumlu devletin bazı ihlallerden kaçabileceği algısını uyandırabileceğini ifade etti. Mahkeme özellikle toplu davalarda şikayetlerle boğulduğunda, “incelemeye gerek yoktur” ifadesi sorumlu Devlet’in Sözleşme’yi ihlal etme sorumluluğundan kaçabileceğinin bir işareti olarak algılanabilir.

Kuris aynı zamanda diğer hakimlerin şikayetleri incelememe kararına pragmatik anlamda alternatif sunamadığını ve dolayısıyla sonuç olarak karara katıldığını ancak bunun ifade ediliş şeklinin sıkıntılı olduğunu belirtti:

“Ne yazık ki, “incelemeye gerek yok” formülü, Mahkeme’nin mevcut davada kendisini bulduğu olağanüstü durum için kesinlikle yeterli değildir. Bu formülden kaçınılması gerekiyordu ve kolayca kaçınılabilirdi. Bu ifade talihsiz,arızalı ve yanıltıcıdır. Çünkü karar kısmında kullanılması, ilgili şikayetlerin değerli olmadığını iddia etmektedir. Ancak bu şikayetlerin her biri incelenmeyi hak ediyor.”