Avrupalı vatandaş, bir litre benzin için en fazla 1,90 birim (dolar) verirken, Türk vatandaşı 7,75 birim (Türk Lirası) veriyor. Avrupalı 100 dolar ile deposunu doldururken Türk vatandaş 45 litrelik deposunun dolum için 348 lira vermek zorunda.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan daha önce yaptığı açıklamalarla gündem belirliyor, bir konunun günlerce konuşulmasını sağlıyordu.
Son birkaç yıldır ise var olan tartışmalara ilişkin yaptığı çıkışlarıyla polemiklere yol açıyor.
Bunun en bariz örneklerinden birini 5 Temmuz 2021 Pazartesi günkü açıklamasıyla ortaya koydu Cumhurbaşkanı Erdoğan.
Kabine toplantısının ardından konuşan Erdoğan, “Döviz kurunda yaşanan dalgalanmaların vatandaşa yansımasını en aza inmesi için gerekli önlemleri aldık. Bugün mazotta 2 lira, benzinde 2,5 lira ÖTV almamız gerekirken mazotta 73, benzinde 83 kuruş ÖTV alıyoruz. Az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi almak suretiyle gelir vergisine yeni bir dilim ekledik” dedi.
Ardından da “Şu anda Avrupa’da benzinin ve motorinin hem en ucuz olduğu hem de en az vergilendirildiği ülke biziz. Eskiden arabalarının depolarını doldurup öyle sınırlarımızdan içeri girerlerdi, şimdi iş tersine döndü depoları fulleyip sınır dışına çıkıyorlar” ifadelerini kullandı.
Erdoğan’ın açıklamasına toplumun farklı kesiminden insanlar, anında sosyal medyada tepki gösterdi.
Türkiye’de akaryakıt ucuz mu?
Türkiye’nin farklı isimler altında topladığı vergilerin vatandaşın canını fazlasıyla yakmasına rağmen akaryakıtta alınan Özel Tüketim Vergisi’nin (ÖTV) düşük olduğunun savunulması bir yana benzin ve mazotun ucuz olduğunun iddia edilmesi şaşkınlığa neden oldu.
Peki gerçekten en ucuz benzin ve mazot Türkiye’de mi? Niye komşu ülkelerden gelen insanlar, depolarını doldurup öyle sınır dışına çıkıyor?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, euroyu baz alıp hesap yaparak benzin ve mazotun Türkiye’de ucuz olduğunu savunuyor.
Bu durum, mantıksal olarak bir ölçüde doğruluk payı içeriyor. Ancak litrenin birim olduğundan hareketle farklı para cinsleri de birim olarak göz önünde bulundurup bir hesap yapıldığında ortaya farklı bir tablo çıkıyor.
Dünyada en ucuz benzin ve mazot hangi ülkede?
Türkiye Petrolleri’nin güncel akaryakıt fiyatlarına göre, benzin litre fiyatı 7,75, motorin 7,26 ve LPG ise 4,80 lira.
Bu rakamlar dolar veya euroya çevrildiğinde elbette ki, Avrupa ülkelerindeki akaryakıt fiyatlarına göre Türkiye’deki benzin ve mazot ucuz olarak insanların karşısına çıkıyor.
Ancak Türk vatandaşlarının gelirlerinin dolar ve euro cinsinden olmadığı değerlendirildiğinde ise hiçbir Avrupa ülkesinde bu fiyat yüksekliğinde benzin veya mazot satılmıyor.
Yapılan hesaplamalara göre 2021 Temmuz’da, dünyada benzinin ortalama litre fiyatı 1,18 dolar.
Dünyada benzinin en ucuz olduğu ülke 0.02 sentle Venezuela.
Bu ülkeyi ucuzluk konusunda sırasıyla takip eden ülkeler şunlar:
Benzin fiyatlarının en yüksek olduğu ülkelerden bazıları ise şöyle:
Dizelde de benzer bir durum sözkonusu.
Dünya genelinde yapılan ortalama hesaba göre bir litre mazotun fiyatı 1,05 dolar.
Kimi ülkelerde bu rakam çok daha düşük olurken kimi ülkelerde ise 2 doları buluyor.
Mazotun en pahalı olduğu devletler şöyle:
Mazotun en ucuz olduğu ülkelerde kategorisinde Venezuela yine başı çekiyor.
Bu ülkede mazot bedava. Venezuela’yı İran ve Suudi Arabistan takip ediyor.
Onların dışında mazotun en ucuz olduğu ülkelerden bazıları şöyle:
Avrupalı yaklaşık 2, Türkiyeli ise 8 birim karşılığında bir litre akaryakıt alabiliyor
Liste daha da uzatılabilir. Zira her ülkede satılan benzin ve mazotun fiyatı açık ve net.
Dolar cinsinde değerlendirildiğinde Türkiye’de kimi ülkelere göre mazot ve benzin ucuz.
Her ülkenin para birimi göz önünde alınıp vatandaşın alıp gücü hesaba katıldığında olay çok farklı bir boyut kazanıyor.
Avrupa’daki bir vatandaş en fazla iki birim vererek bir litre benzin alırken bir Türkiye vatandaşı yaklaşık 8 birim vererek bir litre alabiliyor. Yani bir Türk vatandaşı bir Avrupalı’dan kat kat daha fazla ödeme yaparak deposunu doldurabiliyor.
Kendi para birimi cinsinde değerlendirdiğinde Türkiye’den petrol ve benzine daha fazla ödeme yapan ülkeler de var elbette. Ama bunların hiçbir Türkiye gibi dünyanın ilk 20 büyük ekonomisi arasına girme iddiasında olan devletler değil.
“Önce abalıya vur, sonra caka sat”
Ekonomistlerin “Avrupa’da benzinin ve motorinin hem en ucuz olduğu hem de en az vergilendirildiği ülke biziz” iddiasına itirazları var.
Mustafa Sönmez akaryakıt kullananlardan bu yılın ilk 5 ayda 17 milyar lira ÖTV alındığını belirterek “Ama acısını araba alanlardan 24 milyar, tütün-içki kullanıcılarından 30 milyar, kola içenlerden bile 605 milyon lira ÖTV alarak çıkarmışsın. Vur abalıya. Sonra da kıyakmış gibi caka sat” dedi.
Twitter hesabındaki paylaşımında “Peki bu bir kıyaksa, bedeli kim ödüyor?” diye soran Sönmez, “Her paket sigaradan yüzde 81 vergi alınıyor. İçkiden, koladan, ev eşyasından ha keza. Bedeli öteki yurttaşa yıkıyor, sonra da jest yapmış gibi caka satıyorsun. Kimse yemez. Bu yırtık dikiş tutmuyor artık” ifadelerini kullandı.
“Zenginlerden az, tüketiciden çok vergi alınıyor”
“Az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi alıyoruz” sözlerine de itiraz eden ekonomist Mustafa Sönmez, şunları kaydetti:
“2021’in ilk 5 ayında 424 milyar TL vergi üretildi. Saray rejiminde vergi adaletsizliği sürüyor, yine tutulan kazlar yolundu. Tüketiciden alınan dolaylı vergiler yüzde 65’e yakın. Gelir vergisinin çoğunu ücretliler ödedi. Şirket-banka vergisi yüzde 16’da kaldı, servet sahipleri yüzde 2 ödedi.”
“Teşvik verilen petrolün dışarıya gitmesi felaket bir politika”
Prof. Dr. Özgür Demirtaş ise teşvik verilen petrolün dışarıya gitmesini “felaket” olarak niteledi.
Demirtaş, başka ülkedekiler gelip Türkiye’den depo doldurmalarının neyin göstergesi olduğunu şu sözlerle dile getirdi:
“Bu sizin iyi durumda olmanızı göstermez. Tam aksine sizin alım gücünüzün düştüğünü, paranızın feci şekilde değer kaybettiğini gösterir. Ayrıca teşvik verdiğiniz petrolün dışarı gitmesi de felaket yanlış politikadır.”
“Türkiye’de satılan akaryakıt yabancı için çok ucuz”
Ekonomist Oğuz Demir, üzülmesi gereken duruma sevinilmesine bir anlam veremediğini söyledi.
Türk halkının satın alma gücünün çok düştüğünü ifade eden Demir, “2000’den 2015 yılına kadar Türkiye’den vatandaşlar Bulgaristan’a gidip depolarını doldurup dönüyorlardı. Bunun sadece fiyatlarla ilgisi yok. Satın alma gücüyle ilgisi var” dedi.
“Euro cinsinden dünyanın en ucuz benzinini biz kullanıyor olabiliriz” diyen Demir, “Türkiye’de satılan akaryakıt yabancı için çok ucuz olabilir. Fakat Türkiye Cumhuriyet vatandaşı için çok pahalı. Yunanistan, Bulgaristan veya başka bir ülkeden birilerinin gelip eurosunu bozup deposunu doldurup gitmesi bizim için övünülecek bir durum değil” diye konuştu.
“Odaklanmamız gereken husus satın alma gücümüzün düşüklüğüdür”
Petrol fiyatlarının 77 dolar seviyesine çıktığını ve artışın da süreklik arz ettiğine dikkati çeken Oğuz Demir, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamasının arkasında bir zam sürprizinin olabileceğini ifade etti.
Oğuz şunları kaydetti:
“Bu saatten sonra ya daha fazla ÖTV bindirecekler ya da doğrudan zam yapacaklar. Zaten petrol fiyatları da bundan sonraki süreçte akaryakıtın daha da yüksek fiyatlarla satılmasını beraberinde getirecektir. Elektrik ve doğalgazdaki zamma yakın bir artış gelirse hiç şaşırmam. Bizim odaklanmamız gereken husus satın alma gücümüzün düşüklüğüdür. Bu satın alma gücünden ötürü Türkiye ucuz ülke oldu. Bir Yunan veya Bulgar vatandaşının gelip Türkiye’de deposunu doldurup gitmesi değil, Türkiye vatandaşının satın alma gücünün yüksekliğiyle övünmemiz gerekiyor.”
Öteden beri benzin ve mazot fiyatı tartışmaları yaşandığında insanların “Ben hep 100 liralık alıyorum” diye savunma yaptıklarını hatırlatan Oğuz Demir, “Hep 100 liralık benzin aldığında o litrenin düşmemesidir satın alma gücü. Peki durum öyle mi? İki yıl önce 100 lirayla benzin alan kişi bugün aynı litreyi mi alıyor?” ifadelerini kullandı.
KAYNAK: INDEPENDENT TÜRKÇE – ADEM DEMİR
