Türkiye’nin Irak’taki faaliyetleri çatışmayı körüklüyor

HEWLER – Türkiye, Federe Kürdistan Bölgesi’ndeki 28 askeri ve 3 istihbarat üssüne yenilerini ekledi. Son dönemlerde “eğit-donat” tarzı paramiliter grupların eğitilmesi, Kürt, Sünni ve Şiiler arası çatışma riskini körüklüyor. 

Türkiye, Irak’ta çoklu politik oyunlarla haklar ve mezhepler arası çatışmaları körüklüyor. Irak Hükümeti’ni statüsüz bir Şengal’e ikna eden Türkiye, Kerkük’ün kontrolü konusunda ikna çalışması yürütüyor. Aynı zamanda Federe Kürdistan Bölgesi’nde kurduğu askeri üsleri arttıran Türkiye, muhalifler adı altında “eğit-donat” tarzı Sünni örgütlenme ağını genişletiyor. Özellikle Musul’un kuzeydoğusunda yer alan Başîqa Gedu Askeri Üssü’nde Şii karşıtı Sünnileri askeri eğitimde geçirmesi dikkati çekiyor. Başîqa Üssü’ne 18 Nisan’da atılan 3 roket mermisinin de bu gelişmelerle bağlantılı olduğu belirtiliyor. 

MUSUL ÜZERİNDE PLAN 

Türkiye aynı zamanda Federe Kürdistan Bölgesine askeri ve Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) yer aldığı yeni üsler kuruyor.  Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) üzerinde kurduğu etki ile Irak merkezi hükümetini baskılamaya çalışan Türkiye, bu çerçevede 9 Ekim 2020’de Bağdat ve Hewler arasında Şengal üzerine anlaşma imzalattı. Antlaşma ile Şengal bölgesine Irak askeri güçlerini göndermeyi amaçlayan Türkiye, diğer yandan silah ve eğitim desteği adı altında Türkmen Sünni güçlerini Musul’da örgütlemeye devam ediyor. Irak yönetimine “muhalif” olduğu ileri sürülen bu Sünni oluşum ve aşiretler, yeni bir savaşı körükleyecek duruma geldiği ifade ediliyor. 

YENİ ÜSSLER KURULUYOR

Türkiye’nin örgütlemelerini yürüttüğü Federe Kürdistan Bölgesi’ndeki eski ve yeni üslerin isimleri şöyle: İlk askeri üssü 1994’te Hewlêr’e (Erbil) 25 kilometre uzaklıkta bulunan Selahaddîn beldesinde kuruldu. Burada Türk özel timlerine ait bir birlik de bulunmakta. Daha sonra  Hewlêr, Zaxo, Silêmanî, Duhok, Diyana, Batufa, Bamernê, Amêdiyê, Kanîmasî bölgelerinde de üsler açtı.

Diğer askeri üssler; Batufa, Kanîmasî (Girêbaruxê), Bamernê lojistik ve havaalanı askeri üssü, Sinkê, Bêgova (Girê Biyê), Geliyê Zaxo, Sîrê (Şêladizê), Sîrê (Şîrtê), Kupkê, Berwarî’ye bağlı Qimrê Askeri Üssü, Koxê Spî, Deriyê Dawetiyê, Çiyayê Serzêrî Askeri Üssü, Meqlub dağı eteklerinde bulunan Zêlkan bölgesinde bulunan askeri üs, Başîqa Gedu (Musul’un Kuzeydoğusunda) askeri üssü, Mızurê bala (Barzan mıntıkası), Mesif Asos, Mergê Askeri Üssü. “

MİT’in üslendiği yerler ise, “Amediye ilçesi, Batufa bölgesi, Zaxo’ya bağlı Bêdarê Mahallesi iken, buralarda Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) bağlı tabur, tugay, ağır silahlar ve 5 bin asker bulunuyor.”  

SON ÜSLER 

Bradost hattı ve Sidêkan çevresinde kurulan üslere bir yenisi eklendi. Hesen Beg tepesine PKK’lilerin telsiz konuşmalarını dinleyebilmek için gözlem noktası kuruldu. Xuşkan köyüne yakın Helgurt Dağı ve Haci Umran tarafında da gözlem noktası ve karakol kurmak için çalışmalar başlatıldı. Hesaari Sekran Dağı, Memixan yolu üzeri ve Dola Alana sınırı, Rayat ve Berde Zer’dê de yeni karakollar kuruldu. Gundejor, Gelejêr, Şoreye bölgelerine kontrol noktaları kurulduktan sonra, oradan da Belekatî bölgesine geçip Dêlze ve Berdebokşan’dakî karakollara yenileri eklendi. Rewanduz ilçesi çevresinde Zinê Wertê’nin karşısındaki Helemond Tepesi üzerine peşmerge elbiseli askerler yerleştirildi. Rewanduz çevresinde ağır silahlarıyla birlikte büyük bir güç Gerwani Xiwaru köyüne gönderildi. (Oradaki karakol PKK ve YNK’ye karşı yürütülen iç savaş döneminde Türkiye tarafından PKK ve YNK’ye obüs ve havan atmak için de kullanılıyordu). Ayrıca Qesre, Gocar, Xaneqa, Kolitar, Mamerut, Pişt Mergê ve Balayan yolu üzerindeki karakollarını yenilendi.

SÜNNİLER İÇİN ASKERİ EĞİTİM ÜSSLERİ 

Daha önce basında Türkiye’nin Habur Sınır Kapısı’ndan Duhok ve Başika bölgesine çok sayıda silah sevkiyatı yaptığı ve bu silahların Irak merkezi hükümetine muhalif güçlere yapıldığı haberleri çıkmıştı. Bu silah sevkiyatı ve maddi yardımlarının yanı sıra, başta Musul’un kuzeydoğusunda bulunan Başika ve Hewlêr’e 25 kilometre uzakta olan ve 1994 yılında ilk Türk üssü olan Selahaddîn beldesinde bulunan üssüne ait alanda, Tarık El Haşimi ile hareket eden eski Musul Valisi Esil En Nuceyfi ve Sünni Aşiret liderlerinden olan Ali Hatem Suleyman’a bağlı güçlere ait olduğu belirtilen 750 kişinin eğitildiği öğrenildi. 

Bu yılın başında birinci devre olarak başlayan bu eğitimlerin ne kadar süreceği bilinmezken, daha önce eğitimleri tamamlanan ama hala orada bulunan Roj Peşmergeleri’nin komuta kademesinin Behdinan bölgesindeki diğer askeri üslere gönderildiği belirtiliyor. 

POLİTİKA TEPKİ TOPLUYOR

Türkiye’nin Irak ve Federe Kürdistan Bölgesi’nin iç işlerine derinlemesine müdahil olması bölge halkını huzursuz ediyor. Federal Kürdistan Bölgesi’nde bu kadar Türk askeri ve MİT üslerinin bulunması ve sürekli bir hava hareketliliği yaşanması bölge halkının tepkisine neden oluyor. Yine Irak merkezi yönetiminin Türkiye’nin Kerkük’te bulunan Türkmeneli Cephesi üzerinden Irak’ta karışıklıklar çıkartmasına sessiz kalması, Şii hareketler ve bölge halkının tepkisine yol açıyor. 

Türkiye’nin Şengal başta olmak üzere Irak topraklarına yönelik dayatmalarına Irak hükümetinin taktik hesaplarla yaklaşıp dayatmaları kabul etmesi, Irak Parlamentosu içindeki muhalif kesimleri de rahatsız ediyor.

MA / Erdoğan Altan