ABD Başkanı Joe Biden, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı ne zaman arayacak?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO müttefikleriyle olan sorunlu ilişkilerini yeniden rayına oturtma çabası kapsamında ABD ve Batı karşıtı söylemlerini yumuşatmış olsa da ABD Başkanı Joe Biden, bu çabaya şu ana kadar ‘sessiz kalarak’ yanıt verdi.

Oysa bir önceki Başkan Donald Trump, 2016’da seçildikten günler sonra Erdoğan’ı aramıştı.

Beyaz Saray’daki görevine başlamasının üzerinden iki ay geçmesine rağmen Biden’ın hala Erdoğan’ı aramamış olması kimi çevrelerce endişe verici bir işaret olarak yorumlanıyor.

Birbirlerini stratejik ortak olarak gören Ankara – Washington arasındaki ilişkiler, son yıllarda Suriye’deki görüş farklılıkları, Türkiye’nin Rusya ile yakın iş birliği ve son dönemlerde ABD’li yetkililerin ‘istikrarı bozucu’ olarak tanımladığı Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki faaliyetleri gibi farklılıklar nedeniyle giderek kötüleşti.

Erdoğan hükümeti içerisindeki birçok kişi, gerilimlere rağmen Erdoğan’la kişisel yakınlığı olan ve ona Türkiye’nin insan hakları sicili hakkında herhangi bir ders vermeyen Trump yönetimin dört yıl daha görevde kalmasını umuyordu.

Biden ise, daha başkan seçilmeden New York Times’a verdiği bir mülakatta, Türkiye’da “otokrat” Erdoğan’a karşı muhalefeti destekleyeceğini söylemiş bu ifadeler Türk yetkililerce tepkiyle karşılanmıştı.

Türk yetkililer, kamuoyuna Beyaz Saray’dan telefon gelmemiş olmasını ciddiye almadıklarını gösteriyor ve görüşmelerin farklı seviyelerde yapıldığını dile getiriyor. Adının açıklanmasını istemeyen üst düzey bir Türk yetkili, Erdoğan’ın ofisinin bu konuda ‘heyecan duymadığını’ belirtiyor.

Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, geçtiğimiz günlerde “Biden neden hala Erdoğan’ı aramadı?” sorusuna, Başkanın hala konuşmadığı çok sayıda dünya lideri olduğuna işaret ederek “Bir noktada Erdoğan’ı da arayacağından eminim.” cevabını vermişti.

‘Batı karşıtı söylem ve artan otoriterlik, Türkiye’yi birkaç müttefikle baş başa bıraktı’

AP’nin haberine göre, ‘kendinden emin bir dış politika, Batı karşıtı söylem ve artan otoriterlik’ nedeniyle birkaç müttefikle baş başa kalan Türkiye, sıkıntılı ekonomisini kurtarmak için yabancı yatırımları çekmeye çalışıyor.

Erdoğan, sorunlu ilişkileri düzeltmek ve uluslararası izolasyonu sona erdirmek amacıyla yeniden ABD, Avrupa ülkeleri ve diğer eski müttefiklerine ulaşma gayreti içerisinde.

NATO’yu güçlendirmenin yanı sıra uluslararası ittifakları ve geleneksel bağları yeniden tesis etmekten söz eden Biden, ilişkileri yeniden kurmak ve Türkiye’yi Rusya’nın nüfuz alanından çekmeye çalışmakla ilgilenecektir.

Ancak analistler, Türkiye’nin Rus S-400 uçaksavar sistemi alma kararı da dahil olmak üzere, iki ülkenin aynı fikirde olmadığı bir dizi sorun göz önüne alındığında, ilişkileri yeniden eski haline getirmenin (reset) çok zor olacağını söylüyor. Washington, Rus S-400 sisteminin NATO’nun yanı sıra F-35 savaş uçağı programı için tehdit oluşturduğu konusundaki ısrarını sürdürüyor.

Washington, Türkiye’yi F-35 üretim programından çıkardı ve geçen yıl üst düzey Türk savunma sanayisi yetkililerine yaptırımlar uyguladı ayrıca askeri ihracat lisanslarına yasak getirdi.

“S-400’ler Türk topraklarında kaldığı sürece yaptırımlar kaldırılmaz”

Türkiye, ülkeye 2 buçuk milyar dolara mal olan Rus sisteminin NATO için tehdit olmadığını ve sorunun çözümü için defalarca diyalog çağrısında bulunduğunu savunuyor.

Washington ise, Rus sistemi Türk topraklarında kaldığı sürece yaptırımların kaldırılamayacağını belirtiyor.

Antony Blinken, ABD Dışişleri Bakanı olmak için çıktığı Senato konuşmasında, Türkiye’yi “sözde stratejik ortak” olarak tanımladı ve Türkiye’nin bir müttefik gibi davranmadığını belirterek, “Bizim sözde stratejik müttefikimizin, en büyük stratejik rakibimiz Rusya ile aynı çizgide olması kabul edilebilir değil.” dedi.

Suriyeli Kürt savaşçılara verilen destek

Suriyeli Kürt militanlara verilen ABD desteği ayrı bir tartışma konusu. Ankara, Suriye’deki Kürt savaşçıların PKK’nın ayrılmaz bir parçası olduğunu belirtiyor. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da, Washington’un Suriyeli Kürt savaşçılarla temasını durdurmadığı sürece ilişkilerin ilerleyemeyeceğini ifade etmişti.

Biden, 2019’da asker çekme kararı nedeniyle Trump’ı, ABD’nin müttefiklerine ihanetle suçlamıştı. Söz konusu adımın ardından Türkiye, Suriye’nin kuzeyinde askeri operasyon düzenlemişti.

Doğu Akdeniz’de Türkiye’ye baskı

Biden yönetiminin iki NATO üyesi ülke olan Türkiye ile Yunanistan arasında çıkmaza sebebiyet veren Doğu Akdeniz’deki enerji meselesinden ötürü Ankara’ya baskı uygulaması muhtemel görünüyor.

Türkiye bir süredir tartışmalı sularda enerji rezervi arayışını durdururken Erdoğan da hararetli söylemlerini yumuşattı.

Trump’a göre Biden yönetiminin demokrasi ve insan haklarına daha fazla önem vermesi bekleniyor.

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile telefon görüşmesi sırasında ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Türkiye için ‘demokratik kurumların, kapsayıcı yönetimin ve insan haklarına saygının önemi’nin altını çizdi.

ABD: Türkiye, Fethullah Gülen’in iadesi için belge sunmadı

Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçtiğimiz günlerce İnsan Hakları Eylem Planı açıkladı. İnsan hakları alanında iyileştirmeler yapmak için reform sözü verdi.

Ancak analistler, bu açıklamanın büyük bir etki yaratma veya yüksek profilli kişilerin cezaevlerinden tahliyesine yol açma olasılıklarının düşük olduğunu dile getiriyor.

Türkiye ayrıca, 2016’daki başarısız darbe girişimini düzenlemekle suçladığı ABD’de yaşayan Fethullah Gülen’in iadesini istiyor.

ABD’li yetkililer, Ankara’nın iade edilmeye imkan tanıyacak kanıt ve belgeleri sunamadığını vurguluyor. Ankara ise Washington’ı Gülen’e koruma sağlamakla suçluyor.

Halkbank davası

Washington ile Ankara arasındaki ilişkileri test eden konulardan biri de İran’ın 20 milyar dolarlık ABD yaptırımlarını delmesine yardım etmekle suçlanan Halkbank’a yönelik yargılama.