ANALİZ | CUMALİ ÖNAL
İsrail, Afrika’nın görece en istikrarlı bölgelerinden biri olan Somaliland’ı tanıyan ilk ülke olarak önemli bir stratejik adım attı. Somaliland da İbrahim Anlaşmaları’na katılacağını açıklayarak İsrail’e karşılık verdi. Başkent Hargeisa başta olmak üzere ülke genelinde karar, coşkulu kutlamalara sahne oldu. İsrail bayrağı başkentteki büyük binalardan birine yansıtıldı.
İsrail’in attığı adımın bölgede uzun vadeli ciddi etkiler meydana getirmesi bekleniyor. Karara ilk tepki Türkiye, Mısır, Cibuti ve Somali’den geldi. Her üç ülke de İsrail’in aldığı kararı kınadıklarını duyurdular.
Somali iç savaşının başladığı 1991’de bağımsızlığını ilan eden Somaliland, Somali’yi kasıp kavuran iç savaş ve terör eylemlerinden uzak durmayı başardı.
Dünyanın en önemli su yollarından biri olan Babul Mendeb Boğazı’na hakim bir noktada yer almasından dolayı son yıllarda dünyanın dikkatlerini üzerine çeken ülkelerden biri olan Somaliland’ın İsrail için çok daha başka anlamları bulunuyor.
Özellikle Yemen’deki Husiler, İran’dan sonra İsrail için en büyük tehdit unsuru durumunda. Zaman zaman İsrail’e füze saldırıları gerçekleştiren Husiler, Aden Körfezi ve Kızıldeniz’de zaman zaman deniz ticaretini etkileyen hamlelerde bulunuyor. İsrail Somaliland’a yerleşmesi durumunda Husileri çok daha yakından izleme şansı yakalamış olacak.
İsrail’in Afrika’daki en önemli müttefiklerinden biri olarak bilinen Etiyopya da, İsrail’in ve muhtemelen ABD’nin de desteğiyle Somaliland ile daha yakın ilişkiler kurabilecek ve denize ulaşım yolunu garanti altına alacak. İsrail Somaliland üzerinden Etiyopya ile daha yakın ilişkiler kurabilecek.
Denize kıyısı bulunmayan Etiyopya uzun süredir Somaliland ile denize çıkış için görüşmelerde bulunuyor. Ancak Mısır, Nil sularının en önemli kaynağı durumundaki Etiyopya’nın Somaliland ile bu tür bir anlaşmaya varmasını engellemeye çalışıyor.
Türkiye de, Etiyopya’nın Somaliland ile bir anlaşmaya varmasını engellemek için Etiyopya ve Somali arasındaki ilişkileri düzeltmek amacıyla Ankara sürecini başlatmış ancak bunda pek başarı sağlayamamıştı.
İsrail ve Somaliland arasındaki stratejik adıma Birleşik Arap Emirliklerinin ön ayak olduğu tahmin ediliyor. Somaliland’ın liman kenti Barbera’da üssü bulunan BAE, bu üs üzerinden Afrika’daki operasyonlarına lojistik destek sağlıyor. Son yıllarda özellikle Sudan’daki katliamlarla adından söz ettiren Hızlı Destek Güçleri’nin temel sponsoru olan BAE’nin Barbera üzerinden ağırlıklı olarak bu güce askeri ve finansal yardım ulaştırdığı öne sürülüyor.
BAE ve İsrail arasındaki açık/gizli işbirliği Doğu Akdeniz’de de kendini gösteriyor. İsrail, Kıbrıs ve Yunanistan arasındaki işbirliğinin derinleşmesinde BAE’nin önemli bir rol oynadığı belirtiliyor.
İsrail’in adımından sonra gözler ABD Başkanı Donald Trump’a çevrilmiş durumda. Ancak Trump ilk tepki olarak, İsrail Başbakanı Netanyahu’nun Somaliland’ın bağımsızlığını tanıma yönündeki önerisini “incelemesi” gerektiğini söyleyerek, bu konuda hemen adım atmayacağını belirtti.
ABD Afrika Komutanlığı Başkanı General Dagvin Anderson, geçen ay Somaliland’ı ziyaret etmiş, bu adım ABD’nin Somaliland’I tanıyacağı yönünde yorumlara yol açmıştı. Somaliland Cumhurbaşkanı Mohamed Abdullahi “Cirro’’ temmuz ayındaki bir açıklamasında, tanınma karşılığında ABD’ye Bab el-Mandeb Boğazı yakınlarındaki Aden Körfezi kıyısında bulunan stratejik Berbera limanı ve havaalanına erişim ile lityum da dahil olmak üzere kritik mineraller konusunda işbirliği teklif etti. Ancak Trump konuyu görüşmesi gerektiğini belirterek, teklifi yanıtsız bırakmıştı.
İsrail’in stratejik hamlesinin istikrarı ve bölgedeki en güçlü demokrasisiyle adından söz ettiren Somaliland’ı bir ateş çemberine sürükleme ihtimali bulunuyor. Özellikle Somali’de faaliyet gösteren El Kaide ile bağlantılı El Şebab örgütünün bu ülkeyi de hedef alması ihtimal dahilinde.
Ayrıca Somaliland’ın tanınmasını istemeyen bölge ve bölge dışı oyuncuların da Somali’nin yanında yer alarak bu ülkeye baskı yapma ihtimali bulunuyor.
Eski İngiliz sömürgesi olan Somaliland, 1960 yılında bağımsızlığını ilan ettikten hemen birkaç gün sonra güneydeki eski İtalyan sömürgesi Somali ile birleşti. Ancak Siad Barre’nin dikta yönetimi altında, özellikle Somaliland’ı oluşturan klanlara yönelik baskılar bölgede büyük bir rahatsızlık meydana getirmiş, Barre’nin 1991 yılında halk ayaklanmalarıyla devrilmesinden hemen sonra Somaliland bağımsızlığını ilan etmişti.
Kaynak: Tr724
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***