YORUM | YÜKSEL DURGUT
Dünyanın gündemi son günlerde Çin’de görevden alındıktan sonra ortadan kaybolan iki bakanın akıbeti ile meşgul. Nüfusuyla dünyanın en kalabalık ülkesi ve dünya ekonomisine yön veren Çin’de bakanlık düzeyine yükselebilmek zaten başlı başına çok zor. O koltuklara oturabilmek için ülkenin en üst idari organı olan Devlet Konseyi’nin armasını yakanıza takabilmeniz gerekiyor. Çin’in tarihinde devlet kademelerinde önemli görevlerde bulunduktan sonra bir gece ansızın ortadan kaybolan üst düzey yetkililer de var.
Çin’in Dışişleri Bakanı Qin Gang birkaç ay önce resmi bir açıklama yapılmadan görevinden alındı. Savunma bakanı Li Shangfu da geçtiğimiz haftalarda gece yarısı 5 yıl boyunca görev yaptığı görevinden yolsuzluk iddialarının ayyuka çıkması sonucu koltuğunu kaybetti. Shangfu hakkındaki yolsuzluk iddiaları nedeniyle soruşturma altında olduğu da gelen bilgiler arasındaydı. Ancak Gang’ın işlediği iddia edilen günahların ne olduğu henüz bilinmiyor. Çin’de göreve gelebilmek için resmi olarak devlet konseyi üyesi olmanız gerekiyor. Bu yüzden de Li gibi halefi Wang Yi de konsey üyesi.
Politikada kabinede görev yapan bir bakanı kaybetmek talihsizlik, kısa sürede ikincisinin görevden alınması ise dikkatsizlik ve tecrübesizlik olarak yorumlanır. Bakanların görevden alınması konusunda resmi bir açıklamanın yapılmaması da spekülasyonları beraberinde getiriyor.
Çin Halk Cumhuriyeti’nin partili Başkanı Xi Jinping, iktidara geldiği 2012 yılından beri yolsuzlukla mücadelesinin yanı sıra, beraberinde yürüyen yol arkadaşlarını da kilit noktalarda göreve getirmesiyle tanınıyor. Bu yüzden de uluslararası düzeyde önemli iki pozisyonda bulunan savunma ve dışişleri bakanlarının kendisi tarafından bu mevkilere getirilerek görevden alınması verdiği kararların tartışılmasına yol açtı.
Çin’de yaşananlar sadece bununla sınırlı değil. Dışişleri Bakanı Gang’ın görevden alınmasından kısa bir süre sonra da Halk Kurtuluş Ordusu’nda iki üst düzey yönetici de görevlerinden alındılar. Bu kişiler Çin’in füze programı Roket Gücü’nde görevli iki kişiydi. Başkan Jinping, Çin’in füze programını denetleyen Roket Gücü’nü 2015 yılında kurmuştu. Bu yüzden de bu birime bebeği gibi bakıyor.
Çinli analistler de bu tasfiyelerin ardından ikiye bölündü. Kimileri bu görevden almaları Xi’nin gücünü gösterdiğini, kimileri de zayıflık göstergesi olarak yorumluyor. Jinbing, parti başkanı ve cumhurbaşkanı olarak benzeri görülmemiş bir seçim galibiyetiyle üçüncü dönemini yaşıyor. Ülke genelinde Xi’ye yönelik övgüler hız kesmeden devam ediyor. Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurucusu devrimci Mao Zedong’dan daha başarılı olduğu ise bilinen bir gerçek. Birçok çıkışıyla Mao’nun bile otoritesine karşı meydan okuma olarak görülen bu başarısı küçümsenemez.
Başkan Mao’nun en sadık yardımcısı olarak yüksek mevkilerde görev yapan ve Mao’dan sonra halef olarak kabul edilen, devrime ihanet etmekle suçlanıp 1967’de tutuklanarak cezaevinde hayatını kaybeden Liu Shaoqi gibi Çin’in tarihinde karanlık sayfalar var. Mao’nun halefi olarak tayin edilen Lin Biao da bunlardan birisi. Başarısız darbe girişiminin ardından Moskova’ya kaçmak isterken 1971 yılında Moğolistan’da bir uçak kazasında ölüyor. Ölümünden sonra da bir hain olarak adlandırılıyor. Ölümünün arkasındaki sır perdesi hiçbir zaman aydınlatılamıyor.
Bir siyasi partinin veya hükümet üyesinin yaptığı hatalardan temizlenmesi ve halkın saygınlığına siyasi olarak kabul edilebilirliğine kavuşturulması sürecinin yaşandığı Çin’deki ‘siyasi rehabilitasyon’ merkezlerinde Deng Xiaoping döneminde rehabilite edilen siyasilerin arasında hem Deng’in kendisi hem de Liu da var.
O günlerden bugüne Asya’nın en uzun, dünyanın Nil ve Amazon’dan sonra üçüncü en uzun nehri olan Yangtze’den çok sular aktı. Çin Halk Cumhuriyeti’ni dünyanın ekonomisinde söz sahibi olmasına katkı yapan yukarıda bahsini ettiğim kişiler zamanla milyonlarca insanı sefaletten kurtardığı için kahraman olarak anılmaya başlandı.
Ancak şimdilerde bu piyasa ekonomisi, milyonerler ve ardından milyarderler üretti. Üretim çoğaldıkça servet eşitsizlikleri katlanarak büyüdü. Ucuz işgücü, yüksek kâr oranları ve düşük maliyetler nedeniyle bırakın grev yapmayı, örgütlü sendikaların oluşmasına bile izin verilmediği halde Batı, Çin’in bu ekonomik modeline gıpta ile bakmaya başladı. Çin’in vizyonu ise, bu ekonomik kazanımdan herkese pay düşmeden, birkaç kişinin zengin olması üzerine kurguluydu.
Küçük adımlarla ilerlemeye devam eden kapitalizmin bu versiyonu, yeni bir orta sınıf oluşturdu. Çin Komünist Partisi’nin temsil etmeyi amaçladığı emekçi sınıfı hep yoksul kalmayı sürdürdü. Şimdiki Başkan Xi’nin ‘refah’ sloganı ülkede daha önce selefleri tarafından gerçekleştirilen girişimlerin bir benzerini yansıtmaya devam ediyor.
Başkan Xi Jinping tez canlı bir lider. Verilen kararların bir an önce hayata geçmesini isteyen bir kişi olarak biliniyor. Savunma bakanının ortadan kaybolması sonrası ülkenin askeri faaliyetleri de etkilenmemiş görünüyor. 17 ve 18 Eylül’de yaklaşık 100 Çin savaş uçağı Tayvan’ın etrafında uçtu ki bu, bu kadar kısa bir süre içinde alışılmadık derecede yüksek bir sayı. Başkan Xi’nin bu aceleci kararlarının jeopolitik açıdan ne anlama geldiğini ileride göreceğiz.
Şimdiye kadar ülkenin ekonomik ya da siyasi yönelimine karşı önemli bir iç direniş olduğuna dair bir belirti yok; ancak bunun nedeni, artan genç işsizlik oranıyla birlikte geleceğin henüz yazılmamış olması olabilir. Çin ve dünya için açık olan tek şey, önümüzde ilginç zamanların olduğudur.
Çin lideri Xi Jinping bir açıklamasında, işinin ehli kabiliyetli kişilerin yetiştirilmesinde, o ülkenin siyasi partilerinin ve iktidarların, “Yükselişini, düşüşünü, hayatta kalmasını ya da yok olmasını büyük ölçüde belirlediğini” söylemişti. Bu ortadan kaybolmalar, Komünist Parti ya da Başkan Xi’nin yönetimi için o kadar da önemli değil, tek arzusu yeter ki iktidarı tepetaklak olmasın.
Türkiye’de bu haberi engelsiz paylaşmak için aşağıdaki linki kopyalayınız👇
Kaynak: Tr724
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***