Merkez Bankası (TCMB), 1 Amerikan Doları’nı 20 Türk Lirası’nın (TL) altında tutmak için ismi konulmamış sermaye kontrollerine sarılsa da imza attığı radikal kararlar dövizi tutmaya çare olmadı.
Dolar TL kuru TCMB tabelasında 19,25 olarak görünse de “altının kalbi” İstanbul Kapalıçarşı’da kuyumcular 19,55 TL’den satıyor. Kapalıçarşı döviz kuru hafta içinde 19,70 TL’ye kadar yükseldi, euro 21,30 TL’ye çıktı.
Goldman Sachs, HSBC ve Morgan Stanley gibi finans devleri yıl sonu için dolar TL kuru tahminlerini 21 TL’den 24-27 TL aralığına taşıdı.
Bankalar arası (INTERBANK) döviz kuru ile serbest piyasa arasında makas giderek açılıyor. TMCB en azından banka kapısını sıkı sıkı sürgüleyerek, döviz talebini kısabileceğini zannediyor.
BAVULLA DOLAR DEVRİNE GERİ DÖNÜLDÜ
Banka kapısından dönen tasarruf sahipleri döviz almak ya da satmak için döviz bürolarının yolunu tutuyor. İkili kur sistemi er ya da geç patlar.
TCMB kur şokunun öncü şoklarına rağmen Hazin ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin tabiri ile “Epistomolojik” kopuşta ısrar ediyor. Klasik ve herkes tarafından kabul görmüş Ortodoks para politikası yerine, Heterodoks kararlara imza atılıyor.
Evvela bankalara döviz ve altın alım-satım farkını açın talimatı verildi. Bankalar 18,90 TL’den aldığı doları 19,55 TL’den satıyor.
Altın ve gümüş alım-satım işlemlerinde asgari fark yüzde 3. Ancak bunların zerre kadar tesiri olmayınca şirketlerin günlük döviz alabilme limiti 5 milyon Türk Lirası’ndan 2,5 milyon TL’ye indirildi.
EXCEL TABLO İLE MERKEZ BANKASI’NA
Döviz büroları ve bankalar günlük 500 bin TL üzerinde döviz talep eden herkesi tek tek fişliyor. İki gün evvel bu sınır da 250 bin TL’ye çekildi.
Kişi ya da şirket hakkında ayrıntılı bilgilerin yer aldığı excel tablo hâlinde TCMB’ye e-posta ile yollanıyor. Milyonlarca döviz işleminin bu şekilde Merkez Bankası tarafından takip edilmesi fiilen imkânsız. Buna rağmen excel tabloya onay gelmeden döviz satılamıyor.
7 Ağustos 1989 tarihinde yayımlanan 32 sayılı karar ile liberalleşen döviz piyasasında 1980’lerin öncesine dönüldü. Resmîyette serbest dalgalı kur denilse de kontrollü kur rejimine geçildi. Sabit kur rejiminin nispeten esnek hâli.
Koskoca TCMB hangi şirketin kaç dolar aldığını takip ediyor. Sermaye kontrollerinden başka çaresi kalmadı. Zira kasa 43 milyar dolar açık verdi.
ÇİN VE RUSYA DÖVİZLERİ GERİ ALSA PARA YOK
Katar, Güney Kore, Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, Rusya ve Suudi Arabistan merkez bankalarından swap (faiz mukabilinde dolar-TL takası) ya da döviz depo (mevduat) hesabı vasıtası ile gelen emanet dövizler bugün gitse ödemeler dengesi krizi patlak verecek.
Arabistan’dan seçim yardımı olarak gelen 5 milyar dolar iki haftada buharlaştı. Brüt rezervler 126 milyar dolardan 121 milyar dolara geriledi.
2022 yılında “Varlık Barışı” sayesinde bavulla gelen kaynağı meçhul 25 milyar dolar olmasa 48 milyar dolarlık cari açık finanse edilemeyecekti.
Ezcümle bir aylık ithalatın bedelini bile ödeyecek para yok kasada. 14 Mayıs 2023 Cumhurbaşkanlığı Seçimi ve 28’inci Dönem Milletvekilliği Genel Seçimi’ne 36 gün kalmışken döviz Saray’ın korkulu rüyası.
TÜİK’E GÖRE BİLE DOLAR 22,50 TL OLMALIYDI
Seçim ikliminde siyasî riskler de terazinin kefesine ilave edilir. Bu yüzden Borsa İstanbul’da hisse senetleri değer kaybederken, döviz kurları yükselir.
Döviz ve altın talebi her seçim arefesinde artar, yatırımcı nakite geçer. Seçim tarihi yaklaştıkça artan döviz talebi Merkez Bankası’nın elini zayıflatıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) mart sonu itibarıyla ilan ettiği yıllık yüzde 50 artan manşet enflasyon (TÜFE) bile esas alınsa bugün doların 22,50 TL olması lazım.
DOLAR TL KURU HANGİ SEVİYEDE OLMALI?
TÜİK’in yüzde 50 dediği TÜFE, Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) göre yüzde 112. Gerçek enflasyona daha yakın oranları ilan eden ENAG’ı esas alacaksak dolar 30-33 TL arasında olmalıydı.
Döviz artınca kur geçişkenliği sebebiyle ithal malların fiyatları katlanıyor. Buğdaydan nohuta, kırmızı mercimekten ayçiçeği yağına, mısırdan kırmızı ete hemen her gıda kaleminde ithalat müptelası olan Türkiye için döviz artışı küçük bir kıyamete denktir.
Seçime günler kala muhtemel bir kur şoku Saray’ın oyun planını yerle bir edebilir.
Deprem tahribatı ve hayat pahalılığı sebebiyle oyları Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun gerisine düşen AKP lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın son umutlarını suya düşebilir.
DOLARDA SİNSİ OYUN YENİDEN SAHNEDE
Böyle bir şoka karşı aşinası olduğumuz sinsi plan sahnede. 2021 yılı aralık ayında ilk defa sahnelenen “dövizde ters köşe” oyununun yeniden sahneleceği iddiası kulaktan kulağa yayılıyor.
YouTube’da bazı ekonomi kanalları ve Twitter’da etkili hesaplar “Dolar 11 TL’ye inecek” şayiasını dillendiriyor. Bu plandan vazgeçildiğini bir ay evvel YouTube kanalımda ayrıntılı ile aktarmıştım. Amma velakin yatırımcı hissiyatı bombardıman altında kolay değişir.
Yatırımcı iki yıl önceki şoku unutamadı.
İki yıl önce doların 11 TL’den 18,34 TL’ye birkaç günde tırmandırıldığı, akabinde kur korumalı mevduat (KKM) hamlesi ile yeniden 10,30 TL’ye kadar indirildiği günlerde alırken ya da satarken zarara uğratılan milyonlarca kişinin şuur altında aynı korku var.
Dolayısıyla döviz piyasasını manipüle etmek için işaret fişeği kâfi.
MERKEZ BANKASI’NIN BARUTU KALMADI Kİ!
Serbest piyasaya bile söz geçiremeyen, bir adım sonra döviz geliri olmayan herkese döviz işlemini yasaklamaya hazırlanan “TCMB’nin gizli nükleer bir döviz silahı olduğu ve doları 11 liraya indireceği” iddiasının hakikatte bir karşılığı olmaz ve dahi olmamalı.
Merkez Bankası sadece zaman kazanmak istiyor.
Seçime kadar doları 19,50, olmadı 20 TL altında tutmak için Saray’ın propaganda aygıtından ve trollerden gelen bu desteğe TCMB minnettar olmalı. 19,50 civarında hız kesse, birkaç haftada 19 TL’nin altına gerilese hiç fena olmaz.
Serbest Görüş:
dBenzinden sonra motorine rekor zam
dDolarda korkulan oldu
dSubay ve astsubay maaşına sürpriz zam
Hem şehir efsanesi gerçekmiş telaşına kapılanlar elde avuçta döviz ve altın namına ne varsa satmaya başlar hem de seçimden sonra doların önündeki setin bizzat TCMB tarafından yıkılacağını bilen ahbap çavuş yüzde 1-2 daha aşağıdan dolar toplar.
Erdoğan tipi başkanlık sisteminde olmadık iş değil. 2018 yılı ağustos ayında dolar 7,26 TL’ye kadar çıktı, arka kapıdan döviz satışı ile birkaç ay sonra 5,10 TL’ye kadar geriledi.
2021 yılı aralık ayında benzer şekilde evvela roket gibi fırlayan dövizi KKM ile 6-7 TL aşağı çektiler.
TCMB “KARA GÜN” PARASINI BİLE HARCADI
Bugün o güne kıyasla Hazine nakit açığı zirvede. Borç Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesinde. Hazine döviz borcu için yıllık yüzde 10’a yakın faiz maliyetine katlanıyor. Birikimli enflasyonun bitap düşürdüğü şirketler ve hane halkı döviz krizinin ayak seslerini işiyor.
6 Şubat Kahramanmaraş Depremleri’nin bütçe harcamalarını nasıl alt üst ettiği şubatta ortaya çıktı. Bütçe sadece bir ayda 174 milyar TL açık verdi. Üç aylık açık 300 milyar TL’ye yaklaştı. Yıllık bütçe açığının yarısı üç ayda tahakkuk etti.
Seçimin akabinde Türkiye’yi bir kur şoku bekliyor. Erdoğan kazanırsa daha şiddetli bir sarsıntı olacak.
Mevcut enkazın 20 yıllık fâili olduğu için seçimde bunun da faturası Erdoğan’a kesilecektir. Anketlere benzer bir sonuçla sandıktan Kılıçdaroğlu çıkarsa, Ortodoks politikalara ve Avrupa Birliği (AB) rotasına dönüş işareti kur şokunun şiddetini biraz azaltabilir.
Ancak onun da elinde sihirli değnek olmayacak. İhtiyat akçesini bile harcamış bir Merkez Bankası ile döviz buhranını aşmak kolay olmayacak. Acı bir reçete yudumlanacak.
Merkezi yönetim borç stoku 28 Şubat 2023 tarihi itibarıyla 4,3 trilyon TL. Borcun 1,5 trilyon TL tutarındaki kısmı Türk Lirası cinsi, 2,7 milyar TL tutarındaki kısmı döviz cinsi borçlar teşkil ediyor.
EYT’LİNİN MAAŞI BİLEREK GECİKTİRİLİYOR
Erdoğan, “Dolar alan yanar!” derken, Hazine gırtlağına kadar döviz borcuna batmış. Bütçeden bu sene asgari 565 milyar TL faiz lobisine gidecek. Sağlık Bakanlığı ile Millî Eğitim Bakanlığı’nın toplam bütçesinden daha fazlası yerli ve yabancı bankalara faiz olarak ödenecek. Ana para hariç.
Kamu maliyesi seçim ekonomisi yüzünden kevgire döndü. Her bakanlığa seçim yatırımı olarak 10 bin ila 45 bin arasında değişen kadro tahsis edildi. EYT’de maaşlar bilerek seçim sonrasına tehir ettiriliyor.
1,5 milyon EYT’liye ortalama 8 bin 500 TL maaş bağlansa sadece nisan ayında bütçeden 12,5 milyar TL çıkacak.
Serbest Görüş:
dOn binlerce kişiye daha EYT sürprizi
dEv kiralarına limit getirilecek
dİş Bankası’ndan sıfır faizli kredi
Deprem bölgesinde acil işler için bile ödenek tahsisatında aksaklıklar varken EYT hesabı işleri iyiden iyiye karıştırdı. Ancak yüzde 1 bile oyu olmayan HÜDA-PAR’ı ittifaka dâhil eden Erdoğan’ın seçimde 4,5 milyonluk bir oyu görmezden gelmesi kendi tarzını inkâr etmek olurdu.
DENİZE DÜŞEN ERDOĞAN, MEHMET ŞİMŞEK’E SARILDI
Erdoğan 2017’de faiz artışını savunduğu için yerden yere vurduğu Mehmet Şimşek’i bile yabancı yatırımcıları ikna etmek için yeniden masaya sürdü.
Erdoğan, Londra’daki para baronlarına, “İstediğiniz faizi seçimden sonra vereceğim. Tek şartım var. Seçime kadar bana destek verin. Döviz fırlamasın.” mesajı verdi.
Kafalar karışık, döviz ihtiyacı had safhada. Bunlar yetmezmiş gibi seçim ekonomisinin faturası bütçede kara deliği büyütecek, açık yüksek faiz mukabilinde borçla kapatılacak.
Neresinden tutsanız elinizde kalacak kadar vahim bir tabloda doların 11 liraya düşeceğine inanan varsa dövizini satabilir.
Bütün bunlara rağmen olmaz denilen oldu, benim analizim çürütüldü ve dolar 11 TL’ye düştü. O vakit ne yapmalı? Böyle bir ihtimal çok zayıf. Bir an için oyun planının tıkır tıkır işlediğin kabul edelim…
O vakit bırakın satan satsın, siz ucuz döviz toplama fırsatını AKP’nin ahbap çavuşlarına kaptırmayın. Siz de evinizi, arabanızı satın ve dolar alın.
Tekrar altını çizeyim: Dolar/TL olması icap eden seviyenen en az 4-5 TL altında. “Seçime kadar doları düşük tut” politikası çatırdıyor. Kim aksini iddia ediyorsa bilin ki dövizde keriz silkelemek için fırsat kolluyordur.
Dövizinize sahip çıkın, tuzağa düşmeyin.
—————————————
İletişim için:
https://www.youtube.com/turhanbozkurt
Twitter: @turhanbozkurTV
https://www.facebook.com/TurhanBozkurt/
e-posta: [email protected]
TURHAN BOZKURT
08 Nisan 2023 HABER ANALİZ
Kaynak: Kronos
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***