Bu yazıyı 2 Ocak 2023 Pazartesi günü öğleden sonra yazıyorum, yani Aralık 2022 ve 2022 senesi kesinleşmiş enflasyon oranlarını TÜİK’in açıklamasından yaklaşık yirmi saat önce, Artı Gerçek de bu yazıyı Pazartesi gecesi 24.00 gibi sitesine koyuyor.
Kimlerin bu oranlara nasıl bir yorum getireceğini kestiremiyorum ama 2022 yıllık enflasyon oranında baz etkisiyle yaklaşık on puanlık bir düşüş gözlemlenecek, bu kesin gibi.
Cumhurbaşkanı, Maliye Bakanı gibi çok önemli devlet adamlarının bu oranları yorumlarken baz etkisi gerçeğini gözardı edeceklerine ihtimal bile vermem, yaptıkları görevlerle bağdaşmaz ama başkalarının basit, ilkokul aritmetiği dışı yorumlar yapacaklarından hiç kuşku yok.
Aşağıdaki yazıyı 5 Kasım 2022 günü yani yaklaşık iki ay önce yayınlamıştım, bugün aynı yazıyı, noktasına, virgülüne dokunmadan yine yayınlıyorum.
Ocak 2023’de “İşte, enflasyon düşmeye başladı” diyen sahtekardır
Son zamanlarda önce Cumhurbaşkanı Erdoğan, sonra Maliye Bakanı Nebati ve başkaları “Ocak ayından itibaren enflasyonun düştüğünü göreceksiniz” mealinde açıklamalar yapıyorlar.
Bir Cumhurbaşkanı, bir Maliye Bakanı sahtekarlık yapamayacakları, yapmayacakları için bu açıklamayı ben devletin tepesinde Ocak 2023 ile birlikte aylık enflasyon beklentisinin yüzde bir dolayında olduğunu düşünüyorum, bu olursa gerçekten enflasyon düşmeye başlamış demek olacaktır.
Umarım olur.
Ancak, daha gerçekçi beklentiler, üstelik seçimlere yaklaşık beş ay kalmış iken (Aralık 2022 itibariyle) aylık enflasyon oranları muhtemelen yüzde dört ya da üzerinde yani Ekim 2022’nin de üzerinde seyredecektir.
Bu durumda enflasyonun düştüğünü söylemek olanaksızlaşacaktır.
Ama, 3 Ocak 2023’de açıklanacak enflasyon oranları itibariyle aylık oranlar yükselmeye devam etse de yıllık bazda enflasyon oranı bir süre (muhtemelen 5 Haziran 2023 TÜİK açıklamasına kadar) düşecektir.
Neden mi?
2022 yıllık enflasyon oranı açıklanır iken yıllık enflasyon hesaplamasından 2021 Aralık ayı enflasyonu (%13.58) çıkarılacak, yerine 2022 Aralık ayı enflasyon oranı(%4 diyelim) konacaktır da ondan.
Türkiye’nin Kasım 2022 sonu itibariyle yıllık enflasyon oranının yüzde 86 olacağını yani bugünkü seviyesinde olacağını varsayalım; 3 Ocak 2023’de açıklanacak Aralık 2022 enflasyon oranının yüzde 4 olacağını tahmin edelim, bu durumda 2022 genelinde enflasyon oranı yaklaşık on puan düşmüş olacaktır (13.58 eksi 4) ve Türkiye böylece 2022’yi yüzde 86 enflasyon oranından değil yüzde 76 enflasyon oranından kapatmış olacaktır, iktisatçıların baz etkisi denen şey de budur, hesaplaması bu kadar basit değildir ama küçük hata paylarıyla durum budur.
3 Şubat 2023’de açıklanacak Ocak 23 enflasyon oranının yine %4 olacağını varsayalım, sistemden çıkacak olan Ocak 22 enflasyon oranı yüzde 11.10 olduğu için Ocak 22-Ocak 23 senelik enflasyon oranı yine yaklaşık yedi puan düşecek ve yüzde 70 dolayına inecektir.
Şubat 2022 enflasyon oranı %4.81, Mart 2022 %5.46, Nisan 2022 %7.25 olarak gerçekleşmiştir.
Bu aylarda 2023 aylık enflasyon oranları yüzde 4 olarak dahi gerçekleşse (muhtemelen daha yüksek olacaktır) Nisan 2022-Nisan 2023 yıllık enflasyon oranı yüzde 63’e yakın bir orana inmiş olacaktır.
Ancak, Mayıs 22 enflasyon oranı yüzde 2.98 olmuştur, Mayıs 23’de bu oran %4 olursa 3 Haziran 2023’de açıklanacak yıllık enflasyon oranı yeniden yükselmeye başlamış olacaktır (ama bu tarihte seçim yapılmış olacaktır değil mi?).
Durum üç aşağı üç yukarı budur.
Bu durumda enflasyon 2023 İlkbahar aylarında düşmüş mü olacaktır?
Aralık 21’den başlayan, büyük ve vahim yanlışlar nedeniyle aylık % 10’u aşmış enflasyon oranları AYLIK %4’e ya da %5’e düştü diye baz etkisiyle azalmış görünen enflasyonda başarıdan söz etmek mümkün müdür?
Bu yazıyı şu anda Fransa’dan yazıyorum, INSEE’nin (TÜİK?) sitesinde bu ülkede yıllık enflasyon oranı %6.2 olarak görünmektedir, kimse de bu oranı tartışmamaktadır.
Cumhurbaşkanımız, Maliye Bakanımız makamları itibariyle çok ciddi kişiliklerdir, sorumlu makamlardır, baz etkisi ile nasıl düşeceğini göstermeye çalıştığım enflasyon oranlarına bakıp “İşte, enflasyon düşmeye başladı” gibi çok yanlış ve sorumsuz beyanların asla altına imza koymazlar değil mi?
Ama, mutlaka bazı sahtekarlar çıkacak ve bu manzaraya rağmen “İşte görüyorsunuz, faiz oranlarını tek haneye çektik ve buna rağmen enflasyonda yirmi puana yakın düşüş de sağladık, demek ki faiz düşerken enflasyon da düşermiş” deme cüretini göstereceklerdir.
O tarihlerde Allah izin verirse durumu yine anlatırız ama bu yazıyı bu sahtekarlıklara karşı bir erken uyarı yazısı olarak Artı Gerçek köşe yazıları arşivine koymak istedim.
Eser Karakaş: Kadıköy Saint Joseph lisesi muzunu. 1978’de Boğaziçi Üniversitesi İİBF’den mezun oldu. Doktorasını 1985 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde yaptı. 1996’dan itibaren İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü’nde profesör olarak ders verdi. Bahçeşehir Üniversitesi İİBF’de Dekanlık yaptı. 2016 yılında 675 sayılı KHK ile ihraç edildi. 2008 yılından itibaren Strasbourg Üniversitesi Science Po’da misafir öğretim görevlisi olarak bulunuyor
Kaynak: Artı Gerçek
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***