Bitcoin, kapitalist finansa alternatif olmak iddiasıyla ortaya çıkmıştı. Kapitalist finans aşırı derecede merkezileşmişti, tüm kontrol devletlerin elindeydi; oysa Bitcoin merkezsiz, kişiden kişiye (peer to peer) değer aktarımı aracı olacaktı.
Sermayenin en önemli özelliklerinden birisi, kendisi dışında ortaya çıkan her türlü ekonomik ilişki biçimini ya hakimiyeti altına alması ya da boğmasıdır. O sebepledir ki, kapitalizmi aşacak bir üretim ilişkisi, kapitalizmin içinden çıkarak tedricen hâkim hale gelemez. Yani sermayenin feodalite bünyesinde doğup egemen olması hikâyesi tekrarlanamaz.
Bitcoin’in evrimi de benzer oldu. Sermaye onu yok edemeyeceğini anlayınca kapsadı, içerdi ve kendi ekonomik yasalarına tabi kıldı. Bitcoin değer kazandıkça, giderek kişiden kişiye bir değer aktarımı aracı olmaktan ziyade bir sermaye yatırım aracı haline geldi (oysa bunun için imal edilmemişti).
Bitcoin’in vaadi “merkezsizleştirilmiş finans” idi; kapitalizm, “Bitcoin borsalarıyla”, Bitcoin tabanlı türev araçlarıyla, bankaların çıkardığı Bitcoin tabanlı tahvillerle onu yeniden merkezileştirdi. Önde gelen Bitcoin borsalarından birisinin sloganı “Kolayca Bitcoin al-sat” şeklindedir. Oysa Bitcoin, kolayca alınıp satılması için tasarlanmamıştır; kitlelerin alım satımına hiç de uygun bir araç değildir, kişiden kişiye özel değer aktarımı için tasarlanmıştır. “Normalde” Bitcoin alabilmeniz için, onunla size transfer yapacak bir “peer” bulmanız gerekir. Oysa, sermaye ilişkisi Bitcoin’i sarıp sarmalayarak, ona bir tür likidite kazandırdı. Zira bir mali öğenin sermaye yatırım aracı olabilmesinin ön koşulu “kolayca alınıp satılabilir” olmasıdır, yani likit bir varlık olmasıdır. Bu likiditeyi elde edebilmek içinse, Bitcoin borsalarına girmeniz gerekiyor.
Borsalar Bitcoin’i likit hale getiriyor, onu bir evrensel değişim aracına çeviriyor, böylece onun sermaye yatırım aracı olarak da işlevselliğini artırıyor. Bu borsalar ise esas kazancı, alım satım komisyonlarından ziyade, Bitcoin varlıklarını bünyelerinde tutabilmelerine borçlular. Böylece giderek basit birer alım satım platformu olmaktan çıkarak Bitcoin “bankalarına” dönüşüyorlar. Bitcoin varlıklarını o borsanın hesaplarında tutabilmek için müşterilerine bir tür faiz ödemesi olan “bedava coin” vaat ediyorlar. Finansal kurumların tümü için geçerli olan iflas riskini, Bitcoin ve kripto paraların aşırı oynaklığı ve bu piyasanın yasal olarak düzenlenmemiş oluşu sebebiyle bu borsalar daha yüksek düzeyde taşıyorlar.
Kaynak: Artı Gerçek
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***