Merkez Bankası sitesine girerseniz yayınlar bölümünden “Merkez Bankası Bağımsızlığı” isimli bir kitabın 2012 senesinde Merkez Bankası tarafından yayınlandığını göreceksiniz.
Malum, son günlerde merkez bankası bağımsızlığı kavramı çok gündemde, değiştirilen başkanlar, başkan yardımcıları, PPK azâları bir merkez bankacılığı skandalları dizisi olarak sürüyor.
Ama, merkez bankası bağımsızlığı kavramının düştüğü durumların sonucunda ortaya sadece bir bürokratik skandallar zinciri değil, dünyanın en yüksek enflasyonlu on ülkesinden biri de çıkıyor.
Unutmayalım, 2014 senesinde kişi başına gelir 12 bin 500 ABD doları iken, bugün hızla 7 bin 500 dolara doğru düşüyor ve bu durum yani yedi senedir (2014-2021) sürekli azalan kişi başına gelirin bir sorumlusu da merkez bankası bağımsızlığı kavramının (MB kanununda yazıyor) ayaklar altına alınmış olması.
Bundan sonrasını Merkez Bankası’nın 2012 senesinde yayınladığı Merkez Bankası Bağımsızlığı kitabından yaptığım alıntılara bırakıyorum, bugünden baktığınızda ne gırgır ifadeler var 2012 basımlı kitapta.*
Tırnak içindeki bölümleri kitaptan kes-kopyala yöntemiyle, virgülüne dokunmadan aktarıyorum.
“Bağımsızlık, merkez bankalarını güvenilir kılarak para politikasının etkinliğini ve başarısını artıran, fiyat istikrarı hedeflerine daha başarıyla ulaşmalarını sağlayan bir ön koşul olarak görülmektedir.”
“Sonuçları itibarıyla toplumsal refah açısından büyük öneme sahip olan merkez bankası bağımsızlığının toplumun tüm kesimleri tarafından benimsenmesi büyük önem taşımaktadır. Ayrıca bu bağımsızlığın toplumun kendisinden bağımsızlık anlamına gelmediğinin anlaşılması için bu kavramın sıklıkla işlenmesi ve anlatılması gerekmektedir.”
“Araç Bağımsızlığı: Fonksiyonel bağımsızlık olarak da anılan araç bağımsızlığı, merkez bankasının yasayla belirlenmiş olan nihai hedefine ulaşmak için kullanacağı para politikası araçlarını ve yöntemlerini, hükûmetin veya bir başka otoritenin onayına gerek duymadan serbestçe seçebilmesi ve bu araçları serbestçe kullanabilmesi anlamına gelmektedir. Merkez bankaları açısından bağımsızlık çoğunlukla araç bağımsızlığını ifade etmektedir.”
“Para politikası, ekonomik faaliyet ve enflasyon üzerindeki etkisini faiz oranları aracılığıyla göstermektedir. Operasyonel açıdan bakıldığında, araç bağımsızlığı merkez bankalarının pek çoğunun politika aracı olarak kullandığı kısa vadeli faiz oranlarına ilişkin kararları almakta bağımsız olmasını ifade etmektedir. Bu durumda, merkez bankasının faiz oranlarını etkileme kabiliyetini kısıtlayan her durum, merkez bankası bağımsızlığının kısıtlanması anlamına gelmektedir.”
“Kurumsal Bağımsızlık: Merkez bankası bağımsızlığı kavramının bir diğer boyutunu ise kurumsal bağımsızlık oluşturmaktadır. Kurumsal bağımsızlık, merkez bankasının üst düzey yöneticilerinin görev sürelerinin, atanma, çalışma ve görevden ayrılma kurallarının yasalarla net bir şekilde ve siyasi baskıdan bağımsız olarak belirlenmesi anlamına gelmektedir. Bunun yanında kurumsal bağımsızlık, karar alma organlarındaki üyelerin işlevlerinin ve bağımsızlıklarının sürekliliğini ve toplumla iletişim yollarının siyasi baskıdan uzak olmasını da ifade etmektedir.”
“Merkez bankası bağımsızlığına ilişkin yasal düzenlemeler gerekli olmakla beraber, bağımsızlığın sağlanması açısından tek başına yeterli olmayabilmektedir; nitekim bu durumun sağlanmış olmasının her zaman merkez bankasının fiiliyatta bağımsız olduğu anlamına gelmediği çok açıktır. Bu nedenle merkez bankasının yasal bağımsızlığının tanınması kadar, fiili bağımsızlığına da önem verilmesi ve bağımsızlığın siyasetçiler tarafından olduğu kadar toplumun tüm kesimleri tarafından desteklenmesi büyük önem taşımaktadır.”
“Şeffaflık Merkez bankaları açısından şeffaflık, para politikası stratejisinin, amaçlarının ve uygulamalarının kamuoyu tarafından anlaşılmasını sağlayacak bilgilerin sağlanmasıdır. Bu açıdan şeffaflık, merkez bankalarının kamuoyuna sadece daha fazla bilgi sağlamasını değil, bu bilgilerin kamuoyu tarafından anlaşılabilir olmasını da ifade etmektedir. Şeffaflık diğer yandan hesap verme sorumluluğunun da bir yansımasıdır. Diğer bir ifadeyle merkez bankaları hesap verme sorumluluklarını bir yandan da şeffaf iletişim politikaları ile yerine getirmektedir.”
“Şeffaflık ve şeffaflığın beraberinde getirdiği iletişim politikaları hesap verme sorumluluğunu yerine getirmenin yollarından biridir. Bu kapsamda çeşitli iletişim araçları kullanılabilmektedir. Merkez bankası yöneticilerinin yaptıkları konuşmalar, özellikle enflasyon hedeflemesi rejimi uygulayan ülkelerde düzenli aralıklarla yayımlanan enflasyon raporları ile para politikası kararlarına ilişkin toplantı tutanakları veya özetleri, toplumun çeşitli kesimleriyle yapılan bilgilendirme toplantıları, basın toplantıları, basın duyuruları ve merkez bankalarının Genel Ağ siteleri bunlardan bir kaçıdır.”
*MERKEZ BANKASI BAĞIMSIZLIĞI, MERKEZ BANKASI YAYINI, 2012
Ben Merkez Bankası Başkanı olsam bu kitabı internet sitesinden kaldırırım çünkü ortaya gerçekten çok komik bir manzara çıkmaktadır.
Kaynak: Artı Gerçek
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***