HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
iPhone’un ve PS5’in satış fiyatı Türkiye’de tartışmaları da beraberinde getirdi. Bir telefona 15-20 bin lira verilir mi? Ya da bir video oyun sistemi için 8 bin 300 lira çok değil mi? Halbuki ilk çıktığı 2007-2008 yıllarında 1.200 TL vererek bir telefon alabiliyordunuz. Yaklaşık 2 asgari ücrete denk geliyordu bir iPhone. Bugün ise bir iPhone 12 alabilmeniz için 5-6 asgari ücreti gözden çıkarmak zorundasınız. Peki bunun sorumlusu kim?
TÜİK’in tartışmalı verilerinin aksine, bütün ekonomistler Türkiye’deki yıllık enflasyonun yüzde 30’un bile üzerinde olduğu konusunda hemfikir. Aylardır TL’nin hızla değer kaybettiği belirtiliyor ancak iktidar temsilcilerine göre Türkiye ‘yukarıya doğru pik’ yapıyor. Ekonomi pik yapıyor, işsizlik azalıyor ve üretim artıyor ise nasıl oluyor da TL’nin satın alma gücü düşüyor sorusuna kimse cevap veremiyor.
iPhone ve PS5 fiyatları tartışmanın yeniden alevlenmesine neden oldu. iPhone 12’nin Türkiye satış fiyatı 11 bin TL’den başlıyor, 20 bin liraya kadar çıkıyor. Asgari ücretin 2 bin 324 TL olduğu düşünülürse çok büyük bir rakam. Üst gelir seviyesinde olmayan bir vatandaşın iPhone 12 alması neredeyse imkansız.
iPHONE’UN FİYATI YILLARDIR AYNI!
Peki nasıl oldu da ilk çıktığı 2007 yılında 1.200 TL olan iPhone’un fiyatı 13 yılda 20 bin liraya kadar tırmandı? İşte bu gerçek bile TL’nin 13 yılda ne kadar değer kaybettiğini göstermeye yetiyor. Zira iPhone modelleri yıllardır neredeyse hiç zamlanmıyor. 2007 yılında ilk çıktığı zaman fiyatı ABD’de 699 dolardı. Bugün de iPhone 12’nin giriş modeli 699 dolar. Ancak o gün iPhone 3 için 1.200 TL ödeyen bir Türkiyeli, bugün iPhone 12 için 11 bin TL ödemek zorunda. Asgari ücretin neredeyse 4 katı. iPhone 12’nin en pahalı modeli ise 20 bin TL’yi buluyor.
BİR AMERİKALI 15 GÜNDE BİR iPHONE ALABİLİYOR
ABD’de asgari ücret saat üzerinden hesaplanıyor. Yaklaşık 8 dolar civarı. Aylık asgari ücret 1400-1500 dolar seviyelerinde. Yani bir Amerikalı 15 günlük asgari ücretiyle rahatlıkla bir iPhone 12 alabiliyor. Bir Türkiyeli ise iPhone’un yeni modelini alabilmek için 7-8 ay çalışmak zorunda! Aynı şey PS5 bilgisayar oyunu için de geçerli. ABD’de, İngiltere’de, Fransa’da, Almanya’da 499 dolar olan PS5’in Türkiye satış fiyatı 8 bin 300 TL!
TL ERİDİKÇE, iPHONE FİYATI TIRMANIYOR
Peki bu durumun sorumlusu kim? Neden bir Amerikalı iPhone için 15 gün çalışırken, Türkiyeli 8 ay çalışmak zorunda? AKP’nin algı oyunları ve operasyonel haberlerinin aksine Türkiye’de hayat standardı her geçen gün daha da düşüyor. Zira yanlış ekonomi ve para politikaları nedeniyle TL’nin satıl alma gücü, yüksek enflasyona bağlı olarak hızla azalıyor. Yılbaşından bu yana TL’nin dolar karşısındaki değer kaybı yüzde 34! Son 13 yılda Dolar, TL karşısında neredeyse 6 kat değer kazanmış!
VERGİ CENNETİ ÜLKE
iPhone’u ulaşılmaz kılan bir başka sebep ise inanılmaz vergi oranları. Vergi Uzmanı Ozan Bingöl, iPhone 12’deki vergi oranını geçtiğimiz günlerde paylaşmıştı: “iPhone12Pro için 999$ fiyat belirlenmiş; Şayet bu fiyat ile bugün ithal edilse; Gümrük girişi 7.900₺ -%1 Kültür Bakanlığı payı 79₺ -%10 TRT bandrol ücreti 798₺ -%50 ÖTV 4.388₺ -%18 KDV 2.369₺ 7.900₺ gümrük girişli telefon 7.634₺ vergi ile bayi karı hariç 15.534₺ olmakta.”
Aynı kalemler PS5 için de geçerli. Türkiye’de PS5 almak isteyenler, 3 bin 400 TL’lik ürüne yaklaşık 4.900 TL vergi ödüyor. Sony ürettiği PS5’ten ne kadar kazanıyor bilmiyoruz, ancak Türkiye’nin Sony’den kat kat fazlasına kazandığı kesin!