HABER-ANALİZ | YUSUF DERELİ
Ayasofya 86 yıl sonra ‘ibadete’ açıldı. Ertesi gün Merkez Bankası’yla ilgili hamleler ardı ardına geldi. Merkez Bankası Başkan Yardımcılığı için tecrübe ve 10 yıl süre şartı iptal edildi. Şimdi kamuoyu söz konusu makama kimin atanacağını merakla bekliyor. Bankanın yıllık kârının yüzde 20’sinin ihtiyat akçesine ayrılmasını öngören hüküm de kaldırıldı. Merkez Bankası’nın geçtiğimiz yıl sonunda 22,7 milyar dolar olan net döviz rezervi mayıs sonu itibariyle eksi 28 milyar dolara düştüğü ortaya çıktı.
Doları baskılamak için rezervler eritildi. Bu arada istihdam sayısı hızla azalırken, işsizlik de arttı. Türkiye’de ilk kez işsiz sayısı çalışan sayısını geçti. DPT eski Müsteşar Yardımcısı ve Samsun Milletvekili Erhan Usta, nisan ayında işsizler ordusunun 22.8 milyona çıkarak, 20.5 milyonluk çalışan sayısını geride bıraktığını söyledi.
DİSK AR’a göre rakam 18 milyona yakın. TÜİK ise 8,3 milyon kişinin işsiz olduğunu iddia ediyor! İktidar temsilcileri ve hatta muhalefet Türkiye kamuoyunu ‘Ayasofya’ ile avutadursun, işsizlik çığ gibi büyürken milletin ekonomisi tepetaklak gidiyor!
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, “2019 yılında 2,5 milyon yeni istihdamı hayata geçireceğiz.” dediğinde tarih yaprakları 25 Şubat 2019’u gösteriyordu. TÜİK’in verilerine göre o gün istihdam sayısı 27 milyon 355 bin, işgücüne katılma oranı yüzde 44,8 seviyesindeydi. Aradan 1,5 yıl geçti. Sadece 2019’da vaat edilen 2,5 milyon yeni istihdam sayısı bile gerçekleştirilseydi bugün istihdam edilenlerin sayısının 30 milyona yaklaşması gerekiyordu. Peki ne oldu?
KEDİ BURADA İSE CİĞER NEREDE!
Tartışmalı TÜİK verilerine göre bile istihdam edilenlerin sayısı 2020 yılı Nisan döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2 milyon 585 bin kişi azalarak 25 milyon 614 bin kişi, istihdam oranı ise 4,9 puanlık azalış ile yüzde 41,1 oldu. Yani Berat Albayrak’ın 2,5 milyon yeni istihdam sözü yalan oldu! Bırakınız istihdam rakamlarının artmasını, o günden bugüne istihdam edilenlerin sayısı 1 milyon 741 bin kişi azaldı! Bu arada geçtğimiz yıl nisan ayından bu yılın nisan ayına kadar geçen süreçte istihdam edilenlerin sayısı yine TÜİK’in rakamlarına göre 2 milyon 585 bin kişi azaldı!
İŞSİZLER, İSTİHDAM EDİLENLERİ GEÇTİ!
Yine Şubat 2019’da (dar tanımlı) işsiz sayısı TÜİK tarafından 4,7 milyon olarak açıklanmıştı. Aynı TÜİK, istihdam verilerindeki dikkat çekici azalmaya rağmen işsiz sayısını 2020 yılı Nisan döneminde 3 milyon 775 bin kişi olarak açıkladı. TÜİK’e göre istihdam edilenlerin sayısı (işsiz kalanların) azalırken, işsizlik de azalmış! DPT eski Müsteşar Yardımcısı ve Samsun Milletvekili Erhan Usta, TÜİK’in verilerinin doğru olmadığını söylüyor. Sözcü’ye konuşan Usta’ya göre nisan ayında işsizler ordusunun 22.8 milyona çıkarak 20.5 milyonluk çalışan sayısını bile geride bıraktı. CHP’li Veli Ağbaba’ya göre ise gerçek işsiz sayısı 17,7 milyon. TÜİK’in geniş tanımlı işsizlik rakamı 8,3 milyon. Geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 24,6 ki bu daha gerçekçi bir rakam.
NÜFUS ARTTIKÇA İSTİHDAM AZALIYOR!
TÜİK’in geçtiğimiz hafta açıkladığı verilerde önemli bir detay daha vardı. Buna göre 15 ve üzeri yaştaki nüfus, Nisan 2013-Nisan 2020 arasında 6,9 milyon artışla 55 milyon 406 binden 62 milyon 320 bine yükselmişti. Ancak bu dönemde istihdam edilenlerin sayısı 77 bin azalarak 25 milyon 691 binden 25 milyon 614 bine geriledi. DİSK-AR tarafından her ay hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı Nisan 2020’de 2 milyon 793 bin kişi artarak 9 milyon 756 bine yükseldi. Geniş tanımlı işsizlik oranı ise Nisan 2020’de yüzde 28,7 olarak hesaplandı. Yine DİSK AR’a göre Covid-19 etkisiyle revize geniş tanımlı işsizlik ve iş kaybı oranı yüzde 52,2. İş Kaybı ve İşsiz Sayısı Toplamı 17 Milyon 722 Bin.
MERKEZ BANKASI SWAP HARİÇ NET REZERVİ -31 MİLYARA DAYANDI
Bir başka veri de Merkez Bankası’nın rezervleriyle ilgili. Geçtiğimiz yıl sonunda MB’nın net döviz rezervi resmi rakamlara göre 22,7 milyar dolardı. Bugünkü rakamlara yine MB’nın verileri üzerinden bakalım: 3 Temmuz itibariyle ‘Aktif’ kalemlerdeki ‘Dış Varlıklar’ toplamı 633.3 milyar TL. 9 Temmuz itibariyle Toplam Döviz Yükümlülükleri ise 470,5 milyar TL. İki rakamı birbirinden çıkardığımızda elde kalan bize net rezervi veriyor; 162,8 Milyar TL yani yaklaşık 23.7 milyar dolar civarında. MB’nın geçtiğimiz ay itibariyle 55 milyar dolara çıkan (Mayıs ayında 51,8 milyar dolardı) SWAP portföyünü bu rakamdan çıkardığımızda ise Swap hariç net döviz rezervine ulaşıyoruz: -31 milyar dolar!
Bu arada Merkez Bankası’nın 55,3 milyar dolara ulaşan swap portföyünün toplam rezervlerine oranı yüzde 61’e kadar çıktı. Bu oran martta yüzde 43,7, geçtiğimiz yıl sonunda ise yüzde 17,4 seviyesindeydi.
53 MİLYAR DOLAR BUHAR OLDU!
Aralık’ta 22,7 milyar dolar olan rezerv, bugün itibariyle eksi 31 milyar dolar seviyelerinde. Yani sadece 6 ayda yaklaşık 54 milyar dolar buhar olmuş durumda. Ne için; doları baskılamak için! Peki işe yaradı mı? Biz resmi rakamları aktaralım, işe yarayıp yaramadığına siz karar verin; geçtiğimiz yıl sonunda dolar kuru 5,90 seviyelerindeydi. Bugün ise 6,85’e demirlemiş durumda. Ve inanılmaz bir şekilde haftalardır 6,85’e çakılı kaldı!
Kaynak:Tr724