İRAN | Cumhurbaşkanlığı seçimleri: Reformist Pezeşkiyan ve muhafazakar Celili ikinci turda - İnternet Haberler Köşe Yazıları Yorumlar Siyaset Ekonomi Spor

Aşırı muhafazakâr Said Celili (solda) ve reformist Mesud Pezeşkiyan (sağda) İran’daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turuna katılmaya hak kazandı.
ATTA KENARE / AFP

İran, 28 Haziran Cuma günü yeni Cumhurbaşkanını seçmek için sandığa gitti. Sonuçlara göre, İran’ın tek reformist adayı Mesud Pezeşkiyan ve aşırı muhafazakâr Said Celili ikinci tura kaldı.

İran, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin geçen ay bir helikopter kazasında hayatını kaybetmesi nedeniyle yapılan seçimlerde, yeni cumhurbaşkanını seçmek için oy kullandı.

İran seçim kurumu sözcüsü Muhsin İslami, reformist aday Mesud Pezeşkiyan’ın 10 milyon 400 binden fazla oy alarak sandıktan birinci çıktığını söyledi. Eski bir nükleer müzakereci olan Said Celili ise 9 milyon 400 binin üzerinde oy alarak sandıktan ikinci sırada çıktı.

Eslami düzenlediği basın toplantısında, Adaylardan hiçbiri oyların salt çoğunluğunu alamaması sebebiyle Pezeşkiyan’ın ve Celili’nin 5 Temmuz Cuma günü ikinci turda yarışacağını duyurdu.

Cuma günkü oylama, Gazze savaşı nedeniyle artan bölgesel gerilim, İran’ın nükleer programı konusunda Batı ile yaşanan anlaşmazlık ve İran’ın yaptırımların vurduğu ekonomisinin durumu nedeniyle ülke içinde yaşanan hoşnutsuzluk ortamında gerçekleşti.

İran İslam Cumhuriyeti tarihinin en düşük katılım oranı

Yaklaşık 61 milyon seçmenden 24 milyon 500 binin sandık başına gittiğini belirten İslami, katılım oranının yüzde 40 civarında olduğunu ve bunun İslam Cumhuriyeti tarihindeki en düşük katılım oranı olduğunu sözlerine ekledi.

İran’da 1979’daki İslam devriminden bu yana yapılan 13 cumhurbaşkanlığı seçiminden sadece biri 2005 yılında ikinci tura kalmıştı.

Muhafazakar meclis başkanı Muhammad Bakır Kalibaf yaklaşık 3,5 milyon oy alırken muhafazakar din adamı Mustafa Purmuhammadi 206 bin civarında oy aldı.

İslam cumhuriyetinde seçim adaylarını denetleyen Muhafız Konseyi başlangıçta altı adayı onaylamıştı. Ancak seçimden bir gün önce aşırı muhafazakâr Tahran Belediye Başkanı Alirıza Zakani ve Reisi’nin yardımcısı Emir-Hüseyin Gazizade-Haşimi yarıştan çekildi.

ATTA KENARE / AFP

Reformistlerin adayı Pezeşkiyan

69 yaşındaki kalp cerrahı Pezeşkiyan, 2008 yılından bu yana kuzeydeki Tebriz kentini parlamentoda temsil ediyor.

Pezeşkiyan, İran’ın 1997-2005 yılları arasında görev yapan son reformist cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde Sağlık Bakanlığı yapmıştı. Hatemi, bu seçimde Pezeşkiyan’ın adaylığını desteklemişti.

Pezeşkiyan, Eylül 2022’de Mahsa Amini’nin gözaltında ölümüyle tetiklenen ülke çapındaki protestolar sırasında Reisi hükümetini şeffaflık eksikliği nedeniyle eleştirdi.

Pezeşkiyan son seçim kampanyasında “İran’ı izolasyondan kurtarmak” için Washington ve Avrupa ülkeleriyle “yapıcı ilişkiler” kurulması çağrısında bulundu.

RAHEB HOMAVANDI / AFP

Said Celili, Muhafazakarların içinden bir isim

İran’ın eski nükleer müzakerecisi olan aşırı muhafazakar Celili, Batı karşıtı tavizsiz duruşunu sürdürüyor. 58 yaşındaki Celili, 2000’li yılların başında Hamaney’in ofisi de dahil olmak üzere İslam Cumhuriyeti’nde birçok üst düzey görevde bulundu.

Halen İran’ın en yüksek güvenlik organı olan Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi’nde Hamaney’in temsilcilerinden biri olarak görev yapıyor.