Ukrayna’nın çatışmayı sona erdirmeye yönelik ABD barış planında önemli değişiklikler yaptığı ve Rusya’nın maksimalist taleplerinin bir kısmını çıkardığı öğrenildi. Bu arada Avrupa liderleri, pazartesi günü yaptıkları açıklamalarda bir anlaşmaya hızlıca varılamayacağı konusunda uyardı. Kaynaklar, Kiev ile Washington arasında yoğun telefon trafiği yaşanırken Ukrayna lideri Volodimir Zelenski’nin bu hafta içinde Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump’la görüşebileceğini belirtti.
Müzakereleri bilen kaynakların aktardığına göre, Ukraynalılar ABD-Rus ortak planında önemli değişiklikler yaptı ve ilk versiyondaki Rusya lehine maksimalist talepleri çıkardı.
Plan 19 maddeye düştü
Ukrayna, görüşmelere Avrupa’nın da dâhil olmasında ısrar ediyor. ABD ile Rusya arasında hazırlanan asıl 28 maddelik plan geçen ay Vladimir Putin’in özel temsilcisi Kirill Dmitriev ile Donald Trump’ın temsilcisi Steve Witkoff tarafından kaleme alınmıştı.
Planda Ukrayna’nın Donbas’ın doğusundaki kontrol ettiği şehirlerden çekilmesi, ordusunun büyüklüğünü sınırlaması ve NATO’ya katılmaması öngörülüyor. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Zelenski’nin başkanlık ofisi şefi Andriy Yermak’ın yürüttüğü pazar günkü İsviçre görüşmeleri sırasında plan büyük ölçüde yeniden düzenlendi.
Plan artık sadece 19 madde içeriyor. Kiev ve Avrupa’daki ortakları, toprakla ilgili görüşmelerde mevcut cephe hattının başlangıç noktası olması gerektiğini söylüyor.
Kiev şimdilik memnun
Zelenski pazartesi günü yaptığı açıklamada, “Şu an itibarıyla, Cenevre’nin ardından maddeler azaldı; artık 28 değil ve bu çerçeveye birçok doğru unsur eklendi” dedi ve hassas konuların Trump’la ele alınacağını belirtti.
Ukrayna, Rusya’nın askerî güçle ele geçirdiği toprakların tanınmasının söz konusu olamayacağını ve Kiev’in AB ile NATO’ya katılıp katılmama kararını kendisinin vermesi gerektiğini savunuyor. Ukrayna’nın birinci dışişleri bakan yardımcısı Sergiy Kyslytsya, Financial Times’a bu konuların Trump ve Zelenski’nin daha sonra karar vermesi için “paranteze alındığını” söyledi.
Ukrayna heyeti, Cenevre’den Kiev’e döndükten sonra pazartesi günü Zelenski’ye görüşmeler hakkında bilgi verdi ve planın son halini daha gerçekçi olarak nitelendirdi. Ayrıca Zelenski, ABD Başkan Yardımcısı JD Vance’le konuşarak sürece Avrupa ülkelerinin dâhil edilmesi için baskı yaptı. Vance’in bu talebi kabul ettiği bildirildi.
Kremlin temkinli
Ancak Moskova’ya avantaj sağladığı yönünde yorumlanan asıl 28 maddelik planın hâlâ Kremlin’in bazı temel taleplerini karşılamadığının en net işareti olarak, Putin’in üst düzey dış politika danışmanı pazartesi günü Moskova’nın plandaki bazı bölümleri “yeniden ele almak” isteyeceğini söyledi.
Yuri Uşakov, “Bize bir tür taslak verildi… bunun üzerinde daha fazla çalışılması gerekecek” dedi. Planın “pek çok maddesinin” Rusya için kabul edilebilir göründüğünü, ancak bazı maddelerin “taraflar arasında en ayrıntılı müzakereleri ve incelemeyi gerektireceğini” ekledi.
Kremlin’in sert tutumunu vurgulayan Uşakov, Rusya’nın hafta sonu sunulan Avrupa karşı-teklifini reddedeceğini söyledi.
Ukrayna barış planı: ABD umutlu, Avrupa temkinli
Beyaz Saray, Trump’ın Ukrayna barış görüşmelerinde anlaşma umudunu sürdürdüğünü açıkladı. Zelenskiy ise planın üzerinde çalışacaklarını söylerken, Almanya Başbakanı Merz temkinli konuştu.
Beyaz Saray, ABD Başkanı Donald Trump’ın, Ukrayna barışı müzakerelerinde bir anlaşma sağlanması yönündeki umudunu sürdürdüğünü açıkladı.
Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt’in aktardığına göre, Trump, Ukrayna’da barış sağlanması için yürütülen görüşmelerin bir sonuç vereceğini düşünüyor. Hafta sonunda Trump’ın ulusal güvenlik ekibi ile Ukraynalı heyet arasındaki görüşmelerin verimli geçtiğine dikkat çeken Leavitt, gelinen noktada sadece üzerinde henüz uzlaşı sağlanmamış birkaç konu kaldığını belirtti.
Leavitt ayrıca, Trump’ın savaşın sürüyor olmasından dolayı hayal kırıklığı yaşadığını vurguladı. Başkan Trump Ukrayna’ya ABD finansmanını sonlandırmış olsa da, ABD’nin hâlâ büyük miktarda silah tedarik ettiği ve sattığına dikkat çeken Leavitt, “Bunu sonsuza dek böyle sürdüremeyiz ve Başkan bu savaşın bitmesini istiyor” diye konuştu.
Zelenskiy: Onurla yapmak zorundayız
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ise, müzakere ekibinin Cenevre’den dönüşünün ardından, Trump’ın 28 maddelik planındaki şartların azaltıldığını söyledi. Zelenskiy, yayınladığı akşam videosunda, “Nihai belgeyi oluşturmak için yapmamız gereken daha çok iş var. Bu iş oldukça zorlayıcı ve bunu onurla yapmak zorundayız” dedi. Detay vermeyen Zelenskiy, planı Trump ile görüşmek istediğini de belirtti.
Trump’ın sunduğu 28 maddelik plan, birçok kişi tarafından “Rusya’nın dilek listesi” olarak eleştirilmişti. Planı özellikle de Ukrayna tarafı ve AB üyesi devletler kabul edilemez olarak nitelendirmişti.
Zelenskiy’nin heyetinden gelen açıklamaya göre, plan artık bu hâliyle mevcut değil. Plan kapsamında, Ukrayna’nın ciddi toprak kayıplarını ve asker sayısına üst sınır getirmesi, NATO’nun Ukrayna ve diğer yeni üyeleri kabul etmemesi ve ABD’nin AB’de dondurulmuş Rus varlıklarından önemli ölçüde yararlanması öngörülüyordu.
“Barış bir gecede sağlanmayacak”
Almanya Başbakanı Friedrich Merz ise, ABD, Ukrayna ve önde gelen Avrupa ülkeleri arasındaki ilk görüşmelerin ardından hızlı bir ilerleme yaşanacağı yönündeki beklentileri törpüledi. Merz, Angola’nın başkenti Luanda’da Ukrayna savaşı ile ilgili özel bir AB zirvesinin ardından yaptığı açıklamada, “Ukrayna’da barış bir gecede sağlanmaz” diye konuştu.
Rusya plandan memnun değil
Kremlin ise, Avrupalıların ABD’nin Ukrayna planına yaptığı değişiklik önerilerini, “yapıcı olmadıkları” gerekçesiyle reddetti.
Putin’in danışmanı Yuri Uşakov, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, “İlk bakışta hiç yapıcı olmayan bir Avrupa planından haberdar olduk. Bu bize uymuyor” diye konuştu. İlk etapta Moskova, planın Rusya’nın merkezi taleplerine büyük ölçüde uygun olan orijinal versiyonunu memnuniyetle karşılamıştı.
Trump’ın orijinal 28 maddelik planı üzerinden ABD tarafıyla görüşmeye hazır olduklarını söyleyen Uşakov, planın birçok hükmünün “kesinlikle kabul edilebilir” olduğunu söyledi.
Cenevre’deki müzakerelere dair Moskova’dan daha önce sadece sınırlı tepkiler gelmişti. Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, bugüne kadar Ukrayna görüşmelerinin sonucu hakkında kendilerine resmi bir bilgi ulaşmadığını açıklamıştı.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***