Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 15 Temmuz’un ardından tutuklanan 86 Türk vatandaşına ilişkin davada (Balıkçı ve Diğerleri v. Türkiye) Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal ettiğine hükmetti. Mahkeme, bugün açıkladığı kararda, başvurucuların “özgürlük ve güvenlik” hakkının düzenlendiği 5. maddenin 3. fıkrasının ihlal edildiğini oybirliğiyle tespit etti.
Strazburg’daki mahkemenin üç yargıçtan oluşan Komitesi tazminata hükmetti. Buna göre Türkiye, kişi başı 3 bin avro olmak üzere toplam 243 bin avro (yaklaşık 11,9 milyon TL) tazminat ödeyecek.
Başvurucular, 15 Temmuz sonrasında farklı tarihlerde gözaltına alınmış ve 1 yıl ila 4 yıl 5 gün arasında değişen sürelerde tutuklu kalmıştı.
AİHM, tutuklama kararları ile tutukluluğun devamına ilişkin gerekçelerin “yeterli, bireyselleştirilmiş ve somut olgulara dayalı” olmadığını belirtti. Mahkeme, kararlarda sıklıkla kullanılan “delil durumu”, “kaçma şüphesi” ve “delilleri karartma ihtimali” gibi ifadelerin büyük ölçüde kalıplaşmış ve soyut nitelikte olduğunu vurguladı.
Mahkeme ayrıca, Türk Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 100/3. maddesinde yer alan “katalog suç” düzenlemesinin tek başına tutuklama için yeterli olamayacağını, her dosyada özel koşulların ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiğini hatırlattı.
Kararda, tutuklamaların olağanüstü hal döneminde gerçekleşmiş olmasının mahkemeye göre “bağlam açısından önemli” olduğu belirtilse de, özellikle bir yılı aşan tutukluluklarda bu tür genelleştirilmiş gerekçelerin kabul edilemez olduğu ifade edildi. AİHM, Türkiye’nin o dönemde AİHS’nin 15. maddesi kapsamında yaptığı derogasyonun da söz konusu ihlali ortadan kaldırmadığını kaydetti.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***