ABD Başkanı Donald Trump, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşla ilgili bir barış anlaşmasını kabul etmemesi halinde, Rusya’nın yanı sıra Rus enerji ürünlerini satın alan ülkelere de yaptırım uygulanabileceği uyarısında bulundu. Bu açıklama, Moskova ile yoğun petrol ticareti sürdüren Çin, Hindistan ve Türkiye gibi ülkeleri doğrudan ilgilendiriyor. Türkiye; Çin ve Hindistan’ın ardından en büyük üçüncü alıcı olarak dikkat çekiyor.
Trump’ın tehdidi, Rusya’nın enerji gelirlerinin düşüşe geçtiği bir dönemde geldi. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) verilerine göre, Rusya’nın Haziran ayında ham petrol ve petrol ürünlerinden elde ettiği gelir, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 14 azalarak 13,57 milyar dolara geriledi. Ancak ham petrol üretimi 9,2 milyon varil/gün seviyesinde sabit kaldı. Ham petrol yüklemeleri de 4,68 milyon varil/gün ile değişmedi. Buna karşılık, petrol ürünleri ihracatı 110 bin varil azalarak 2,55 milyon varile düştü.
Rus petrolü nasıl taşınıyor?
Reuters’ta yer alan habere göre, Rusya, farklı kalitedeki petrol türlerini çeşitli limanlardan dünya pazarına sunuyor. Batıdaki Primorsk, Ust-Luga ve Novorossiisk limanlarından Urals, Siberian Light ve CPC Blend; kuzeydeki Murmansk limanından ise daha küçük miktarlarda Arctic türleri ihraç ediliyor. Uzak Doğu’daki Kozmino limanı üzerinden ESPO Blend gönderilirken, Sakhalin adasından da Sokol ve Sakhalin Blend türleri çıkıyor.
Boru hatları ise Rus petrolünü doğrudan Çin ve Avrupa’ya ulaştırıyor. Avrupa Birliği’nin yaptırımları kapsamında Rus petrolüne büyük ölçüde yasak getirilmiş olsa da, Macaristan ve Slovakya hala istisnalar çerçevesinde alım yapabiliyor. Rusya ayrıca Kazakistan’dan gelen petrolü Almanya’ya ulaştırmak için kendi boru hattı sistemini kullanıyor. Komşusu Belarus’a da petrol göndermeyi sürdürüyor.
Başlıca alıcılar: Çin, Hindistan ve Türkiye
Çin, Rusya’nın en büyük müşterisi. Doğrudan boru hattı bağlantıları sayesinde Çin’e günde yaklaşık 2 milyon varil petrol ulaşıyor. Çin’in satın aldığı petrolün büyük kısmı ESPO Blend, Sokol ve Sakhalin Blend olsa da, Urals ve Arctic türleri de yer alıyor. Çin gümrük verilerine göre bu ticaretin günlük değeri 130 milyon doları buluyor. Başlıca alıcılar arasında CNPC, Sinopec, CNOOC ve bağımsız rafineriler bulunuyor.
Hindistan ise Rusya’nın ikinci büyük müşterisi. Özellikle Urals türüne yoğunlaşan Hindistan, ESPO, Sokol ve Arctic petrolünü de ithal ediyor. Günde yaklaşık 1,8 milyon varil Rus petrolü Hindistan’a ulaşıyor. Reliance Industries ve Nayara Energy gibi büyük rafineriler Rus petrolünün başlıca alıcıları arasında.
Türkiye Rus petrolüne rekor talep gösterdi
Türkiye, son dönemde Rusya’dan yaptığı petrol alımını önemli ölçüde artırdı. LSEG verilerine göre, Haziran ayında Türkiye’nin alımı günlük 400 bin varil ile yıllık bazda rekor kırdı. Bu artışta Rus petrolünün ucuzlaması etkili oldu. 1 Nisan’dan bu yana Urals petrolü, varil başına 60 dolarlık tavan fiyatın altında işlem görüyor.
Türkiye’deki en büyük alıcı Azerbaycan’ın SOCAR şirketinin işlettiği STAR Rafinerisi olurken, Tüpraş da Urals tipi petrol alımı yapıyor. Türkiye, bu yönüyle hem Rusya’nın önemli ham petrol müşterilerinden biri hem de Moskova’nın enerji ihracatında fiyat avantajını en çok değerlendiren ülkelerden biri haline geldi.
Türkiye yarıca Rus dizelinin başlıca alıcıları arasında yer alıyor.
Rus petrol ürünleri artık Asya ve Latin Amerika’da
Rusya, sadece ham petrol değil, günlük yaklaşık 2,5 milyon varil işlenmiş yakıt ürünü de ihraç ediyor. Bunlar arasında düşük kükürtlü dizel, benzin, nafta ve fuel oil gibi ürünler yer alıyor. 2023’ten itibaren Moskova, bu ürünlerin satışını Avrupa’dan Asya ve Latin Amerika’ya kaydırdı. Brezilya ve Türkiye, Rus dizelinin başlıca alıcıları arasında. Afrika’da ise Gana, Mısır, Fas, Togo ve Tunus gibi ülkeler öne çıkıyor.
Moskova, hala “dost” olarak tanımladığı ülkelerle enerji ticaretini sürdürüyor. Bunlar arasında Suriye, Pakistan, Küba ve Sri Lanka gibi ülkeler yer alıyor. Özellikle Suriye, son dönemde Rusya’dan hem akaryakıt hem de Arctic petrolü almaya başladı.
Yaptırım tehdidi dengeleri değiştirebilir
Trump’ın yeni yaptırım tehdidi, Rusya’nın enerji ihracatına bağımlı olan ülkeleri zor bir tercihle karşı karşıya bırakabilir: Ya Rusya’yla ticarete devam ederek Amerikan yaptırımlarına maruz kalmak, ya da daha pahalı alternatiflere yönelmek.
Türkiye için bu tehdit, enerji güvenliği ile jeopolitik denge arasında dikkatli bir tercih yapılması gereken yeni bir dönemin habercisi olacak gibi gözüküyor.
Kaynak: Tr724
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***