Fransa, 19’uncu yüzyılın sonunda bugünkü Nijer topraklarında gerçekleştirdiği kanlı sömürge seferleriyle ilgili ilk kez diyalog sinyali verdi. Ancak Paris yönetimi, hala resmi bir özür dilemiş değil ve sorumluluğu da üstlenmiyor.
The Guardian gazetesinin ulaştığı BM yazışmalarına göre, Fransa’nın BM Daimi Temsilciliği 19 Haziran tarihli yanıtında, “köken araştırması ve kültürel iş birliği” dahil olmak üzere Nijer makamlarıyla ikili diyaloğa açık olduğunu bildirdi.
Söz konusu yanıt, BM’nin özel raportörlerinden Bernard Duhaime tarafından Fransa’ya iletilen bir şikayet mektubuna karşılık olarak gönderildi. Şikayet, 1899’daki “Mission Afrique Centrale” (MAC) adlı Fransız askeri harekatı sırasında öldürülen binlerce insanın torunlarını temsil eden 4 Nijeryen topluluk adına yapılmıştı.
Rapora göre, Fransız subaylar Paul Voulet ve Julien Chanoine öncülüğündeki askerler, Nijer’deki birçok köyde binlerce sivili katletti, yerleşimleri ateşe verdi ve halkı sindirmek için korku saldı. Yalnızca Birni-N’Konni’de bir günde yaklaşık 400 kişi öldürüldü. Bazı köylerde cesetler köy girişlerine asıldı.
Fransa ise bu olaylar için sorumluluk üstlenmek yerine uluslararası hukukun geriye yürümeme ilkesine sığındı. Paris, “herhangi bir uluslararası yükümlülüğün ihlali sorumluluk doğurması için, bu yükümlülüğün o tarihte yürürlükte olması gerekir.” ifadesini kullandı.
Toplulukların temsilcileri ise Fransa’nın resmi arşivlerine erişim istiyor. Katliam kurbanları hiçbir zaman anılmadı ancak ölen Fransız askerlerinin mezarları hala o bölgelerde duruyor. Aktivist Hosseini Tahirou Amadou, “Önce bu suçların tanınması gerek, sonra tazminat konuşulabilir.” diyor.
Fransa’nın mektubunda Voulet-Chanoine seferinden doğrudan bahsedilmiyor. Oysa Fransa, son yıllarda Ruanda soykırımı, 1945’teki Setif katliamı ve 1947 Madagaskar isyanı gibi tarihi olaylardaki rolünü kabul etmişti.
Nijerli tarihçi Mamoudou Djibo ise “Biz dilenci değiliz. Önce insanlığa karşı suç işlendiğinin kabul edilmesi gerekiyor.” diyor.
Fransa, okul müfredatında sömürge tarihine yer verildiğini savunuyor ancak Voulet-Chanoine seferinin ders kitaplarında anlatılıp anlatılmadığını belirtmiyor.
BM’nin yürüttüğü bu dosya, Ekim ayında Genel Kurul’da sunulacak. Afrika Birliği ise 2025 yılını “Tazminat Yılı” ilan etti. Tartışmaların kıta genelinde derinleşmesi bekleniyor.
Kaynak: Tr724
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***