Serbest Görüş Ekonomi
Gelir İdaresi Başkanlığı, akaryakıt alımında taşıtların plaka bilgisinin yeni nesil pompa ödeme kaydedici cihazlara otomatik iletilmesini sağlayacak UTTS’de düzenleme yaptı. Sistemle akaryakıt alımı yapacak taşıtların plakaları elle yazılmadan sistem kapsamındaki bileşenlerle ödeme kaydedici cihazlara otomatik yansıyacak ve yakıt alan taşıttan başka bir taşıtın plakasına fiş düzenlenmesi önlenecek.
Peki UTTS ile ne amaçlanıyor? Ne zaman başlayacak? Son tarih ne zaman? Sistem nasıl çalışacak? Sistem herkes için zorunlu mu olacak? Cihazlar nerede ve nasıl takılacak? İşte UTTS ile ilgili en çok merak edilen 15 soru…
– UTTS nedir?
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi amacıyla istasyonlarda akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihazlara taşıt plaka bilgilerinin elle girişini önleyerek otomatik olarak aktarılmasını sağlayan sistemdir. Şu ana kadar petrol dağıtım şirketlerinin kendi uygulamaları üzerinden yapılan taşıt tanımlamanın UTTS ile daha güvenli hale getirilmesi planlanıyor.
– Ne zaman başlayacak?
1 Ocak 2025’te, akaryakıt alımını gider olarak göstermek isteyen şirketlerin UTTSS’ye dahil olması zorunlu olacak. 1 Temmuz 2025 itibarıyla ise sıfır kilometre araçlar için de bu sistem geçerli olacak.
– UTTS kimler için zorunlu?
Gelir İdaresi Başkanlığı, akaryakıt satışlarında Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi kullanılması hakkında duyuruyu geçtiğimiz günlerde yayınladı. Buna göre belirlenen tarihten itibaren vergi mükelleflerinin işte kullandıkları taşıtlar için yapılacak akaryakıt ve LPG alımlarında UTTS kullanımı zorunlu olacak.
– UTTS sistemine dahil edilmeyen araçlara ne olacak?
1 Ocak 2025 tarihinden itibaren UTTS kapsamında düzenlenmeyen akaryakıt satış belgeleri akaryakıt harcamalarını gider göstermek suretiyle ve vergi indiriminden faydalanmak amacıyla vergi beyanında kullanılamayacak. Bu tarihten itibaren sadece UTTS kapsamında düzenlenmiş olan akaryakıt satış fişleri vergi indirimi amacıyla kullanılabilecek.
– Vergi mükellefi olmayan şahıslar için de geçerli mi?
Evet, ancak 1 Temmuz 2025’ten itibaren sıfır kilometre araçlarda TTB cihazı zorunlu olacak. İkinci el araç sahipleri için bir zorunluluk bulunmuyor.
– Bireysel taşıt tanıma başvurusu için son tarih ne?
Bireysel taşıt tanıma başvurusu için son tarih ise 30 Haziran 2025 olarak belirlendi.
– TTB cihazı için ne kadar ödenecek?
2024 yılı için cihazın fiyatı montaj dahil 1.810 TL + KDV olarak belirlendi. Böylece ödenecek toplam tutar 2 bin 172 TL’yi buluyor.
2025 yılı fiyatı ise henüz açıklanmadı.
– Cihaz nereye takılacak?
TTB cihazı, taşıtların yakıt depo girişlerine takılacak küçük bir sensörlü cihazdır. Yakıt alımı sırasında plaka bilgisi otomatik olarak kaydedilecek.
– Nasıl başvurulacak?
Başvurular, www.utts.gov.tr üzerinden yapılacak. Buradan “UTTS Ana Kullanıcı Hesabı” açılarak işlemler başlatılacak.
– Nerede ve nasıl takılacak?
TTB cihazının montajı, Darphane tarafından yetkilendirilmiş firmalar tarafından yapılacak. Türkiye genelinde 78 şirketin, 1000 noktada montaj yapma yetkisi bulunuyor.
– UTTS nasıl çalışacak?
Taşıtların yakıt depo girişlerine Taşıt Tanıma Birimi (TTB) takılacak. Yakıt dolum işlemi sırasında TTB’den plaka bilgisi diğer UTTS donanımları aracılığı ile otomatik olarak ödeme kaydedici cihaza iletilecek. Sistem, akaryakıt alım işlemleri sırasında taşıtların plaka bilgilerini otomatik olarak kaydedecek. Bu sayede her yakıt alımı resmi kayda geçirilmiş olacak.
– Kaç istasyon ve aracı kapsıyor?
Türkiye genelinde yaklaşık 12.500 akaryakıt istasyonu bulunuyor. İlk etapta 8 milyon şirket aracı, 2025’ten itibaren de sıfır km araçlar sisteme dahil olacak.
– UTTS ile ne amaçlanıyor?
Akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi amaçlanıyor. Planlamalara göre UTTSS, akaryakıt sektöründe usulsüz fiş ve faturaların engellenmesi amacıyla vergi kaybını önleyecek. Böylece yıllık 15 milyar TL’lik vergi kaybının önüne geçilmesi hedefleniyor.
– Araç alım satımlarında yeniden taktırmak zorunlu olacak mı?
Araç satışlarında aracın sistemde kayıtlı olup olmasına bakılmaksızın, aracı alan kişi vergi mükellefi ise ve aracı iş için kullanacaksa yeniden UTTS taktırmak zorunda olacak.
– Muhalefetin itirazları ne?
Muhalefet partileri Türkiye’deki araçların çoğunluğunda taşıt tanıma sistemi olduğunu ve entegre edilebilir olduğunu söylüyor. Muhalefet, çok düşük bir maliyetle sistemin işler hale gelebileceğini belirtirken, sıfırdan yeni bir sistem kurulmasını, ‘vatandaşı kurutmak için’ atılan bir adım olarak nitelendiriyor.
Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı bütçesinin görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda konuşan CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, UTTS ile ilgili şunları söyledi:
“Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nde aracına bu sistemi taktırmak için vatandaşın araç başına ödeyeceği tutar 2 bin 172 iki lira. İlk etapta cihaz takılacak 20 milyon araç sahibinin ödeyeceği tutar 43 milyar lira. Türkiye’deki 8 bin akaryakıt istasyonlarının sistemi kurmak için harcayacağı tutar 150 milyon dolar. Güncel kurla 5 milyar lira. Toplam 48 milyar liralık bir tutarın harcanması gerekiyor.
Oysa Türkiye’de ulusal taşıt tanıma sistemine benzer bir sistem zaten var ve kullanılmakta. Farklı istasyonlar tarafından kullanılan Türkiye’deki mevcut araçların yüzde 80’ine takılı durumda farklı markalardaki taşıt tanıma sistemleri var. Bu farklı markalardaki taşıt tanıma sistemlerinin tümü birbirine entegre edilebilir durumda. Neredeyse masraf yapmadan bu altyapıyı, yeni bir yazılımla ve düşük maliyetle araçların yüzde 100’ünde aktif hale getirmek mümkünken, sil baştan yapıp, bu cihazları çöpe atıp aynı işi yapan yeni bir taşıt tanıma sistemini mecbur hale getirmek hem vatandaşa, hem akaryakıt firmalarına devasa tutarda masraf yaptırmak niye?”