Kürt Müziği 2024: Ortaya karışık

Ferid DEMİREL

---

2024 yılı Kürt müziği açısından pek de verimli geçti denemez. Çok az sayıda albüm yayınlandı. Bazı sanatçılar yılın önemli bir bölümünde çeşitli kentlerde ve ülkelerde konserler düzenleseler de, genel anlamda bu sayı da çok azdı. Mehmet Atlı’nın 30. sanat yılı 2024’ün en önemli gelişmelerindendi. Yunus Dişkaya, Rewşan Çeliker, Tara Mamedova, Mem Ararat, Diljen Ronî geçen senelerde olduğu gibi yaptıkları albümlerle dinleyicilerine ulaştılar.

Çok yaygın bir şekilde dinlenmeseler de Bijî ve Dilêr Kemanger gibi Kürtçe’nin Soranice lehçesinde şarkı söyleyen sanatçılar, sınırları zorladılar.

Elbette Kürtçe müzik ile ilgili yasaklar 2024 yılında da eksik olmadı. Ancak diğer senelerden farklı olarak, bu sene CHP’li kimi belediyeler de Kürtçe konserleri yasakladılar.

Bu senenin öne çıkan albümlerinden bazıları:

MEHMET ATLI

Bu sene 30. sanat yılını kutlayan Mehmet Atlı, bu amaçla iki albüm hazırladı. Kendine has bir tarz yaratmış olan, sesi ve müziği ile Kürt müziğinin önemli isimlerinden biri olan sanatçının bu iki albümünde onlarca ünlü ve genç sanatçılar, Atlı’nın şarkılarını seslendirdiler. Sanatçı ayrıca Türkiye ve Avrupa’da bu amaçla çeşitli konserler düzenledi.

HUNERGEHA WELAT – STRANÊN KEZİYA SOR

Kürt müziğinin Rojava’dan yükselen sesi Hunergeha Welat, son birkaç yıldır yayınladığı her şarkı ile o yıla damga vuruyor. 2024 yılında yayınladıkları Stranên Keziyê Sor adlı albümde, Kadın Hareketi’nin tarihçesini müzikal bir tarzda işledi. Bu albümde en çok dinlenen ve yaygınlaşan şarkı ise “Jin Jiyan Azadî” adlı şarkı oldu.

YUNUS DİŞKAYA

Kürt müziğinin sessiz ama bir o kadar da derin seslerindendir Yunus Dişkaya. Bazen yılda iki albüm çıkarır ama özel dinleyicileri dışında kimse fark etmez. Belki sanatçının kendi tercihidir bu durum. Dişkaya 2024 yılında üç enstrümantal albüm yayınladı. Bunlardan iki tanesi “Guftegûy-i Men û To” adlarını taşıyor ki, Dişkaya bunu bir üçlü olarak planlamış ve üçlünün ilklisini 2023 yılında yine aynı adla yayınlamıştı. Bu albümlerdeki şarkılar, sanatçının 2003 ile 2017 yılında evde yaptığı kayıtlardan oluşuyor.

Yunus Dişkaya bu yıl ayrıca 15 enstrümantal şarkıdan oluşan, “Zeytîn” adıyla bir albüm daha yayınladı. Hem “Guftegûy-i Men û To” ve hem de “Zeytîn”de yer alan şarkılar, deneysel çalışmalar olup, Dişkaya’nın bu alandaki ustalığını göstermesi açısından önemli çalışmalar.

BİJÎ

2024 yılının Kürt müziği başlığı altındaki en değişik ve ilginç çalışmalardan biri, Kürt rap sanatçısı Bijî’nin yayınladığı “Zigidi” adlı şarkı. Geleneksel Kürt müziğini, Hip Hop, Afrobeat, Latin ve dans müziği ile oldukça başarılı bir şekilde harmanlayan Bijî, bu şarkı için film tadında bir de video klip yayınladı.

REWŞAN ÇELİKER

Son dönemlerin en üretken seslerinden biri olan Rewşan Çeliker, şimdiye kadar daha çok geleneksel Kürt müziğinden parçaların coverlarını çalıyordu. Hatta bazen bu yüzden eleştirilen Çeliker, belki de bu eleştirilere cevap olmak adına, 2024 yılında “Hinar” adıyla bir albüm yayınladı. Albümdeki bütün şarkılar bestelerden oluşuyor. 9 tane şarkı olan “Hinar”da Rewşan bazılarını Hakan Gürbüz ile bestelerken, tümünde kendisinin imzası bulunuyor. “Lalîxan” şimdiye kadar öne çıkan şarkılardan biri.

TARA MAMEDOVA

Tara Mamedova da Rewşan Çeliker gibi oldukça üretken bir sanatçı. Hem konserleri hem yaptığı şarkılar ve başka sanatçılara verdiği bestelerle, Kürt müziğinin en aktif sanatçılarından biri. Mamedova 2024 yılında “Lîlav” adlı single çalışmasının yanı sıra başka şarkılar da yayınladı. Sanatçı 3 şarkıya yer verdiği bu albümde, Vellua ile şarkıları seslendiriyor. Tara Mamedova’nın yılın son günlerinde yayınladığı “Ez û Tu” şarkısı ise yine kendi bestesi olup Vedat Yıldırım ile birlikte bu şarkıyı seslendirdi.

MEM ARARAT

Neredeyse her yıl bir albüm yayınlayan ve konserlerinde salonları dolduran Mem Ararat, 2024 yılında bir albüm daha yayınladı. “Keskesor” adlı bu albümün ilk iki şarkısını aslında Ararat 2023 yılında yayınlamıştı. Ancak albümün geriye kalan bütün parçaları 2024 yılında yayınlandı. Albümdeki kimi şarkıların sözlerini şarkıcı bundan 20 yıl önce yazdı. Mem Ararat’ın seslendirdiği şarkılar, daha önceki yıllarda seslendirdiği şarkılar gibi hemen hit oldular.

YAHHYA

Bundan iki sene önce çıkardığı “Dereng” adlı albümle müzik piyasasına giriş yapan Yahhya, 2024 yılında “Bêjing” adlı bir albüm yayınladı. Sesi, şarkılarında kullandığı kelime oyunları, kafiyelendirme tarzı ve ses tonuyla dikkatleri üzerine çeken Yahhya’nın yeni albümündeki şarkılar da ilgi topladı.

DİLJEN RONÎ

Kürtçe müziğin usta isimlerinden biri olan Diljen Ronî 2024 yılında “Ji bîr neke” adıyla bir albüm yayınladı. Bu albümün ilk şarkısı “Katyusha” orijinal adlı “Kazacok” oldu. Avusturya İşçi Marşı olan bu şarkıyı ilk olarak bundan uzun yıllar önce Ciwan Haco seslendirmişti. Ronî albümün ikinci şarkısı olarak da “Kejê”yî yayınladı. Yılın sonlarına doğru sanatçının albümün üçüncü şarkısını yayınlaması bekleniyor. Albümde Arjen Arî, Sebrî Botanî ve Firat Cewerî gibi şairlerin şiirlerini besteledi ayrıca kendi bestelerine de yer verdi.

BURHAN BERKEN

Onu “Gulfiroş” adlı şarkısıyla müzikseverler hatırlıyor. Uzun yıllardır sessiz bir şekilde köşesine çekilmiş olan Burhan Berken, 2024 yılında “Payîz” adlı albümle geri döndü. Bu albümde 3 şarkı var. İki tanesi yeni olan bu şarkıların üçüncüsü ise Berken’in meşhur “Gulfiroş” şarkısının yeni versiyonu.

MİRADY

Kürt rock müzik sanatçısı Mirady 2024 “Telesî” adlı 6 şarkılık şarkı ile listemize giriyor. Bütün şarkıların sözleri ve müzikleri kendisine ait.

OLCAY BAYİR

İngiltere’de yaşayan Olcay Bayır’ın albümünün ismi “Tu gul î.” Bayır şimdiye kadarki albümlerine hep Türkçe isimler vermişti. Ancak bu son albümüne Kürtçe isim verdi. Albümde Kürtçe’nin bariz bir ağırlığı görülüyor.

DİLÊR KEMANGER

Kürtçe’nin Soranice lehçesinde şarkılar söyleyen, müziği ve sesiyle özgün bir sanatçı. “Kê Bedare” adıyla bir albüm yayınlayan Kemanger, 7 şarkı seslendiriyor.

MOHAMMAD SYFKHAN

Suriye savaşından sonra İrlanda’ya mülteci olarak yerleşen Rojavalı Mohammad Syfkhan, müziğiyle İngilizce yayın yapan basının dikkatini çekti. The Guardian gibi gazetelerin de sayfalarında yer verdiği Syfkhan 2024 yılında “I Am Kurdish” adıyla bir albüm yayınladı. 8 şarkının olduğu bu albümde Kürtçe sözlü müziğin yanı sıra “Leylim Ley” adıyla bilinen kişi şarkılar da enstrümantal olarak yer alıyor.

HANÎ MUCTEHİDÎ

Kürtçe’nin Soranice lehçesinde şarkılar söyleyen ve olağanüstü sesiyle dikkatleri üzerine çeken Hanî Muctehidî, 2024 yılında “Newroz” adıyla bir şarkı yayınladı. Şarkı ünlü Kürt şairi Şêrko Bêkes’in aynı adlı şiirinden bestelendi.

DONYA KAMALİ

Daha çok Kürtçe geleneksel şarkılar seslendiren Donya Kamalî, Nishtiman Project ile birlikte çalışıyordu. 2024 yılında Enkinaki Kamalî’nin Shirin Da Macho adlı şarkısına remix yaptı. Bu şarkıyı Kamalî bundan 8 yıl önce Nishtiman Projecte ile seslendirdi.

RUŞAN FİLİZTEK

Kürt müziğini dünya çapında tanıtmaya çalışan Ruşan Filiztek, 11 şarkıdan oluşan “Exils’ adıyla bir albüm yayınladı. Albümde Kürt müziğinin geleneksel eserlerinin Fado müzik ile harmanlamanın yanı sıra Filiztek deneysel çalışmalarına yer vermiş.

GÜLSEVEN MEDAR

Bendgulî adlı bir albüm yayınladı Medar. Albümde 3 tanesi Kürtçe, 3 tanesi Türkçe olmak üzere 6 şarkı var.

ALİ DOGAN GONULTAŞ

Son yıllarda Avrupa’nın pek çok yerinde konserler düzenleyen Ali Doğan Gönültaş, bu yoğunluk içerisinde “Keyeyî” adıyla bir de albüm yayınladı. 8 şarkılık bu albümde 4 Kürtçe, 4 Türkçe şarkı var.

ROLEDA

Roleda “Rîtmên Peyvan” adıyla bir albüm yayınladı. biri ön-müzik, biri canlı kayıt olmak üzere 8 şarkının olduğu bu albümde, Roleda’nın şimdiye kadar bildiğimiz tarzında deneysel çalışmalar var. Kendisi söz ve müziklerini yaptı.

DİLŞAH KAYMAZ

İlk albümünü 2024 yılında yayınlayan Dilşah Kaymaz’ın albümünün adı “Xewn”. 4 şarkılık albümün 2 tanesi Kürtçe’nin Kurmanci, bir tanesi Sorani bir tanesi de Kurmancki/Dimilki lehçelerinde.

AYNUR DOĞAN

Rabe adıyla bir albüm yayınlayan Aynur Doğan’ın albümünde 9 şarkı var. 2 tanesi Türkçe olan bu şarkılardan bazıları geleneksel Kürt şarkıları iken, Aynur son birkaç albümde yaptığı gibi bestelerine ağırlık veriyor.

SHORESH MAHMOÛDÎ

Mukriyan Kürtleri’nin geleneksel müziklerinden oluşan 12 şarkılık bir albüm yayınlayan Shoresh Mahmoudî’nin albümünün ismi “Lerzane.”

NÛBÎAN

Alternatif bir ses olmaya çalışan Nûbîan bu sene iki albüm yayınladı. “9,81 N/Kg” adlı albümde 10, “Ji dil bo Dil” albümünde ise 5 şarkı var.

SELDA OZTURK

Kardeş Türküler müzik topluluğundan bildiğimiz Selda Öztürk, ilk solo albümünü yayınladı. Albümde, Ciwan Haco’nun ünlü “Zînê” eserini seslendirdi Öztürk.

SWARA

Onları bir liseler arası müzik yarışması dolayısıyla tanıdık. 2022 yılında bu yarışmada ünlü Kürt müzik grubu Kamkarlardan “Xoş e Hewraman” şarkısını coverlayan Swara, 2024 yılında ilk profesyonel single çalışmalarını yayınladılar. Ekip, yine Kürt müziğinin özgün seslerinden Temo Nasir Bedirxanî’nin “Hoy Narê” şarkısını coverladı.

Soranice söyleyen birkaç sanatçı

Necmeddîn Xulamî, Nazir Rezzazî ve Ednan Kerîm, Kürtçe’nin Soranice lehçesinde uzun yıllardır şarkılar söyleyen usta isimleri. Bu üç isim, 2024 yılında yine üretkenliklerini devam ettirerek birer albüm yayınladı. Xulamî’nin 7 şarkılık albümünün adı “Serqafleçî.” Sanatçı bu albümde Kürt geleneksel müziğini modern caz formuyla harlanlamış.

Nasir Rezzazî – Kullber
Ednan Kerîm – Baran
Serdar Canan – Behare Bilbil
Qeydûbend – Zerzevan Walts
Diyar – Welat
Mikail Aslan û Oğuz Aksaç – Na Dirbete Mi Der A
Hozan Aydin – Dewere Lawo
Heme Hacî – Dengbêjî Zinê
Murat Demir – Emer Axa
Hevraz – Asê
Cemîle Dînçer – Were malan
Neslihan Ediş – Bedewa Yerîwanê
Mehmet Akbaş – Were Esmerxan
Vengband – Zerrî vista to
Mikail’s Berlin Sessions feat Ahmet Tigril – Çîçekê
Serhat Kural – Wax
Ruken Yilmaz – Dilo Rabe Bihar e
Agit Işık – Nanoziko
Jehrmar- Serê Solan
Rûken Sî – Torevan
Kemal Yildirim – Dûr
Kawa Bahrami û Sana Barzanje – Kura Rashtala
Hasret – Hasret
Ali İnanır – Gilê Kowo

KISA KISA

* Youtube û Facebook, ünlü Kürt sanatçısı Rotinda’nın hesaplarını kapattılar. Rotinda uzun yıllardır bu hesapları kullandığını belirterek, bu durumu “Kürt müziğine tahammülsüzlük” olarak yorumladı.

* 2024 yılında yine pek çok Kürt sanatçının konserleri yasaklandı.

* Rojda, Diljen Roni, Xecê, Murad Demîr, Metîn Kemal Kahraman, Sasa… Konserleri yasaklanan kimi sanatçılar. Bu yılın diğer yıllardan farkı, bu sefer kimi sanatçıların konserlerinin CHP’li belediyeler tarafından yasaklanmış olmaları.

* Yine 2024 yılında birkaç Kürt sanatçı söyledikleri şarkılar ve katıldıkları konser etkinlikleri yüzünden gözaltına alındı ve tutuklandı. Azad Bedran, Helim Omerî, Koma Hevra müzuk grubu üyeleri bunlardan bazıları. Sanatçı Engin Cengiz Diyarbakır 5 No’lu Hapishanesinde gerçekleşen işkenceleri anlattığı şarkısından dolayı gözaltına alındı.

* Doğu Kürdistan’ın ilk kadın sanatçısı Fetane Welîdî 2024 yılında 71 yaşında hayata veda etti. Kadınların şarkı söylemesinin yasak olduğu bir dönemde şarkılar söyleyen Welîdî, Sine ve Kirmahşah radyolarına çıkmıştı. Sanatçının toplam 56 şarkısı bulunuyor.

* Kürt müziğinin en özgün ve beğenilen gruplarından Koma Amed üyeleri, 27 yıl aranın ardından yine bir araya geldiler ve Paris’te ilk konserlerini verdiler.

* Trio Sêdeng ve Yalda Abbasi Almanya’da “Creole – Globale Musik aus NRW” Ödülünü kazandılar. Nure Dlovanî, Beate Wolff ve Laia Genc’in kurduğu Trio Sêdeng bir süredir Kürt sanatçı Yalda Abbasi ile birlikte çeşitle konserler düzenliyor.