Türkiye’de yıllık enflasyon bir miktar düşse de aylık enflasyondaki artış hız kesmiyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) bugün yayınladığı verilere göre, Ekim ayında aylık enflasyon yüzde 2,88 artarken yıllık enflasyon yüzde 49,39’dan yüzde 48,58’e geriledi.
Yılın ilk 10 ayındaki enflasyon yüzde 39,77’ye ulaşırken, 12 aylık ortalama enflasyon ise yüzde 62,02 olarak hesaplandı.
Cuma günü geç saatlerde uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P, Türkiye’nin kredi notunu B+’dan BB-’ye yükseltse de İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) BIST 100 endeksi piyasadaki beklentinin de üstünde artan enflasyon nedeniyle öğle saatlerinde, geçtiğimiz hafta kapanışının yüzde 1,34 altında işlem görüyordu.
Mehmet Şimşek: “Kira ve eğitim grubunda yıllık artışlar enflasyondaki düşüşü sınırlandırıyor”
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, katılıkların giderilmesinin zaman aldığını söylese de Mayıs ayındaki yüzde 75,45 olan yıl zirvesini dikkate alarak enflasyondaki gerilemeyi olumlu buluyor.
Şimşek, X hesabından yaptığı paylaşımda “Ekim’de yıllık enflasyon mayısa göre 26,9 puan gerileyerek yüzde 48,6 oldu. Temel mallarda yıllık fiyat artışı yüzde 28,5, ataletin yüksek olduğu hizmetlerde ise yüzde 69,8 gerçekleşti. Özellikle geriye dönük fiyatlama davranışının yüksek olduğu kira ve eğitim grubunda yıllık artışlar enflasyondaki düşüşü sınırlandırıyor. Katılıkların giderilmesi zaman alıyor ancak bu konudaki gelişmeler olumlu. Ekim’de 12 aylık enflasyon beklentilerinin tüm kesimlerde son iki buçuk yılın en düşük seviyesine gerilemesi, hizmet enflasyonundaki ataletin kırılması için önemli” değerlendirmesinde bulundu.
Geçen yıl yüzde 33 olarak tahmin edilen yıllık enflasyon Eylül ayında yüzde 41,5 olarak güncellendi
Eylül 2023’te açıklanan Orta Vadeli Program’da 2024 yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 33’tü.
Bu tahmin, yıl içinde yüzde 38 olarak revize edildikten sonra iki ay önce açıklanan bu yılın Orta Vadeli Programı’nda yüzde 41,5 olarak yeniden güncellendi.
Son üç ayda aylık enflasyon sırasıyla 2,47, 2,97 ve 2,88 olarak açıklandı. Yıllık yüzde 41,5 hedefinin yakalanması yılın son iki ayındaki toplam enflasyonun 2 puanın altında kalması gerekiyor.
Profesör Başlevent: “2023 öncesindeki sahte cennetin bedelini ödemeye devam edeceğiz”
Bu hedefin de tutturulmasının güç olduğunu savunan Kültür Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent, 2018-2023 yıllarında izlenen ekonomik politikaların fiyatlama davranışını bozduğunu dile getirdi.
VOA Türkçe’nin konuştuğu Başlevent, “Bu tablo ‘yaratılmış’ problemlerin çözümünün aslında düşünüldüğü kadar kolay olamadığını gösteriyor. Üretici, tüketici yahut esnafta, beklentiler bir kere bozuldu mu, fiyatlama davranışı birden düzeltilemiyor. Fiyat istikrarının sağlanacağına dair inanç pekiştirilemiyor. Şimşek’in dediği gibi, kira kısıtının kalkması nedeniyle o cephe olumsuz gidiyor. Yaratılan konut balonu da söz konusu. İnsanlar konut alamıyor, müteahhitler arzı karşılayacak yeni konut üretemiyor. Bu da kira üzerinden enflasyonu arttırıyor. 2023 öncesinde sahte cennetin bedelini ödemeye devam edeceğiz. Bu iş para politikası ile hallolmuyor. Yüksek faiz ortamı devam edecek. Bu ayki Para Politikası Kurulu’nda faiz indirimi gelmez. Kredi notu yükseliyor ama siyasi gelişmeler de Türkiye’nin orta ve uzun vadesine dair beklentileri bozduğundan yatırım kararlarını da maalesef olumsuz yönde etkiliyor” değerlendirmesinde bulundu.
TİM Başkanı: “Ülke batıyor; yüzde 50 faizle bir ülkenin ayakta kalma şansı yok”
İş dünyası, özellikle de ihracatçılar enflasyondaki düşüş hızının beklenen seviyede olmaması nedeniyle Merkez Bankası tarafından yaklaşık sekiz aydır yüzde 50 seviyesinde tutulan faiz oranlarından rahatsız.
Bugün CNBC-e televizyonundan Emre Eser’e konuşan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, “Yüzde 50 faizle bir ülkenin yatırımını, istihdamını artırma şansı yok. Üretim ve istihdam tarafında iş gücü kayıpları var artık. Hazır giyim, inşaat, mobilya, makine ve otomotiv gibi sektörler rekabetçilik konusunda zorluklar çekiyor. Ülke batıyor; yüzde 50 faizle bir ülkenin ayakta kalma şansı yok. Burada biraz Merkez Bankası’nın radikal kararlar alıp, farklı oyunları devreye koyması lazım. Farklı yollarla enflasyonu aşağı çekmenin yöntemlerini bulmamız gerektiğini düşünüyorum” diye konuştu.
Ekonomist Atabay: “2025 daha zor geçecek”
Ekonomist Güldem Atabay ise ekonomik patinaj dönemine girildiğini, ekonomide 2025 yılının beklenenden zor olacağını söylüyor.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Atabay, “Benim uzun zamandır sene sonu enflasyon öngörüm yüzde 45’ti. Bugünkü veriler de 44-45 aralığında olacağını teyit ediyor. Maalesef korkulan gerçekleşiyor. Evet enflasyondaki aşırılık bir şekilde törpülendi ama yapışkanlık sürüyor. Kamu harcamaları devam ediyor, kuyumcuya doktora vergi için gidilirken, büyük vergi aflarından yararlananlar görülmüyor. Ben Şimşek ekonomik politikalarının fiilen bittiğini, ekonominin patinaj dönemine girdiğini düşünüyorum. Siyasetteki karmaşa da beklentileri bozuyor. Yerel seçimden önce normalleşme sonra açılım dendi bu süreç şimdi kayyumlarla taçlanıyor. Ekonomide olduğu gibi siyasette de güven sorunu aşılamıyor. 2025, son dört beş yılın en zoru olacak. Daha zor geçecek. Faiz indirimi 2025’in ancak ilk çeyreğinde gelebilir. Ama çok fazla inemeyecek. Çünkü benim 2025 yıl sonu enflasyon beklentim yüzde 33-35 aralığında, eğer mevcut ekonomi yönetimi ve bu para politikası bu şekilde devam ederse” ifadelerini kullandı.
İş Bankası Genel Müdürü Aran: “Kasım’da beklediğim faiz indirimi Ocak ayına ötelenmiş görünüyor”
Eylül ayının sonunda Kasım ayında 2,5 puanlık bir faiz indirimi beklediğini açıklayan İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran da haftasonu Samsun’da düzenlediği basın toplantısında faiz indiriminin yeni yıla kayabileceği düşüncesinde olduğunu belirtti.
Henüz TÜİK’in Ekim ayı enflasyonunu görmeden değerlendirmelerde bulunan Hakan Aran, “Kasım ayında faiz indirimi bekleyenler arasındaydım ama yüzde 2’nin üzerinde gelecek Ekim ayı enflasyonu yıllık enflasyonu yüzde 48’in altına indirmediği için Kasım ayında Merkez Bankası indirimi yapmaz, öteler. Bu Kasım ayı enflasyon rakamını görmeden Aralık’ta indirim ihtimalinin masadan kalkmadığını düşünüyorum ama temkinli olmak gerekirse Ocak ayına sarkmış görünüyor. Benim Kasım’da beklediğim indirim, muhtemel Ekim ayı enflasyonu da yüzde 2’nin üzerinde çıkacağı için, Ocak ayına ötelenmiş görünüyor” dedi.