Reuters haber ajansının üç kaynağa dayandırdığı haberine göre Türk hükümeti, ülkenin en büyük ihracatçı birliklerinden birinden İsrail ile ticaret yasağının uygulanmasına yardımcı olmasını istedi ve son haftalarda Filistin topraklarına mal akışını yavaşlattı.
Ankara, Mayıs ayındaki yasaktan bu yana Filistin topraklarına yapılan ihracattaki artış nedeniyle İsrail ile ticaretin devam ediyor olabileceği yönünde kamuoyu eleştirileriyle karşı karşıya kalmıştı. Kaynaklar, bu nedenle Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri’ne başvurulduğunu söyledi.
Kaynaklar, Ticaret Bakanlığı’nın Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri’nden, Filistinli yetkililerle inceleme dahil, önerilen sevkiyatlar için daha fazla kontrol ve onay talep etmesini istediğini aktardı.
Bir ihracatçı birliğinden bir kaynak, yeni sistemin Ekim ayı ortasında başladığını ve başlangıçta tıkanıklığa ve yığılmaya neden olduğunu söyledi. Kaynak, “asıl endişe kaynağı hala İsrail’e giden mallardı, bu nedenle Filistin’e yapılan ihracatta usulle ilgili bir değişiklik var” dedi.
Ticaret Bakanlığı, Reuters’ın sorusuna verdiği yanıtta, malların sadece ikili ticaret mekanizması kapsamında Filistinli yetkililer tarafından onaylanması halinde gönderildiğini kaydetti. Yanıtta, “Varış yeri Filistin ve ithalatçı da Filistinli” denildi.
Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri, konuya ilişkin hemen yorum yapmadı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) resmi verilerine göre Türkiye, yılın ilk dört ayında aylık ortalama 380 milyon dolar olan ihracatını Mayıs ayından bu yana sıfıra indirdi. Türkiye, İsrail’in Gazze’deki savaşını en sert eleştiren ülkelerden biri.
Ancak aynı zamanda İsrail üzerinden geçmesi gereken Filistin topraklarına yapılan ihracat, yılın ilk dört ayında sadece 12 milyon dolar iken Haziran-Eylül döneminde yaklaşık 10 kat artarak aylık ortalama 127 milyon dolara yükseldi.
Yeni ve yavaş sistem
Türkiye İhracatçılar Meclisi’ne (TİM) göre, son aylarda Türk limanlarından çıkan ve Filistin topraklarına gönderilen malların başında çelik, çimento, makine ve kimyasallar geliyor.
Bu tür malların ihracatındaki artış, ticaret yasağının delindiği şüphelerini arttırdı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hükümetinin İsrail’in Gazze’deki Filistinli militan grup Hamas’la savaşına karşı koymak için uyguladığı ana politikalardan birinin sorgulandığı sokak protestolarına yol açtı.
Muhalefet partilerinin milletvekilleri de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde cevap aradı.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat bu ay yaptığı açıklamada, yasaktan önce Türkiye’nin İsrail’le yaptığı yıllık 6,5 milyar dolarlık ticaretin yaklaşık 2 milyar dolarlık kısmının Filistinli alıcılar tarafından satın alınan mallardan oluştuğunu söyledi.
Bolat geçen hafta TBMM’de yaptığı konuşmada, Filistin Ekonomi Bakanlığı’nın tüm sevkiyatları incelediğini söyledi. Ticaret Bakanlığı’ndan Reuters’a yapılan açıklamada ise Filistin’den gelen onayların elektronik bir sistemden geçtiği, ardından gümrük beyannamelerinin ayrı bir onay gerektirdiği belirtildi.
Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri, sektörel ihracat grupları için bir çatı kuruluş. Kaynaklar, geçmişte tüm ihracat gruplarının sevkiyatları genellikle çok az soruyla, hızlı bir şekilde onayladığını söyledi.
İki kaynak, hükümetten gelen yeni talimatlar uyarınca, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri’nin ana onay organı olduğunu söyledi. Kaynaklar, birliğin önce Filistin makamlarının onayı dahil, önerilen ihracatla ilgili bilgilerin alındığını teyit etmesi ve ardından ihracat için ayrı bir başvuruyu onaylaması gerektiğini kaydetti.
İlk kaynak sistemin şu anda çalıştığını ancak ilgili kontroller nedeniyle geçmişe kıyasla daha yavaş işlediğini belirtti.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre yılın ilk 10 ayında Filistin topraklarına yapılan ihracat bir önceki yıla göre yüzde 543 arttı. İsrail yasağı uygulanmadan önceki ilk dört ayda ise bu oran sadece yüzde 35’ti.