Sağlık Bakanlığı’nın Aile Hekimliği Yönetmeliği’nde yapmayı tasarladığı değişikliğe göre aile hekimleri maaşlarında kesinti olmaması için hasta peşinde koşmak zorunda kalacak.
Sağlık Bakanlığı’nın yeni yönetmeliğe göre aile hekimlerinin maaşlarında kontrole gelmeyen lohusalar nedeniyle kesinti yapılacak. Aile hekimine görünmeden devlet hastanelerine başvuran hastalar için de kişinin aile hekimine ceza puanı yazılacak. Bakanlığın yönetmelik taslağına göre, bütün şartları yerine getiren aile hekimlerinin maaşı değişmeyecek ancak hiçbir şartı yerine getiremeyen hekimin maaşından yaklaşık olarak 32 bin TL’lik kesinti olacak.
Aile hekimleri eylem yapacak
Yeni aile hekimleri yönetmeliği hazırlığında olması nedeniyle Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu, 19 Ekim Cumartesi günü eyleme gidiyor. Bakanlığın aile hekimlerinin ödeme katsayılarında değişikliğe gitmeyi planladığını duyan hekimler, hafta boyunca siyah giyerek yönetmeliği protesto etti. “Büyük Ankara Mitingi” adı altındaki eylemde buluşacak olan hekimler, bakanlığın geri adım atmasını istiyor.
Sağlık Bakanlığı’nın gündemindeki yönetmelik değişikliğini Serbest Görüş’e değerlendiren, Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF) Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Ali Demir de “Hekimlik onuruna uymayan maddeler içeren bu çirkin yönetmeliği kabul etmiyoruz” ifadelerini kullandı.
Dr. Demir yönetmelikteki maddeleri, “Önce eşeğini kaybettiren bu sistem, eşeğini bulması için hekimi uğraştırıyor. Tıpta 2 kere 2 her zaman 4 etmez” ifadeleriyle değerlendirdi.
“Bu formül aile hekimlerinin yeni maaş bordrosudur”
Yönetmelikteki değişiklikler ile aile hekimlerinin maaşlarının hesaplanacağı formül de değişti. Yeni maaş hesaplama metodunu değerlendiren Dr. Demir, “Bu gördüğünüz sigmalı hesaplama metodunu Nobel matematik ödülü alan bir formul sanabilirsiniz ancak bu aile hekimlerinin yeni maaş bordrosudur. Biz tek kalem maaş almak istiyoruz. Temel maaşımız artırılsın, kalemler azaltılsın isterken bakanlık tersini yaparak kalem sayısını artırıyor. Yeni yönetmeliğe göre aile hekimlerinin maaşı 19 farklı kalem üzerinden hesaplanıyor” diye konuştu.
“Lohusa hastalar için yüzde 98 performans kriterinin getirilmesi art niyetlidir”
Yönetmelik maddelerini değerlendiren federasyon, 1. Maddede bulunan ilk günlerde ulaşılması ve tahlil alınması en zor hasta gruplarından olan “lohusa” hastalar için yüzde 98 performans kriterinin getirilmesini art niyetli olduğunu vurguluyor. Görev tanımlamalarının bulanık olduğunu belirten federasyon bu konudaki çizgilerin daha net bir şekilde çizilmesi gerektiğini belirtiyor.
Dr Demir, yönetmeliğe eklenecek “lohusa” ibaresini, “Kadınlar doğum yaptıktan sonraki 40 günlük sürece biz lohusalık süreci diyoruz. Bakanlık bu süreç içerisindeki tüm hastaların muayenelerinin yapılmasını istiyor. Tüm aile hekimleri hastaları muayeneye davet ediyor ancak lohusa sayısı çok az. Diyelim bir hastayı kaçırdınız, bu yüzde 10 performans kesintisine uğrayacağınız anlamına geliyor. Başka bir hasta tüm çağrılarınıza rağmen muayeneye gelmedi. Hastaya hiçbir yükümlülük yüklenmiyor sorumlu doktor oluyor” Ifadeleriyle değerlendirdi.
“İşe geç kalan aile hekimlerinin sözleşmeleri feshedilebilecek”
Federasyon, yönetmeliğin 3. maddesinde yapılan değişiklik ile işe geç kalan aile hekimlerinin sözleşmelerini feshetmek ile tehdit eden bakanlığın hekimlik onurunu kırdığını söylüyor.
“Bakanlık teşvik ödemesi vadedip ödemeyi yapmamanın formülünü buldu”
Yönetmeliğin 4. Maddesinde yapılan revizyon ile bakanlığın tevşik ödemesi vadedip ödemeyi yapmamanın formülünü bulduğunu söylüyor. Türkiye’deki sağlık kuruluşları arasından poliklinik yükünün yüzde 50’sini aile hekimlerinin taşıdığını söyleyen federasyon aile hekimleri için muayene sayısına göre teşvik verilmesinin doğru olmadığını belirtiyor. Bakanlık ise bu duruma hekimleresöz hakkı tanımayarak hastaların diğer sağlık kuruluşlarına yaptığı başvurulara göre teşvik hesaplaması yapıyor.
“Uygulama meslek onuruna aykırı”
Aile hekimlerinin alacakları ödemeyi “hasta memnuniyeti” sistemine dönüştürmeyi hedefleyen bakanlık, hastaların hekimlere vereceği değerlendirme ile Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) için puan oluşturacak. İl ortalamasına göre ASM’lerde çalışan doktorların alacağı ödemeler değişiklik gösterecek. Bu maddedeki “memnuniyet” kısmına dikkat çeken federasyon, uygulamanın meslek onuruna aykırı olduğunu vurguluyor.
Memnuniyet puanı uygulamasını değerlendiren Dr. Demir, “Bir kişi hekime geldi. İlaç yazdırmak istedi yeni kotalar nedeniyle ilaç yazmadım. Bu kişiyi akşam bakanlık aradığında benden memnun olmadığını söylediğinde hekimin performansımdan kesiliyor. Bu ayrıca hekimlere uygulanan şiddeti de artırabilir. Bu parametrelere bakılarak dokrun maaşında kesintiye gidiliyor. Bu hekimlik onuruna aykırıdır” ifadelerini kullandı.
“Sağlık okuryazarlığı ve uygunsuz ilaç kullanımının sorumluluğu da aile hekimlerine yükleniyor”
Sağlık okuryazarlığı ve uygunsuz ilaç kullanımının sorumluluğu da aile hekimlerine veriliyor. Uygunsuz ilaç kullanımının önüne geçmenin bakanlık tarafından yapılacak sağlık okuryazarlığının artırılması faaliyetleri ile sağlanabileceğini belirten federasyon, sorumluluğun vatandaştan alınarak hekimlere verilmesinin sağlıkta şiddeti artıracağını söylüyor.
Yönetmelikteki bu madde ile hekimlerin zor duruma düşürüleceğini anlatan Dr Demir, “Akılcı ilaç kullanımı adında bir yöntemimiz var. Bu konuda son yıllarda hekimlere çok ciddi bir eğitim verildi. Türkiye’de de ilaç kullanımı son yıllarda çok ciddi bir şekilde azalmış durumda. Bakanlık her ile bir çan eğrisi belirleyecek, o ildeki hekimler bu eğriye göre yüzde 50’nin altında kalmak zorunda bırakılacak. Yazılan ilaçların il ortalamasının üzerinde olması durumunda hekimler ceza yiyecek. Yaşlıların yoğunlukla kullandığı ağrı kesiciler var. Bu ilaçları il ortalamasının üzerinde yazdıysanız ceza yiyorsunuz. Hekimlerin nüfuslarının demografik özelliklerine bakmadan oluşturulan bu yönetmelik, hekimleri ilaç yazmamaya itiyor. Bir ildeki doktorların yüzde 50’si bu uygulama ile prim alırken diğer yarısı ceza yiyor” ifadeleriyle durumu açıkladı.
“Yüzde 70 olan başarı oranı zorunluluğu yüzde 90’a çıkarılmaya çalışılıyor”
Kronik hastalıklar için yapılan teşvik ödemelerinde belirsizliklere dikkat çeken federasyon, yüzde 70 başarı oranını zorunlu tutan bakanlığın bu oranı yüzde 90’a çıkarmayı hedeflediği, bu orana ulaşamayan hekimlerin yarı yarıya teşvik ödemelerinde kesintiye gidileceğini belirtiyor.
“Nüfus tavanı düşürülecekse kişi çarpanının yükseltilmesi gerekiyor”
Federasyon, aile hekimlerinin ödemelerinde baz alınan nüfus tavanının 4000’den 3500’e düşürülmesi ile ödemelerde yüzde 26’lık bir düşüş yaşanacığını söylüyor. Federasyon, bu nüfus tavanı değişikliğinin gerçekleştirilmesi durumunda kişi çarpanının aynı oranda on binde 5,22’den 5,97’ye yükseltilmesi gerektiğini belirtiyor.
Yönetmelikteki nüfus tavanının 3500’e düşürüleceği maddesini değerlendiren Dr. Demir “Daha önce aile hekimler ücretlerini 4000 nüfus üzerinden alıyordu. Yeni yönetmelik 4000 nüfusu 3500 üzerinden hesaplıyor. Bakanlık bu yönetmelikle nüfusundaki 500 kişinin parasını doktora ödemiyor. Nüfustaki bu kişiler doktora angarya yük olarak kalmış oluyor. Bu yönetmelik nüfusu 4000 olan ile hekimlerine bir ceza olarak geliyor” ifadelerini kullandı.
Yönetmeliğin değişmesiyle hekimlerin yaşayacağı tahmini kayıba değinen Dr Demir, “Hastalık Yönetim Platfotmu (HYP) sayesinde kronik hastalık taramalarını yapan hekimler daha önceki süreçte 4000 nüfusları olmamasına rağmen belli bir tarama başarısı yakalaması halinde 4000 nüfus üzerinde değerlendiriliyordu ancak bu nüfus tavanının da indirilmesiyle buradaki ücret de 3500 üzerinden değerlendirilir hale gelecek. Yalnızca bu değişiklik hekime 10000 TL’lik bir kayıp yaşatacak. Yani doktorun yönetmelik öncesi maaşı ile sonrasında alacağı maaş arasında 10000 TL’lik bir düşüş gerçekleşecek” diye konuştu.
“Hekimlerin iş güvencesi risk altında”
Bakanlığın yönetmelikteki değişiklikleriyle aile hekimlerinin “hedef puanı”na göre sözleşme yenilemelerinin belirsizleştiğini belirtan federasyon, hekimlerin iş güvencesinin risk altında olduğunu belirtiyor. Yeni imzalanan sözleşmelerde ne şartlarda devam edeceği ve sona ereceğinin somut bir şekilde belirlenmesi gerektiğini söyleyen federasyon, tek taraflı sözleşmelerin hukuksuz olduğunu vurguluyor.
“6 ay muayene olmaya gelmeyen hastanın faturası da hekimlere kesilecek”
Yeni yönetmeliğine göre bir hastanın 6 ay muayene olmaya gelmemesinin faturasının da hekimlere kesileceğini söyleyen federasyon, ASM’leri her gün ziyaret eden hastalar için ek ödeme yapılıp yapılmayacağı sorusunu bakanlığa yönlendiriyor. Türkiye’deki sağlık kurumlarının poliklinik yükünün yüzde 50’sini aile hekimlerinin çektiğini belirten federasyon, bu yönetmelik değişikliği ile hekimlerin çalışma şartlarının daha da zorlaştırıldığını söylüyor. Federasyon, kayıtlı nüfusunun yarısı ASM’ye başvurmayan hekimlerin yaklaşık olarak yüzde 42’lik kesintiye maruz kalacağını ifade ediyor.
Hastaların ASM’lere gelmemesinden sorumlu tutulacak kişinin hekimler olduğunu belirten Dr. Demir, “Hekim, nüfusunun belli bir kısmı 6 ay içerisinde hiç Aile Sağlığı Merkezine (ASM) gelmemişse ceza yiyor. Bir kişinin ilaç ihtiyacı yok, hastalığı yok, ASM’ye gelmesini gerektirecek bir durumu yoksa bile bundan doktor sorumlu tutuluyor” ifadelerini kullandı.
Yeni yönetmeliğe göre gelecek bir başka düzenlemeyi açıklayana Dr Demir, “Hasta eğer ASM’lere uğramadan direkt devlet hastanesini ziyaret edecek olursa bu durumda da aile hekimi ceza puanı alacak. Hasta doktorun bilgisi dışında hastaneyi ziyeret edecek olursa bundan da aile hekimi sorumlu tutulacak” diye konuştu.
“Bu yeni yönetmelikle birlikte sözleşmeleri valilikler ile yapacağız”
Yeni yönetmelikle aile hekimleri imzalayacakları sözleşmeleri İl Sağlık Müdürlükleri ile değil valilikler ile imzalayacak. Performansa dayalı değerlendirmelerle karşı karşıya olan hekimler her sene bir önceki seneye göre daha yüksek performans göstermezse işten çıkarılma riski ile karşılaşacak.
Bu durumu değerlendiren Dr Demir, “Çok daha önemli bir noktaya değineceğim. İş güvenliğimiz ortadan kalkıyor. Daha önceden biz söleşmeleri İl Sağlık Müdürlükleri ile yapıyorduk. Bu yeni yönetmelikle birlikte sözleşmeleri valilikler ile yapacağız. Bizim sözleşmemiz 2 yıllık oluyor diyelim 1. yılda hekim yüzde 95 başarı gösterdi. 2. Yıl yüzde 88 başarı gösterdi. Hekimin iş akdinin feshedilme şansı doğuyor. Her yeni sene bir önceki senenin üstünde performans sergilemeniz bekleniyor. Bu başarı parametreleri de tabii ki göreceli şeyler” ifadelerini kullandı.
Bakanlık ASM giderleri ödemesinde kesintiye gidiyor
Aile hekimlerine aylık olarak ASM giderlerine harcanması için ödeme yapan bakanlık bu para için de kesintiye gidiyor. Federasyonun açıklamalarına göre bakanlık, halihazırda yeterli olmayan bu ödeneklerde yüzde 12’lik kesintiye gidecek. ASM’lerin kira ücretlerinin yükünün hekimlerin üzerinden alınması gerektiğini belirten federasyon, bu masrafların bakanlık tarafından karşılanması gerektiğini vurguluyor.
Dr. Demir, yönetmelikte bulunan ASM’lerdeki cari gider ücretleri hakkındaki maddeyi “Aile hekimleri cari giderler adı altında aylık oalrak bakanlıktan ödeme alıyor. Cari giderler o ASM’nin kirasını, elektriğini, suyunu, temizlik personelinin maaşını, tıbbi malzemelerini vs. kapsar. Yeni yönetmelikle birlikte bakanlık, istediği ASM’de ufak bir eksik görse bile bu yatırılan cari gider parasının yüzde 12’sini kesebilecek. Bu noktada cari ödemelerdeki eksiklikleri ise aile hekimleri, kendi ceplerinden ödemek zorunda kalacak” diye değerlendirdi.
“Entegre Sağlık Merkezlerinde hizmet veren hekimler gözden çıkarılmıştır”
Yeni yönetmelik düzenlemesine göre Entegre Sağlık Merkezlerinde hizmet veren hekimlerin nöbet ücretlerini alabilmek için en az 48 saat nöbet tutması bekleniyor. Yönetmelik değişikliğiyle kurumlarda yeterli hekim bulunması nedeniyle nöbet tutmayacak olan hekimlerin maaşları da 3’te 1’ine düşürülecek. Federasyonun bu durumu “Sağlık Bakanlığı, Entegre Sağlık Merkezlerinde hizmet veren hekimleri gözden çıkarmıştır” ifadeleriyle açıklıyor.