Serbest Görüş Ekonomi
Çalışan tarafında reel ücret ve maaşlardaki aşınmanın telafisi, işveren tarafında maliyet artışı, kamuda ise bütçe imkanlarının, önümüzdeki dönemin tartışma başlıkları arasında yer alması bekleniyor. 2025 yılında uygulanacak asgari ücretin belirlenmesine yönelik hazırlık çalışmaları önümüzdeki günlerde başlayacak. TÜRK-İŞ, geçim zorluklarına dikkat çekmek için 20 Ekim’de Ankara’da mitinge hazırlanıyor.
Ekonomik programa yönelik olarak çeşitli kesimlerden gelen sesler yükselirken, Türkiye’nin gelecek dönem gündem konuları arasında çalışma hayatı, ücretli kesimlere yönelik gelişmeler ve endüstri ilişkilerinin ağırlığı artacak. Çalışma hayatı, gelir dağılımı, düşen alım gücü sorunları nedeniyle zor bir döneme giriyor. Asgari ücret ve toplu sözleşmeler kaynaklı normal dönemsel gündem konuları da eklenince gelecek günlerde çalışma hayatı ve endüstriyel ilişkiler ve ekonomik programın ilerleyişi ilişkisi tartışma süreci oluşturacak. Bunlara ilave olarak hazırlıkları devam eden çalışma hayatına yönelik düzenlemeler de önemli hale geldi.
Asgari ücret komisyonu Aralık ayında ücret belirlemeye yönelik çalışmalarına başlayacak. Bunun öncesinde ya Kasım ayı sonu ya da Aralık ayı başında çalışma gündemi için bir ön toplantı yapılacak. Asgari ücretin belirlenmesi süreci, konunun erkenden tartışmaya açılmasını bütün taraflar istemese de bu ücretin neredeyse ülkenin yarısından fazlasının temel ücreti haline gelmesi ve diğer ücretlerin de asgari ücrete yakın hale gelmesiyle toplumun en geniş kesiminin geçim için gözlediği bir ücrete dönüştü. Bu nedenle, yakın zamandan itibaren ücret tartışılmaya başlandı.
Ekonomim’den Mehmet Kaya’nın haberine göre, asgari ücretle birlikte yakın zamanın bir diğer tartışması ise gelir vergisi olacak. Kasım ayı başında açıklanacak enflasyon verileriyle yeniden değerleme oranı ortaya çıkacak. Gelir vergisi dilimleri artışında yeniden değerleme oranı etkili ancak uzun süredir bu uygulanmadığı için gelir vergisinin ilk iki diliminde yüksek oranlı vergi ödeniyor. Hatta asgari ücret uzunca bir süre ikinci gelir vergisi dilimine geçti. İşveren ve işçi tarafı gelir vergisi dilimlerinin (gelir vergisi tarifelerinin) tutarlarının yükseltilmesi konusunda mutabakat sağlayarak asgari ücret komisyonuna sundu ancak bu kabul görmedi ve Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen, Cumhurbaşkanı’nın da yetkisini kullanmayarak geçerli ücret son dönemde sürekli olarak yayımlandI.
TÜRK-İŞ 2013’ten bu yana ilk Ankara mitingini yapacak
TÜRK-İŞ yaz aylarını çeşitli illerde açıklamalar ve mitinglerle geçirdi. Bunların ardından 20 Ekim günü Ankara’da büyük bir mitinge hazırlanıyor. Miting temel olarak geçim koşullarının dile getirildiği bir içerikte olacak ancak vergi ve diğer güncel sorunlar da talep olarak sıralanacak. Eylem, sadece Ankara’daki işçileri değil, tüm Türkiye’den gelecek kişilerle yapılacak.
HAK-İŞ ve DİSK de yaz aylarında çeşitli eylemler yaptılar. Bunun dışında HAK-İŞ vergi ve gelir dağılımına yönelik başlattığı çalışmalar kapsamında taleplerin dile getirildiği bir akademik toplantı hazırlığını sürdürüyor. DİSK de eylemlerini sürdürüyor.
Toplu sözleşme süreci yaşanacak
2025 yılı içinde çalışma hayatının tamamını etkileyen iki önemli toplu sözleşme süreci de yaşanacak. Yılın başından itibaren fiili olarak başlayacak kamuda çalışan işçilerin toplu sözleşmeleri ile yılın ilerleyen döneminde öne çıksa da takvim gereği ön görüşmeleri ve prosedürleri başlayacak metal işkolu toplu sözleşmeleri gündem olmaya devam edecek. Bu iki sözleşme nedeniyle 2025’te belirlenecek asgari ücret daha da önemli hale geliyor. Kamu tarafı ve işçi kesimi yıl içinde imzalanacak toplu sözleşmeyi de göz önünde bulundurarak asgari ücretteki artışı göz önünde bulundurmak zorunda kalacak.
Yasal düzenleme beklentileri
Bu sıcak gündemin ötesinde çalışma hayatına yönelik düzenleme beklentileri ve verilen çeşitli mesajlar da izleniyor. Emeklilikteki aylık bağlama sorunu devam ederken, bu unsura enflasyon nedeniyle bu yıl emekli olacaklarla gelecek yıl emekli olacakların aylık bağlamasındaki fark tartışması sürüyor. Kamu tarafı düzenleme olabileceği yönündeki mesajların ardından şimdilik bir çalışma yapılmayacağını duyurdu. Ancak bu yıl içinde emeklilik koşulları oluşanların hızla emekli olmasıyla sosyal güvenlikteki baskının artacağı da kesinleşti. Gelecek yıl içinde emekli olacaklar için bir düzenlemeye zaman var ancak kamunun bu konuda alacağı tavır belirsiz. Diğer yandan esnek çalışma başta olmak üzere OVP’de bir dizi düzenlemenin işareti verilmişti. Bu düzenlemeler de tartışma gündeminde bulunuyor. Bu gündem öncesi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 18 Ekim günü MESS Genel Kuruluna katılacak. Daha önce yine TİSK platformunda çalışma kanunlarında kapsamlı düzenleme yapılacağı mesajını vermişti. MESS Genel Kurulu’nda da endüstriyel ilişkiler açısından söyleyecekleri sıcak gündemin ışığında daha da önem kazandı.