Kentin en eski yerel gazetelerinden Öz Diyarbakır ekonomik kriz yüzünden satışa çıkarıldı. 40 yıldır aralıksız yayınlanan gazete, alıcısı çıkmazsa kapanacak. Basın örgütleri kenti yönetenlerin ve sivil toplum kuruluşlarının (STK) yerel basına destek olmasını istiyor.
Öz Diyarbakır Gazetesi Diyarbakır’da yayınlanan en eski iki yerel gazeteden biri. Yayın hayatına 24 Nisan 1984 yılında başlayan gazete, 40 yılı geride bıraktı. Aradan geçen sürede yayın hayatına hiç ara vermeyen gazete Türkiye’de yaşanan bütün ekonomik ve siyasi krizlere direndi.
Ancak Türkiye’de son yıllarda kendisini iyice hissettiren ekonomik kriz Öz Diyarbakır Gazetesi’ni de etkiledi. Özellikle internet sitelerinin resmi ilanlardan pay almaya başlamasının üzerine kağıt, mürekkep gibi girdi maliyetlerinin artmasıyla gazete için yolun sonu göründü.
İmtiyaz sahipleri gazeteyi kapatma ya da satma arasında tercih yapmak zorunda kaldı.
Önce satış kararı alındı. Gazete yayın hayatına başladıktan 40 yıl sonra satışa çıkarıldı.
Gazetenin Genel Yayın Yönetmeni İhsan Özdemir, VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada, basılı yayınların yok olmaya mahkum olduğunu savundu. Gelirlerinin giderlerini karşılamadığını vurgulayan Özdemir, satış kararı alırken üzgün olduğunu söyledi.
Özdemir,” İlanlardan, gazetelerin okunmamasından, satış yapınmamasından dolayı, kağıt, kimyasal madde, baskının aşırı zamlanması, asgari ücretin yükselmesi, SGK primlerinin yükselmesinden dolayı maliyeti kurtarmıyor. Satış kararı alırken inan ki haftalarca düşündük taşındık. İnsanın bir evladı gibi. 40 yıllık bir gazete yani köklü bir gazete ya kapanmaya mahkum olacak ya satılıp yeni sahibinin elinde hayatını sürdürmeye devam edecek. Ama kapanmaktansa satmayı tercih ettik” dedi.
Yerel basının yeterli desteği görmediğini savunan Özdemir, “Diyarbakır’ın STK’ları, belediye başkanları, büyükşehir, ilçe, artı milletvekilleri hiçbir yerel gazeteye sahip çıkmıyorlar. Başka yerlerde STK’lardır, belediyeler, milletvekilleri kendi yerel gazetelerine, kendi televizyonlarına, radyolarına sahip çıkıyorlar. Ama ne yazık ki Diyarbakır’ın kaderidir ki sahip çıkmıyorlar. Reklam verebilir, tanıtabilir, mesela dijital ortamdaki haberleri ulusalda okuyacağına yerel gazeteleri okuma kampanyası başlatabilir” diye konuştu.
Özdemir, gazetelerin ardından radyo ve televizyonların da tek tek kapanacağını savundu.
“Şehrin mülki amirleri ve STK’lar yerel gazeteleri desteklemeli”
Yerel basının örgütlü olduğu Yerel Medya Derneği’nin Başkanı Ferhat Mehmetoğlu, 40 yıllık bir gazetenin kapanmasının üzücü olduğunu söyledi.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Mehmetoğlu, yerel basının gerekli desteği görmediğini vurguladı.
Basılı gazetelerin durumunun daha kötü olduğuna dikkat çeken Mehmetoğlu, “Artan maddi külfetler, ekonomik şartların zorluğu, reklam gelirlerinin düşüklüğü elbette ki bunlar etki ediyor. Gazetelerin durumu kağıt masrafından dolayı da kat kat artıyor. Bu da ne yazık ki şu an mevcut gazetemiz gibi birçok gazeteci, birçok radyo-televizyoncu birçok medya mensubunu düşündürüyor” diye konuştu.
Yerel medya için destek çağrısı yapan Mehmetoğlu şunları söyledi: “Burada yapılması gerekenler şunlardır. Öncelikle bu şehrin mülki amirleri yani valisi, kaymakamı, belediye başkanı, sivil toplumu yani ekonomik dinamiklerin yerel medyaya sahip çıkması gerekiyor. Bütünüyle beraber, ayırmaksızın, hiçbir ayrım yapmaksızın, radyolar, televizyonlar, gazeteler, internet sayfaları hepsine bir mantıkla destek çıkmaları gerek. Bakın günümüz şartlarında bütün belediyeler, kaymakamlıklar, valilikler ve mülki idari birimlerin hepsinin bir bütçesi var. Sosyal medyaya da bu bütçeler harcanıyor. Peki neden medyaya bir destek sağlanmıyor?”
Vergi ve SGK prim desteği çözüm olur mu?
Güneydoğu Anadolu Yerel Gazeteciler Derneği Başkan Mesut Fiğançiçek ise yerel basının ekonomik sıkıntılarının çözümü için farklı bir yol önerdi.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Fiğançiçek, yerel basına vergi indirimi ve SGK prim desteği verilmesi çağrısında bulundu.
Bölgedeki birçok gazetenin kapanma noktasına geldiğini savunan Fiğançiçek, yaşanan durumu şöyle özetliyor: “Örneğin yılbaşında aldığımız kağıt, kalıp, kimyasalları şimdi yüzde yüz, yüz elli farkla alıyoruz. Ama bizim gelirimiz hep aynıdır. Değişen bir gelirimiz yok.”
Bütün girdi maliyetlerinin arttığına dikkat çeken Fiğançiçek şöyle konuştu: “Bizim yatırdığımız SGK primleri çok yüksek. Malum artan asgari ücretle birlikte sigortalar da vergiler de artıyor. Devletin bunda özel teşvikle gazetelerin sigorta maliyetlerini düşürebilir. Dışarıdan ithal ile alınan kağıtlarda gazeteler için, vergilerde düzenleme yapmaları lazım. Hatta vergiden muaf hale getirilmesi lazım.”
Öz Diyarbakır Gazetesi kentin hafızası gibi
Genel Yayın Yönetmeni İhsan Özdemir fırsat buldukça gazetenin arşivine bakıyor. İlk yayından bugüne kadar 14 bin 716 gazete basılmış. Gazeteler ciltlenerek arşivlenmiş. Özdemir, gazetenin ilk sayısını VOA Türkçe ekibine gösterirken hüzünleniyor. Türkiye ve bölgede yaşanan önemli olayların neredeyse tamamı eski nüshalarda yer alıyor.
Diyarbakır’da kent merkezinde halen sekiz yerel gazete, altı radyo, iki yerel televizyon ile uydu üzerinden yayın yapan iki televizyonu bulunuyor. İlçelerle birlikte yerel gazete sayısı 15. Diyarbakır’da resmi ilan ve reklam alan 12 internet haber sitesi bulunuyor.